جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش بر آن است که با مراجعه به آیات نورانی قرآن کریم واحادیث فرقانی اهل بیت (ع) و دیگر منابع معتبر اسلامی ، «جبر و اختیار در قرآن» را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد . ابتدا ضرورت این تحقیق ثابت گردیده و برای رسیدن به هدف نهایی تحقیق ( بررسی جبر واختیار در قرآن ) اهداف ویژه ای شامل : بررسی معنا و مفهوم جبر و اختیار ، بررسی پیشینه تاریخی جبر و اختیار ، بررسی قضا و قدر الهی و رابطه آن با جبر و اختیار ، بررسی هدایت و ضلالت و رابطه آنها با جبر و اختیار و بررسی آزادی اراده و اختیار در قرآن کریم . برای رسیدن به این اهداف سؤالاتی به شکل زیر مطرح شده است : معنا ومفهوم جبر و اختیار در قرآن کریم چیست ؟ پیشینه تاریخی جبر و اختیار در قرآن چگونه بیان شده است ؟ رابطه قضا و قدر الهی با جبر و اختیار چگونه است ؟ رابطه هدایت و ضلالت الهی با جبر و اختیار در قرآن کریم چیست ؟ آزادی اراده و اختیارانسان در قرآن کریم بیان شده است ؟ پس از گرد آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها نتایج زیر بدست آمده است : جبر و جبر گرایی عبارت است از نسبت دادن فعل بندگان به خدا به گونه ای که هیچگونه اختیار ی در انجام کارهای خود نداشته باشند و اختیارعبارت است از آزادی عمل و قدرت و اراده داشتن انسان بر انجام کارها . جبر گرایی قبل از اسلام نیز وجود داشته و در اعتقاد جاهلیت مطرح بوده است ولی بعد از ظهور اسلام به طور گسترده تر مطرح شد و در جهت خلاف نظریه جبر، نظریه تفویض و وانهادگی انسان مطرح بوده است که امامان پنج شیعه و پیشوایان دینی تشیع ، همواره مردم را از کفر جبر و تفویض رهانیده و به راه اختیار و آزادی هدایت کرده اند و نظریه امر بین امرین را ارئه داده اند . قضا و قد ر سنتهای خداوند به هیچ وجه انسان را مسلول و مجبور نمی نماید وانسان با آزادی اراده در پناه آن به سعادت خواهد رسید . و نیز راه هدایت و ضلالت از جانب خدایتعالی مشخص شده ولی انتخاب راه با خود انسان است که با اختیار خودش راه هدایت و یا ضلالت را برگزیند . ودر نهایت می توان گفت انسان آزاد ومختار است و به بهانه جبر و تفویض نمی تواند از مسئولیت خویش بگریزد بلکه در پناه چنین اعتقادی یعنی با باور به مختار بودنش در پناه یاری خداوند به سعادت دنیوی و اخروی نایل آید. پژوهشگر در این تحقیق با محدودیتهایی چون عدم زمان کافی برای گرد آوری مطالب و بیان مشکل و پیچیده کتابهایی که درزمینه جبر و اختیار وارد شدند ، مواجه بوده است . پیشنهاد می گردد که در این زمینه تحقیقاتی با هدفهای جزئی تر مانند : قضاء و قدر و تأثیر آن برسرنوشت انسان و انواع سرنوشت صورت پذیرد .