جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده : این پژوهش به بحث درباره ضوابط و قواعد عرضه حدیث بر قرآن کریم، جهت فهم میزان اعتبار حدیث از حیث سند و دلالت پرداخته و فواید رجالی و درایه‌ای عرضه روایات بر قرآن را بیان می کند. نوشتار حاضر در چهار فصل تدوین شده است. نویسنده در فصل اول کلیات تحقیق، مانندِ مفهوم لغوی و اصطلاحی حدیث، قرآن، سنّت، وضع، عرضه، حدیث، خبر و اثر را ارائه و در فصل دوم مباحث اساسی مربوط به عَرضه حدیث بر قرآن را مطرح می کند. این مباحث شاملِ نسبت بین قرآن و سنّت، بین بودن قرآن کریم در دلالتش، اهل بیت پیامبر اسلام به عنوان تجلّی سنّت و امنای قرآن، ادلّه منکران حجّیت ظواهر قرآن، راهکارهای حلّ اجمال و ابهام از آیات قرآن کریم، از قبیل تقیید مطلق، تخصیص عام، تبیین مُجمل و کشف امور مشکل و رفع ابهام از قرآن و روایات است. فصل سوم به تشریح قاعده عرضه حدیث بر قرآن می پردازد. نگارنده ابتدا داستان منع تدوین حدیث و علل آن و نیز توجیهات ابوبکر و عُمر و برخی از عالمان اهل سنّت در این زمینه را ارزیابی می کند؛ سپس به بررسی جایگاه سنت نسبت به قرآن و قدرت داشتن روایات در تخصیص زدن آیات عامّ قرآنی می پردازد، و سرانجام دلیل ضرورت عرضه روایات بر قرآن را بیان کرده، تحلیل خود را از روایاتی که دستور به چنین کاری داده‌اند، ارائه می‌دهد. آن گاه اقسام عرضه روایات بر کتاب و تفسیر فریقین را در این زمینه مطرح می‌کند. در فصل چهارم نویسنده برای خدشه کردن در برخی روایات جعلی در باره فضایل ابوبکر و عّمر به عرضه آن ها بر قرآن کریم همّت گمارده و ارکان این قبیل از احادیث جعلی را متزلزل می سازد. وی در پایان نتیجه می‌گیرد: عرضه کردن روایات ساختگی بر کتاب خدا معیار خوبی برای پالایش احادیث وضعی محسوب می شود؛ زیرا بسیاری از اختلاف‌نظرهای فقهی و اعتقادی شیعه و اهل سنّت را حلّ کرده و تکلیف احادیثی را که ریشه در اصول فقهی و عقیدتی مسلمانان نداشته و فقط جنبه‌هایی سیاسی و برداشت‌های مقطعی داشته اند روشن می سازد

این تحقیق در پنج فصل به موضوع مورد نظر پرداخته است: فصل اوّل: کلّیات تحقیق; فصل دوم: بررسی مفهوم سیره، امام، و امّت; فصل سوم: نگاهی گذرا به اوضاع سیاسی و فرهنگی حاکم بر جامعه اسلامی در عصر امامان(علیهم السلام)پس از رحلت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) تا پایان غیبت صغری و شناسایی انواع مخالفان امامان(علیهم السلام); فصل چهارم: بررسی اهداف امامان(علیهم السلام) از برخورد با مخالفان و شیوه های گوناگون ایشان و یارانشان با مخالفان; فصل پنجم: بررسی عوامل تاثیر گذار در تفاوت برخورد امامان با مخالفان; آن چه به صورت نتیجه این پژوهش می توان مطرح کرد این است: در طول تاریخ بشر، همواره دو جبهه حقّ و باطل در برابر هم صف آرایی کرده اند. حق طلبان برای رسیدن به اهداف الهی خود در برابر ستمگران و کج اندیشان که راه تکامل را به روی انسان ها سد کرده اند، به مبارزه ای گسترده و همه جانبه دست زدند. شناخت شیوه های مقابله با ظالمان و منحرفان که از سوی اولیای حق (امامان(علیهم السلام)) ارائه شده است، ضرورتی غیرقابل انکار دارد; سیره ای که به دلیل عصمت و حکمت خدادادی ایشان بر ما و تمام انسان ها در همه زمان ها و مکان ها حجّت است; از این رو بهترین الگو در برخورد با مخالفان سیاسی و فکری جامعه اسلامی به شمار می رود.امامان معصوم که جانشینان واقعی پیامبرانند، در برخورد با مخالفان خود (اعمّ از مخالفان سیاسی که همان غاصبان حکومت و زمامداران فاسد و کارشکنان حکومت حق هستند و مخالفان فکری که همان کج اندیشان، بدعت گذاران و تحریف گران دین مقدّس اسلام و منحرف کنندگان جامعه اسلامی اند)، با توجّه به وضعیت متفاوت، از شیوه های گوناگون استفاده می کردند. گاهی برای حفظ جان خود و اهل حق و رعایت مصالح جامعه اسلامی نظیر حفظ وحدت، به پنهان کاری و ظاهرسازی و به اصطلاح، «تقیّه» روی می آوردند. حتّی گاهی بنا به ضرورت جامعه اسلامی، با رعایت اصول و پافشاری بر ارزش ها، به همکاری مصلحتی با مخالفان می پرداختند و اگر زمینه ای برای گفتگو ایجاد می شد، به نصیحت، انتقاد و احتجاج با مخالفان نیز می پرداختند و سرانجام اگر در وضعی خاص با مخالفان سرکش و فتنه جو مواجه می شدند، بر خلاف روش اوّلی و برای رفع موانع هدایت به روش های قهرآمیز متوسّل می شدند; پس امامان معصوم(علیهم السلام)به رغم داشتن اهداف مشترک که همان حفظ اسلام، تشکیل حکومت اسلامی و مبارزه با ظلم و جهل بوده است، از شیوه های متفاوتی در برخورد با مخالفان بهره می جستند که می توان عوامل تأثیرگذار در اتّخاذ شیوه های متفاوت را میزان خفقان، سطح آگاهی و فهم جامعه، ویژگی های شخصی خلیفه وقت، وجود یاران و همراهان واقعی و... برشمرد.