جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مورخان معتقدند اباضیه منسوب به عبدالله بن اباض از قبیله تمیم است، امّا ملطی آن ها را به اباض بن عمر منتسب می داند که از کوفه قیام کرده و به قتل و غارت پرداخته است هرچند منابع اباضی و غیر اباضی این قول را تأیید نکرده اند. مذهب اباضیه از قدیمی ترین مذاهب اسلامی است که در قرن اول هجری ظهور کرد و تنها در نیمه آخر قرن سوم به منزله مذهب، در منابع و مصادر ذکر شده است و قبل از آن تاریخ با نام هایی چون «جماعه المسلمین» یا «اهل الدعوه»، «اهل الاستقامه» خوانده می شدند. برخی از خوارج تندرو آنان را «قعده» یا گروه قاعدین می خوانند؛ زیرا به اعتقاد خوارج اباضیان به قیام علیه حاکمان ظالم برنخاستند و قعود را بر قیام ترجیح دادند. بنابر اعتقاد اباضیان، آنان هیچگاه با خوارج که شامل چهار فرقه می شدند همراه نشدند و نه تنها در جنگ بین خوارج و خلافت اموی و عباسی شرکت نکردند، بلکه به مخالفت با چنین اقداماتی برخاستند و به جای جنگ مسلحانه روش مسالمت آمیز را برای ترویج عقاید و افکار خود به صورت پنهان انتخاب کردند. در این مقاله سعی شده است برخی از افکار و عقاید اباضیان که موجب شده آنان را تا حدودی نسبت به سایر فرقه خوارج معتدل تر نشان دهد. با روش توصیفی، تحلیلی و تاریخی مورد بررسی قرار دهد.

بدون هیچ تردیدی یكی از مهمترین موانع در بحث از فرق اسلامی خاصه، نحله ها و گروه های شكل گرفته در قرن اول هجری، مشكل دسترسی یا عدم دسترسی به منابع اصیل و اصلی آنها است، هر چند آثار مهمی از قرن بعدی در اختیار است كه در غالب گونه ادبی ملل و نحل نویسی به ارایه گزارش از فرقه های اسلامی پرداخته اند. در این میان، بحث از شكل گیری و تكوین عقاید خوارج به نحو اعم و اباضیه به نحو خاص،... بی تردید این كتاب علیرغم اختصار آن، متنی ارزشمند از چگونگی بحث و تحقیق درباره رساله ها و آثار باقی مانده از قرن اول هجری است كه برای شناخت عقاید خوارج نیز می تواند مفید باشد.