جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در روند شکل گیری فرهنگ و تمدن اسلامی و سیر تکاملی آن، عوامل و جریانهای متعدد و شخصیتهای برجسته ای تأثیرگذار بوده اند که عرفان نظری ابن عربی، یکی از این عوامل عدیده است. وی، پایه گذار و مؤسّس عرفان نظری است. شهرت او به دلیل تأسیس یک نظام عرفانی در قالب و ساختار فلسفی است.محیی الدین ابن عربی در سال 560 هجری در شهر مُرسیه اندلس متولد شد. در طول حیاتش، آثار بسیاری را تألیف کرد که از آن جمله، فتوحات مکیه و فصوص الحکم در میان اندیشمندان و عارفان، از اهمیت خاصی برخوردار است. با وجود مخالفت ها و مناقشات فراوانی که در عالم اسلام علیه وی صورت گرفته است، امّا شمار موافقان او نیز قابل توجه است و میتوان گفت، وی دارای جایگاه و مقام رفیعی در جهان اسلام است. عرفان نظری او، چه در زمان حیاتش و چه پس از آن بر بسیاری از حوزه های فکری و علمی تأثیرگذار بود. شاگردان مکتب او و شارحان آثارش و نیز متصوّفه از نخستین طبقه متأثرین آراء و اندیشه های او می باشند. تأثیر او تنها بر این طبقه محدود نشد و به ساحت های فلسفی و کلامی نیز سرایت کرد. این تأثیرپذیری را میتوان در دیدگاه های اندشمندانی چون صدرالدین قونوی، قیصری، عبدالرّزاق کاشانی، ابن ترکه، سید حیدر آملی و ملاصدرا مشاهده کرد. مکتب ابن عربی از طریق صدرالدین قونوی به شرق جهان اسلام به ویژه ایران نیز رسید و در طریقتهای تصوّف و حکمت و ادب صوفیه ایران مؤثر واقع شد. بسیاری از سلاسل صوفیه مانند کبرویه، نوربخشیه، نعمت اللّهیه، نقشبندیه، چشتیه و سهروردیه از آراء نظری و نیز عرفان عملی و سلوک معرفتی او تأثیر پذیرفته اند. نقش ابن عربی در ادبیات عرفانی نیز قابل ستایش است. تأثیری که عرفان او بر شعرای عارف و صوفیه گذارده است غیر قابل انکار است. ابن عربی در زمینه های انسان شناسی، اخلاق، وحدت ادیان و هنر نیز به نحوی تأثیرگذار بوده است. آراء و دیدگاه های او در این مسائل، هنوز هم مورد توجه و عنایت بسیاری از محققان و عرفان پژوهان معاصر واقع می شود.