جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 1574
تحلیل حجاب عرفانی از دیدگاه ابن عربی
نویسنده:
عظیم حمزئیان، قدرت ا... خیاطیان، سمیه خادمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
حجاب عرفانی، یکی از موضوع‌های مهم در سنت عرفانی اول و دوم است. ابن‌عربی، عارف قرن هفتم، با کاربرد آیات و احادیث، وجود حجاب عرفانی را ثابت کرد. او عالم هستی را نتیجة تجلی اسماء و صفات خداوند می‌داند و از سوی دیگر همین اسماء و صفات خدا، خود حجابی بین بنده و پروردگار است؛ این حجاب‌ها سبب می‌شود تا انسان خداوند را نشناسد. ازنظر هستی‌شناسی، این حجاب‌ها زدوده نمی‌شوند؛ زیرا احدیتِ ذات خداوند را آشکار می‌کنند و این زدودن به نابودی ممکنات می‌انجامد؛ اما از دیدگاه سیر و سلوکی، سالک این حجاب‌ها را با پیمودن مقامات و احوال می‌تواند کنار زند و به قرب الهی دست یابد. رفع حجاب، به کشف و آگاهی سالک از امور غیبی و واردات قلبی می‌انجامد و سبب شناخت او از خداوند می‌شود. پس می‌توان گفت، حجاب‌های معرفت‌شناختی با سلوک و حجاب‌های هستی‌شناختی با معرفت زدوده می‌شوند. درنتیجه حجاب در سنت عرفانی اول یک کاستی و نقص است و سالک باید به زدودن آن توجه کند؛ اما در سنت عرفانی دوم، حجاب یک واقعیتی است که در چینش نظام هستی تأثیر می‌گذارد و درواقع کمال است؛ رفع حجاب در اینجا معنی ندارد و فقط رفت‌‌وآمد در حجاب و گذر از حجابی به حجابی دیگر منظور است. ابن‌عربی برای انواع حجاب و زدودن آنها دسته‌بندی‌ای ارائه می‌کند که درخور تفکر است؛ به همین سبب لازم است حجاب عرفانی در سیستم فکری او به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی و از ناسازگاری‌های ظاهری آن در نظام فکری‌اش گره‌گشایی شود.
صفحات :
از صفحه 19 تا 44
نقد و بررسی دیدگاه‌های ابن‌عربی از منظر شیخ احمد سِرهندی
نویسنده:
میثم احمدی، مهدی شریفیان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
ظهور افکار ساختارشکنانه محیی‌الدین ابن‌ عربی، بستری مناسب برای گفتمان معرفت‌شناسانه در فضای تصوف اسلا‌می‌ فراهم کرد و دریچه تازه‌ای از تحقیق را بر اهل ‌معرفت و معنا، به‌خصوص نهان‌گرایان مسلمان گشود. نشر عقاید بی‌باکانه او در جهان اسلام، طیف متنوع و گسترده مخالفان و پیروان را بر آن داشت که به نقد، نکوهش یا ستایش او بپردازند. منتقدان شیخ ‌اکبر بیشتر از طایفه فقها و علمای ظاهر بودند تا از سالکان و صوفیان معنانگر؛ اما در کسوت اهل‌تصوّف نیز کسانی همچون علاءالدوله سمنانی، در برخی عقاید او به‌دقت تأمل و آنها را نقد کردند. ابن‌عربی هیچ‌گاه در بین متصوّفه، منتقدی بزرگ‌تر و برجسته‌تر از شیخ‌ احمد سرهندی نداشت. شیخ‌ سرهندی با تدوین و تبیین نظریه وحدت شهود در برابر وحدت وجود ابن‌عربی، شالوده‌های نظریه وحدت شهود را پی‌ریزی و استوار کرد. محققان ایرانی نیز بیشتر او را با همین نظریه ‌می‌شناسند؛ اما در‌واقع اختلاف او با شیخ اکبر تنها به این موضوع محدود نیست و در موضوع‌های مهم دیگر عرفانی و شناخت اسلا‌می‌ نظیر ولایت و نبوّت، رؤیت حق‌تعالی، اسما و صفات خداوند، ایجاب در افعال حق‌تعالی، خلود عذاب در حق کافران و دیگر مباحث، شیخ اکبر را به چالش می‌کشد. این مقاله ‌می‌کوشد تا به‌اختصار تفاوت دیدگاه‌های این دو عارف بانفوذ و صاحب‌تأثیر را بررسی کند.
صفحات :
از صفحه 19 تا 42
توبه و ایمان فرعون از دیدگاه امام خمینی و ابن عربی
نویسنده:
رضا بنی اسدی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
به دلالت صریح برخی آیات الهی، فرعون در آخرین لحظات عمرش توبه کرد. ابن­عربی توبه او را مقبول دانسته و معتقد است باایمان از دنیا رفته است. امام خمینی معتقد است توبه فرعون مردود بوده و با حالت کفر دنیا را ترک کرده است. ابن­عربی معتقد است فرعون قبل از غرق شدن توبه کرد و چون قبل از اینکه گناهی کند، قبض روح شد، پس نه‌تنها مؤمن، بلکه مؤمن پاکیزه از دنیا رفته است. به عقیده او کلام نرم حضرت موسی و هارون(ع) در فرعون اثر کرد و متذکر و خاشع شد و این دلالت بر قبولی ایمان او دارد؛ زیرا تذکر و خشیت در زمان دعوت صورت گرفته که در دنیا بوده است. اما امام خمینی معتقد است فرعون‏ بعد از اینکه متوجه شد به‌زودی غرق مى‏شود، توبه کرد و توبه هنگام مرگ پذیرفته نمی­شود. ایشان همچنین دستور الهی مبنی بر کلام نرم حضرت موسی و هارون(ع) با فرعون را نه به‌خاطر متذکر و خاشع شدن فرعون، که برای مصالحی همچون تأثیر بر اطرافیان فرعون دانسته­اند.
صفحات :
از صفحه 207 تا 220
بررسی تطبیقی «کیفیت علم پیشین إلهی» از منظر صدرالمتالهین و ابن عربی
نویسنده:
محمد حسین وفائیان، حسن ابراهیمی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
چکیده علم الهی به ماسوا، در دو حیطۀ «پیش از خَلق» و «پس از خَلق»، مورد کنکاش‌های علمی فراوان قرار گرفته است. در این دو حیطه، صفتِ «علم الهی به مخلوقات متکثّر، پیش از خلق آن‌ها»، به جهت آن‌که از صفات ذاتی بوده و ذات الهی نیز بسیط و در نهایتِ صرافت است، بیشتر مورد توجه بوده است؛ زیرا اثبات علمِ پیشین به مخلوقاتِ متکثّر در عین بساطتِ ذات، در ابتدا و ظاهر امر، متناقض‌نما جلوه کرده و از همین‌رو، در این بستر، دیدگاه‌های گوناگونی مطرح شده‌اند. ملاصدرا و ‌‌ابن عربی نیز در این مسئله، با نقد گفتار اندیشمندان پیش از خود، به تبیین کیفیت این قسم از علم الهی پرداخته‌اند. در این پژوهش، ثبوت «علمِ پیشین الهی» مفروض بوده و در پرتو آن، درصدد تبیین کیفیّت این قسم از علم، از منظر این دو اندیشمند هستیم. یافته‌های به‌دست آمده که با روش تحلیلی - منطقیِ عبارات ملاصدرا و ‌‌ابن عربی به دست آمده‌اند، نشان از اتحاد دو دیدگاه در اکثر مبانی و نتایج و اختلاف در روشِ تبیین دارند. ملاصدرا - همچون ابن عربی - علم پیشین را متحد با ذات و بلکه عین آن دانسته و توجیه کثرت در بساطت ذات را در گروِ تبیین «اعیان ثابته»‌‌ای می‌‌داند که از مصطلحات ‌‌ابن عربی در بحث علم پیشینِ الهی است.
صفحات :
از صفحه 88 تا 107
واکاوی نظریه اعیان ثابته نزد ابن عربی با روایات امامیه
نویسنده:
علی اکبر نصیری، فاطمه معظمی گودرزی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
مسئلة خلقت و چگونگی آن از مسائل پیچیده است که همیشه ذهن اندیشمندان مقاله را به خود مشغول ساخته است؛ پیچیدگی مسئله زمانی مضاعف می شود که با مسئله علم الهی درآمیخته شود و سؤالاتی پدید آورد مثل اینکه آیا خدا قبل از خلقت به موجودات علم داشته است. پاسخ منفی منجر به پذیرش جهل در خداوند می شود و پاسخ مثبت پرسش جدیدی را پیش روی ما باز می کند که نحوه علم الهی به موجودات، پیش از خلقت چگونه بوده است؟ به عبارتی دیگر، نحوه تقرر معلومات در علم الهی چگونه بوده است؟ زیرا فرض اول را عقلا نمی توان پذیرفت؛ بنابراین باید درصدد تبیین فرض دوم بود. عرفا و فلاسفه مسلمان هر یک به نوبه خود در صدد تبیین مسئله مذکور برآمده اند که حاصل این تلاش ها در نظریات علم اجمالی درعین کشف تفصیلی صدرالمتالهین، صور مرتسمه شیخ الرئیس ابن سینا، علم حضوری اشراقی شیخ اشراق سهروری، اعیان ثابته منسوب به شیخ اکبر ابن عربی نمایان شده است که به طور اجمالی در مقاله به آنها پرداخته شده است. ولی نگاه تفصیلی بر روی نظریه اعیان ثابته انجام شده است. در نگاه شیعی هر کلامی که از غیر معصوم صادر یا به معصوم منتسب نشود، خالی از لغزش نخواهد بود و کلام معصومین: یگانه مصداق کلام عاری از عیب می باشد. بنابراین کوشش نویسنده بر آن بوده که ابتدا دیدگاه اعیان ثابته را تبیین و پس از آن در پرتو احادیث، مورد تأمل دوباره قرار دهد. نتیجه این بازنگری دوباره با رویکرد روایی، کشف تعرضاتی مانند مسئله بداء، دعاء، حدوث عالم، خلقت بدون الگو، علم بلا معلوم با اعیان ثابته بوده است.
صفحات :
از صفحه 11 تا 36
غیاث‌الدین منصور دشتکی میان دو راهی وحدت شهود و وحدت وجود
نویسنده:
الهه زارع، عباس جوارشکیان، مرتضی حسینی شاهرودی، قاسم کاکائی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
از میان مخالفان نظریۀ «وحدت وجود»، برخی کاملاً آن را رد کرده و برخی دست به تأویل آن زده‌اند. غیاث‌الدین منصور دشتکی از جملۀ کسانی است که سخنان عرفا را به وحدت شهود تأویل کرده­ است. به این معنا که سالک به مراتبی می‌رسد که از ماسوی‌الله غافل می‌گردد. اما با وجود این، برخی از سخنان‌ و عباراتش بیانگر وحدت وجودند. با بررسی آثار وی این نتیجه حاصل آمد که نظریۀ غالب وی وحدت شهود است. اما سردرگمی وی میان وحدت شهود و وحدت وجود معلول عواملی، از جمله: تمایز قائل نشدن میان نظریات مختلف، اثرپذیری از مجادلات و مخالفت‌های میان خود و جلال‌الدین دوانی و تلاش برای مقابله با جهلۀ صوفیه و صوفی‌نماهای زمان خود تشخیص داده شد.
صفحات :
از صفحه 207 تا 223
مبانی قرآنی حضرات خمس در عرفان نظری
نویسنده:
مریم محمودی، علی اخلاقی، سمیرا قاسمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بروز تفکرات ابن عربی و شاگردان و شارحین آثارش نحله فکری جدیدی در عرفان اسلامی به وجود آورد که محصول شش قرن تفکر عرفا، فلاسفه و حکما و اهل کلام بوده است. در سیر و تکمیل این تفکر عرفانی اصطلاحات جدیدی به وجود آمد که برخی آن را زاییده تفکرات عجیب ابن عربی دانسته و بعضی آن را برگرفته از تأویل و تفسیر آیات و احادیث و یا معجونی از آن دانسته‌اند. حضرات و یا عوالم خمس از اصطلاحات مهم و کلیدی این نحله فکری است که ماهیت قرآنی و کلامی دارد و بزرگانی چون ابن عربی با استناد به آیات قرآن و احادیث آن را طرح و بحث کرده‌اند. در این مقاله حضرات خمس از زبان عرفا شرح و با استناد به آیات و اقوال مفسرین و عرفای بزرگ جنبه قرآنی آن‌ها بررسی شده است.
صفحات :
از صفحه 147 تا 167
هستی‌شناسی «معشوق معدوم» ابن‌عربی و ثمرات معرفتی و سلوکی آن
نویسنده:
احمد مرجانی، حسن ابراهیمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
ابن‌عربی با تفطّن به اصل وحدت­ وجود، به طرح رهیافت معشوق معدوم همت می‌گمارد. وی بنابر اصل وحدت وجود، دو رویکرد عمده به معشوق دارد: اولاً نگاه او به معشوق نگاهی ابژکتیو و وجودی است؛ ثانیاً معشوق ازلی که در مقام غیب‌الغیوبی، نامعلوم است، از حیث تجلیّات نامکرّر اسمایی از ویژگی «دوام و استمرار» برخوردار بوده و لذا ملازم با چیزی است که هنوز به وجود نگراییده، «معدوم» [مضاف] می‌باشد. در این جستار، سعی شده است تا علاوه بر ارائه‌ی بحث به شیوه‌ی تحلیلی، در وهله‌ی نخست، اقسام تجلّیات معشوق معدوم تحت تعریف عشق حقیقی به معشوق ازلی بیان شود و سپس تأثیرات این رهیافت بدیع در حوزه‌ی عرفان نظری، بر تتبّعات معرفتی و سلوکی انسان عاشق مورد عنایت قرار گیرد. لذا فهم ظرفیت‌های معرفتی و سلوکی معشوق معدوم در نسبت با خویش می‌تواند زمینه‌ی تغییر نگرشی ژرف و به‌تبع آن، رشد و تحوّل روزافزون انسان سالک و عاشق را در زندگی این جهانی تا ابدیّت فراهم دارد.
صفحات :
از صفحه 71 تا 90
بررسی مبانی صوفیه در فهم و تاویل قرآن
نویسنده:
بمان علی دهقان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از نظر عموم مسلمانان قرآن کريم مهمترين منبع برای شناخت احکام و معارف اسلامی به شمار می آيد. اما در باره چگونگی فهم اين کلام الهی ميان آنان اختلاف شده و فرق و طوايف مختلف مسلمانان با نگرش و ديدگاه خاص خود به آن نظر و کوشش کرده اند تا معانی آن را دريابند. در اين ميان صوفيه با ديدگاهی متفاوت با اهل حديث و فقهاء و متکلمان اسلامی در صدد فهم و تأويل قرآن بر آمده اند و شيوه صحيح فهم قرآن را طريق باطنی خوانده و ساير شيوه های تفسيری را کم فايده دانسته اند. از طرف ديگر اهل حديث و فقهاء اسلوب صوفيه را در فهم قرآن بدعت و ناروا خوانده اند. در مقاله حاضر به بررسی مبانی صوفيه و عرفا و نيز موضع مخالفان آنها در خصوص فهم و تأويل قرآن پرداخته شده است.
صفحات :
از صفحه 109 تا 131
مقایسه کیفیت استکمال نفس انسان از منظر ملاصدرا و ابن عربی
نویسنده:
مهدی دهباشی، پیمانه زمانی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
استکمال نفس از دیدگاه فلسفه و عرفان امری پذیرفته شده است. آنچه در این میان بحث‏برانگیز است چگونگی استکمال نفس و بررسی عوامل دخیل در این روند می‏باشد. ملاصدرا، عوامل دستیابی به کمال را دو عامل شدت وجود و قوت مدرکات می‏داند. از حیث وجودی، نفس، مراتب نفس نباتی، حیوانی و در نهایت نفس انسانی را پشت‏سر می‏نهد و از حیث مدرکات نیز بر سه قسم انسان طبیعی، نفسی و عقلانی موجودیت می‏یابد. به این ترتیب کمال نهایی انسان از منظر وی مبدل شدن نفس به جهانی عقلی در سایه‏سار اتحاد با عقل فعال می‏باشد. ابن عربی نیل به کمال را در گرو تزکیه و تهذیب نفس و پیمودن مراحل مختلف سیر وسلوک مبتنی بر علمی حقیقی می‏داند؛ به نحوی که سالک در اثر ازاله قیود و رفع حجب ظلمانی در مسیر قرب حق در مراتب قوس صعود رفعت وجودی می‏یابد. معرفتی که ابن عربی منظور نظر دارد، علمی کشفی است که با استمداد از نیروی عشق، در نهایت به درک وحدت وجود که همان فناء فی‏الله است، منجر می‏گردد. این مقاله با رویکرد توصیفی ـ‌ تحلیلی در پی مقایسه آراء این دو اندیشمند درباره کیفیت استکمال نفس انسان بوده، به این نتیجه نائل می‏گردد که گرچه نظرات این دو به واسطه اشتراک در پذیرش آیات قرآنی و شهودات کشفی دارای مشترکاتی است، اما از جهت شیوه بیان و میزان تاثیرگذاری عوامل درکمال نفس تفاوت‏هایی دیده است.
صفحات :
از صفحه 51 تا 74
  • تعداد رکورد ها : 1574