جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ارزیابی نسبت دين با جهان‌بيني و ايدئولوژي از جمله مباحث جذاب و چالش‌زا در مطالعات دين‌شناختی است. اين پژوهش، با رويكرد نظري و تحليلي و با هدف پاسخ به اين دست سؤالات كه آيا ايدئولوژي همسان با دين است يا بخشي از آن، ايدئولوژي‌سازي دين، تعبيري رسا است يا مسامحي، دين ايدئولوژيك چه آثار و پيامدهايي دارد، و واكاوي آرای دكتر شريعتي در اين عرصه تدوين يافته است. نوع تفسير انديشمندان مسلمان و غربي از ايدئولوژي و تلقي شريعتي از آن و ميزان دوري و نزديكي وي به تفسير ايدئولوژي اسلامي، پيامدهاي دين ايدئولوژيك و نقد و بررسي ديدگاه شريعتي در اين زمينه از جمله مباحث اين مقاله است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه ۱. دين، در يك اصطلاح، اعم از ايدئولوژي است؛ هرچند ممكن است جنبه ايدئولوژيك داشته باشد؛ ۲. گاهي نيز دين، معادل ايدئولوژي نيست؛ نظير دين غيرايدئولوژيك در تفسير شريعتي كه به صورت «نهاد» درآمده است؛ ۳. ايدئولوژي لزوماً امري ديني نيست؛ نظير مكتب ماركسيسم كه ايدئولوژي غيرديني است؛ ۴. هرچند دين، معادل ايدئولوژي نيست، رسالت اديان توحيدي فحواي ايدئولوژيك داشته‌اند.