جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بازخوانی فرایند مشارکت عمومی در حکمرانی، و نقش آن در جلوگیری از انحراف‌های دینی، از منظر امام علی(ع) است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که مشارکت عمومی در حکمرانی و اداره امور، در ساماندهی زندگی اجتماعی مردم نقش مهمی دارد. امام علی(ع) با اموری چون تحریف معارف و حقایق دینی، فقدان هویت و اندیشه مستقل، فخرفروشی و استکبارورزی، طمع‌ورزی‌های مادی، تقلب و نفاق، جهالت و تعصبات ناروای مذهبی، به دلیل آسیب رساندن به گرایش همگانی مردم به حکمرانی، مقابله کردند. هوای نفس، موقعیت‌خواهی و شهرت‌طلبی، فهم انسان را از منابع دین تغییر می‌دهد و موجب انحراف انسان، بدعت در دین و استفاده‌های نابجا از قرآن و روایات می‌شود. تحریف معارف و حقایق دین با منحرف کردن دین از مسیر اصلی خود، باعث بدبینی مردم نسبت به حکومت اسلامی و کناره‌گیری آنان از مشارکت در حکمرانی می‌شود. از دست دادن هویت و اندیشه مستقل، با وادار کردن مردم به تقلید کورکورانه و تبعیت بدون اندیشه، آنان را از مشارکت عمومی در حاکمیت بازمی‌دارد. خودپسندی و خودخواهی، با سوق دادن به سمت اموری که خوشایند و دلخواه انسان است، باعث می‌شود که با عقاید و ارزش‌های عقیدتی و اجتماعی‌ که ناسازگار با خواسته اوست، به شیوه توجیه و تطهیر رفتار و پافشاری بر گزینۀ دلخواه عمل شود و مجال مشارکت برای اندیشه‌های مخالف فراهم نشود. از منظر امام علی(ع)، طمع به عنوان بدترین چیز، معیار شرّ، عامل بردگی، مرکب قاتل، عامل فساد و تباهی حاکمیت است. مبارزه با تقلب و نفاق، حافظ اعتماد عمومی و سلامت مشارکت عمومی است. آسان‌سازی هزینه زندگی مردم و برداشتن تنگناهای معیشتی به وسیله حاکم، نشان‌دهنده حُسن ظنّ حاکم بر مردم است و آثار روحی و روانی مهمی در مشارکت عمومی و جلوگیری از انحراف دینی خواهد داشت. تعصبات ناروای مذهبی ناشی از غفلت و جهالت افراد و از میان برداشتن آنها باعث جلوگیری از هدر رفتن سرمایه‌های انسانی و گرایش کورکورانه افراد به انحرافات می‌شود. عدالت‌ورزی، سیاستی فراگیر و همگانی است. تأمین رضایت عمومی و سالم‌سازی اجتماع مسلمین از انحرافات، تنها در سایه عدالت محقق می‌شود.