جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش به بررسی دیدگاه غزالی و مولوی در مورد تأویل می­پردازد؛ نخست معنای لغوی و اصطلاحی تأویل و موارد آن در قرآن‌کریم مورد بررسی قرار گرفته، سپس قوانین تأویل، شرایط مؤول و مسألة تأویل مجاز و غیرمجاز و تفسیر به رأی به بحث گذاشته‌شده و نشان داده شده­است که غزالی ِبه‌رغم رساله­هایی که در رد باطنیه و اسماعیلیه نوشته، در فهم متون متأثر از رویکرد تأویل‌گرایانة آن‌ها است. بخش سوم مقاله به دیدگاه تأویل‌گرای مولوی می­پردازد که برمبنای آن تأویل در سه سطح تأویل آیات و احادیث، رمزها و نشانه­ها و اصطلاحات عرفانی صورت گرفته­است. بخش چهارم مقاله، دربارة مقایسة دیدگاه­های غزالی و مولوی دربارة تأویل و قوانین آن، تأویل قرآنی و کلامی، شرایط و دلایل تأویل، تأویل مجاز و غیرمجاز و قراین تأویل است که اندیشة تأویل‌گرای مولوی را در تأویل­های صوفیانه غزالی تاحدودی متأثر از او نشان می­دهد.

عرفان انفسی و توجه به سیر درونی انسان برای وصال به حقیقت در تعالیم مولانا از برجستگی خاصی برخوردار است . تاکید مولانا در این مسئله هم متاثر از تاکید متون دینی و هم متاثر از تجربه های عرفانی و درونی او بوده است.از نظر مولانا نفس انسان حقیقتی دارای مراتب و مجرد است که ماهیتش آگاهی و منشاء الهی دارد. تاکید مولانا در این سیر درونی بر مسئله خودشناسی و شناخت موانع آن است. این موانع گاهی از سنخ بیمای های اخلاقی و گاهی از سنخ امور معرفتی نظیر از خود بیگانگی ،وهم و خیال و شناخت تقلیدی است. علاوه بر شناخت موانع ، وصال خداوند و بازگشت به اصل، غایت این سیر درونی در آموزه های اوست. در این مقاله مسئله سیر انفسی و خود شناسی با تاکید بر موانع و آثار آن در آموزه های مولانا با روش توصیفی تحلیلی بیان شده است .