جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چگونه باید بودن، یکی از بنیادی‌ترین و اساسی‌ترین پرسش‌هایی است که در طول سالیان متمادی، فکر و اندیشه‌ی آدمیان را به خود مشغول داشته است. در این میان، علم اخلاق حاصل تلاش اندیشمندان، در یافتن پاسخی مناسب به این پرسش برای ایجاد وتدوین قواعد و احکامی همه جانبه، به منظور تنظیم و سامان بخشی زندگی آدمی، با توجه به لایه‌های مختلف وجودی وی و استعدادها و قابلیت‌های گوناگون اوست. در این بین، هرچند در نگاه نخست، پیکره و ساختار اخلاقی یک جامعه، تزلزل ناپذیر و غیر قابل تغییر و تحول به نظر می‌رسد؛ اما با تعمّقی بیشتر، این نکته آشکار می‌گردد که اخلاق و آداب و رسوم یک جامعه، هم‌چون دیگر پدیده‌های موجود در آن، مفاهیمی انعطاف پذیر بوده و همگام و همراه با تغییر و تحول شرایط اجتماعی و اوضاع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، دستخوش تغییر و تبدّل می‌گردد. پژوهش حاضر، در واقع ثمره‌ی گونه‌ای سیر و تأمل در مثنوی معنوی مولانا در تلاش برای بررسی مفاهیم و مبانی اخلاقی موجود در آن و یافتن تأثیر عرف و اخلاق عرفی اجتماع و زمانه‌یسراینده، بر این اثر است.مثنوی معنوی که از برترین و اصیل‌ترین متون عرفان و تصوف اسلامی به شمار می‌رود، پاسخ اندیشه‌ی متعالی مولانا به نیاز جان‌های مشتاقی است که در تلاش برای دست‌یابی به زیبایی مطلق، نیکی و پاکی بوده و در پی تخلّق به اخلاق الهی هستند. بدین منظور، مولانا در مثنوی درضمن حکایات و تمثیلات گوناگون،در هیأت یک معلم اخلاق ظاهر شده و به بیان اصول و احکام اخلاقی آرمان‌گرایانه‌ی خویش می‌پردازد؛ اما با این وجودهیچ‌گاه اخلاق واقع-گرایانه‌ای را که از شرایط اجتماعی و محیطی اطرافش، تأثیر پذیرفته؛ به صورت کامل از نظر دور نمی‌دارد و به صورتی ضمنی، به بیان اخلاق عرفی حاکم بر اجتماع خویش نیز می‌پردازد.