جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بعضی از آیات قرآن می‌توانند در نگاه ابتدایی در ذهن مخاطب ایجاد اشکال نمایند. برخی از این موارد، آیاتی هستند که به بحث حسن و قبح عقلی مرتبط می‌شوند. حسن‌وقبح اعمال و پیامد ناشی از آن اولاً در بعد مسائل اخلاقی و ثانیاً به‌عنوان یک پیش‌فرض ذهنی و الگوی عملی نیازمند شالوده عمل و چارچوب است؛ لذا، به استناد ادله‌ی قطعی چون عقل، قرآن و سنت مطالعه‌ی حسن‌وقبح اعمال در دنیا و آخرت حائز اهمیت است. ضرورت این پژوهش ذیل رفع اشکال شکل‌گرفته در آیه توجیه می‌گردد، زیرا آیه 34 سوره‌ی مبارکه مطففین «فَالْیَوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُونَ» بدان معناست که مؤمنان در بهشت برین کفار را مسخره می‌نمایند، حال‌آنکه در بهشت بدی راه ندارد. این پژوهش در مقام گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و در مرحله‌ی پردازش داده‌ها به روش تحلیلی-توصیفی درصدد پاسخ به مجهولات و نقد اشکال موردنظر می‌باشد و در ضمن اثبات دلالت آیه بر استهزاء، با دو رویکرد اخلاقی و فلسفی اشکال را پاسخ می‌گوید.

نوشتار پیشِ رو نقدی بر مقالهٔ «تحلیل سندی و محتوایی حدیث حوت باتوجه‌به پیشینهٔ تاریخی آن» است که در بیست‌وسومین شمارهٔ دو فصلنامهٔ علمیِ حدیث‌پژوهی انتشار یافته است. نگارندگان در این نوشتار علی‌رغم تأیید اعتبار این حدیث ازنظرِ سند، در اولین و مهمترین گام تلاش کرده‌اند با یافتن مشابهت‌هایی میان احادیث هم‌خانوادهٔ حدیث حوت و کتب عهدین، حدیث اصلی را نیز محل مناقشه قرار دهند و آن را در زمرهٔ اخبار اسرائیلی معرفی کنند. ازجمله ایراداتی که در گام‌های بعدی به‌عنوان قراینی در تضعیف و در نهایت طرح و رد حدیث حوت ذکر شده‌ است عبارت‌اند از: وجود شخصیتی اسرائیلی در زنجیرهٔ سند برخی از احادیث هم‌خانواده، خبر واحدبودنِ حدیث حوت، اضطراب متون احادیث مشابه، مخالفت با قطعیات علمی و فقدان توجیه معقول و منطقی پیرامون حدیث محل بحث. در این نوشتار، مستندات نویسندگان در نقد حدیث مذکور بازنگری شد و پس از پاسخگویی به ایرادات وارد بر آن‌ها با استناد به آیات قرآن و نیز سایر روایات، این نتیجه حاصل شد که حدیث حوت را نمی‌توان در زمرهٔ اخبار اسرائیلی قلمداد کرد.

یکی از تألیفات مهم در زمینه موضوع‌نگاری، کتاب «الأسرار المرفوعه فی الأخبار الموضوعه»اثر ملاعلی قاری است. اهمیت این کتاب در جمع‌آوری مختصرگونه از کتب پیشینی است که در این زمینه نگاشته شده است. ملاعلی در این کتاب تعداد زیادی از روایات مربوط به فضایل امام علی (ع) را که برخی از علمای اهل سنت حکم به صحت آن‌ها داده‌اند، موضوع شمرده است. ایشان در ذیل این احادیث و در تأیید موضوع‌بودن آن‌ها گاهی بدون بهره‌گیری از قواعد علمیِ نقد حدیث با عبارتی مانند: «من مفتریات الشیعه»، احادیث را موضوع شمرده و گاه با استفاده از قواعد حدیث‌شناسی مانند: کتمان صحابه از نقل روایاتی که در جمع آن‌ها اتفاق افتاده و یا ذکر عنوان «لا اصل له» برای حدیث، به نقد آن روایات اهتمام داشته است. در پژوهش حاضر، این قواعد و دلایل مطرح شده از سوی ملاعلی، به روش توصیفی-تحلیلی، با گرایش انتقادی و با اتکا به نظرات سایر حدیث‌شناسان اهل سنت، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. بررسی‌ها نشان داد که آن دلایل یا اصلاً بر احادیث فضایل امام علی (ع) قابل صدق نیست و از اساس باطل است و یا مورد پذیرش جمعی از محدثان اهل سنت نیست.

اعتبار مجموعه روایات بخش امامت اصول کافی موسوم به کتاب الحجه که از مهمترین منابع روایی شیعه در موضوع امامت به شمار می‌رود ، در میان علمای متقدم امامی اجمالاً امری مسلم بوده است. علت این امر توجه ایشان به وثوق صدوری به عنوان مبنای پذیرش روایات و بهره‌گیری از قرائن خارجیِ صحت روایات بوده است.اما در نگاه متأخرین که تکیه آن‌ها در ارزیابی روایات بیشتر بر وثاقت راویان سند متمرکز شده ، آمار روایات معتبر به حدود 40 درصد کاهش یافته است . برخی نیز با سخت‌گیری شدید در دو حوزه سند و متن روایات ، تنها 10 درصد این روایات را صحیح و معتبر تلقی کرده‌اند.در این رساله با بررسی اسناد احادیث کتاب الحجه و نیز روایات همسان (متابع) و شواهدِ احادیثِ ضعیف السند کتاب الحجه از سایر مصادر روایی ، نشان داده شده که بیش از 75 درصد این روایات دارای پشتوانه معتبر سندی (داخلی و خارجی) می‌باشد . این آمار که با مبنای آیه الله خوئی به دست آمده همچنین حاکی از آن است که گرچه در روایات ابواب تاریخیِ این کتاب ، آمار روایات ضعیف بیشتر است ، اما روایات ابواب غیر تاریخی که صرفاً جنبه کلامی دارند ، حدود 90 درصد دارای اعتبار سندی می‌باشند.

تحقیقی که در مقابل شماست، با عنوان بدعت در قرآن و سنت می باشد که به بررسی مباحثی پیرامون بد عت پرداخته است. در فصل اول به بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی بدعت اقدام شده است و در نهایت، بدعت به معنای داخل نمودن چیزی که در دین نیست، در دین معرفی شده است. در فصل دوم با عنوان مصادیق بدعت، به ذکر مواردی که در کتاب و سنت و کلام علمای دین، به عنوان بدعت معرفی شده است پرداخته شده تا با شناخت برخی از مصادیق بدعت، تعریفی که از بدعت در فصل پیش به دست داده شده، وضوح بیشتری به خود بگیرد. فصل سوم با نام توهمات بدعت، مواردی را یاد آور شده است که به اشتباه نام بدعت بر آنها نهاده شده است. وکوشش شده است تا با ذکر دلیل، این توهمات رفع شود. در فصل چهارم با عنوان تقسیم بندی های بدعت، انواع قسمت بندی هایی که برای بدعت ذکر شده است را مطرح نموده وصحت و سقم آن را مورد بررسی قرار داده ایم. در فصل پنجم به احکام فقهی بدعت و ادله حرمت و مسایل فقهی پیرامون آن، از جمله بر خورد با بدعتگذار و توبه بدعتگذار پرداخته شده است. و بالاخره در فصل ششم با نام علل و انگیزه های بدعتگذاری، به مواردی چند از اهم انگیزه های بدعتگذاری اشاره شده است تا با شناخت آنها، از گرفتار شدن در دام بدعتها بر کنار بمانیم. لازم به تذکر است که این تحقیق به روش کتابخانه ای انجام شده است.