جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابتدا در کتاب مباحثی در خصوص پدیده‌ی "روشنگری" مطرح می‌شود و برای مثال، گفته شده است: "سده‌ی هجدهم را دوره‌ی بیداری یا روشنگری یا تنویر افکار نام داده‌اند، به سبب آن که نقش فعالیت‌های عقلانی در آن برتر می‌نمود... سه دسته از مفهوم‌های کلیدی یعنی خرد، طبیعت و پیشرفت درون‌مایه‌ی اصلی جهان‌بینی روشنگری را شکل می‌دهند.. بیش‌تر جهان‌بینی‌های زمان معاصر با نگرش مختلف مادی ـ پوزیتویسم، ماتریالیسم (به خصوص مارکسیسم)، خردگرایی، انسان‌گرایی، "فرهنگ اخلاقی" و... ـ که کلیسا را رد می‌کنند، سرچشمه و اندیشه‌ی خود را از روشنگری می‌یابند". اما بخش اصلی کتاب، رساله‌ای است از لوسین گلدمی (فیلسوف و استاد دانشگاه سوربن، 1913-1970) که با عنوان "روشنگری مسیحی و مسیحیت به چاپ رسیده است. بخش نخست این اثر بررسی جنبه‌های فکری، اجتماعی، فلسفی و فرهنگی جنبش روشنگری و به طور کلی ارزیابی ساخت‌های گوناگون این پدیده است. در بخش دوم کتاب، موضوع روشنگری و باور مسیحی به بحث کشیده شده است. نویسنده برای نمونه در این بخش تصریح می‌کند: "انسان عصر روشنگری درباره‌ی خدای کلیسا بر مبنای مقولات عام ذهن خود یعنی برابری، آزادی و نکوداشت اخلاقی درباره‌ی حق‌های بنیادی انسان، داوری می‌کند. این خدا قدرتی انگاشته می‌شود که تنها به عده‌ی اندکی از جان‌های برگزیده، حق برخورداری از لطف یزدانی می‌بخشد و افراد دیگر را به نفرین ابدی حوالت می‌دهد؛ این خدای کلیسا به همه کار توانا است، اما جهانی را آفریده که در آن همه‌ی انسان‌ها نمی‌توانند شاد و با فضیلت باشند؛ خدایی که (از دیدگاه اگوستین) برای بیش‌تر انسان‌ها حق پرهیز از گناه را روا نداشته است؛ این خدا که نهاد محبت تصور می‌شود، خود از بخشیدن گناهان میلیون‌ها افراد خودداری می‌ورزد. طبیعی است که خدای کلیساگونه‌ای سلطان ستمگر به نظر می‌آمد که تنها می‌توانست خرافه بیافریند؛ در واقع خدای کلیسا نمی‌توانست با خدای واقعی دین روشنگر و ناسوتی طبیعی هیچ وجه مشترکی داشته باشد". عنوان مبحث بعدی "روشنگری و مسائل جامعه‌ی نو" است.

ابتدا در کتاب مباحثی در خصوص پدیده‌ی "روشنگری" مطرح می‌شود و برای مثال، گفته شده است: "سده‌ی هجدهم را دوره‌ی بیداری یا روشنگری یا تنویر افکار نام داده‌اند، به سبب آن که نقش فعالیت‌های عقلانی در آن برتر می‌نمود... سه دسته از مفهوم‌های کلیدی یعنی خرد، طبیعت و پیشرفت درون‌مایه‌ی اصلی جهان‌بینی روشنگری را شکل می‌دهند.. بیش‌تر جهان‌بینی‌های زمان معاصر با نگرش مختلف مادی ـ پوزیتویسم، ماتریالیسم (به خصوص مارکسیسم)، خردگرایی، انسان‌گرایی، "فرهنگ اخلاقی" و... ـ که کلیسا را رد می‌کنند، سرچشمه و اندیشه‌ی خود را از روشنگری می‌یابند". اما بخش اصلی کتاب، رساله‌ای است از لوسین گلدمی (فیلسوف و استاد دانشگاه سوربن، 1913-1970) که با عنوان "روشنگری مسیحی و مسیحیت به چاپ رسیده است. بخش نخست این اثر بررسی جنبه‌های فکری، اجتماعی، فلسفی و فرهنگی جنبش روشنگری و به طور کلی ارزیابی ساخت‌های گوناگون این پدیده است. در بخش دوم کتاب، موضوع روشنگری و باور مسیحی به بحث کشیده شده است. نویسنده برای نمونه در این بخش تصریح می‌کند: "انسان عصر روشنگری درباره‌ی خدای کلیسا بر مبنای مقولات عام ذهن خود یعنی برابری، آزادی و نکوداشت اخلاقی درباره‌ی حق‌های بنیادی انسان، داوری می‌کند. این خدا قدرتی انگاشته می‌شود که تنها به عده‌ی اندکی از جان‌های برگزیده، حق برخورداری از لطف یزدانی می‌بخشد و افراد دیگر را به نفرین ابدی حوالت می‌دهد؛ این خدای کلیسا به همه کار توانا است، اما جهانی را آفریده که در آن همه‌ی انسان‌ها نمی‌توانند شاد و با فضیلت باشند؛ خدایی که (از دیدگاه اگوستین) برای بیش‌تر انسان‌ها حق پرهیز از گناه را روا نداشته است؛ این خدا که نهاد محبت تصور می‌شود، خود از بخشیدن گناهان میلیون‌ها افراد خودداری می‌ورزد. طبیعی است که خدای کلیساگونه‌ای سلطان ستمگر به نظر می‌آمد که تنها می‌توانست خرافه بیافریند؛ در واقع خدای کلیسا نمی‌توانست با خدای واقعی دین روشنگر و ناسوتی طبیعی هیچ وجه مشترکی داشته باشد". عنوان مبحث بعدی "روشنگری و مسائل جامعه‌ی نو" است.

هدف این اثر فراهم ساختن درآمدی بر فلسفه کانت است، نه شرح مفصل و جزء به جزء آن. به ویژه مایلم به آن نکاتی تاکید کنم که به عقیدۀ من، مغفول مانده یا بر اثر تعبیرات نوکانتی تحریف شده است.

هدف این اثر فراهم ساختن درآمدی بر فلسفه کانت است، نه شرح مفصل و جزء به جزء آن. به ویژه مایلم به آن نکاتی تاکید کنم که به عقیدۀ من، مغفول مانده یا بر اثر تعبیرات نوکانتی تحریف شده است.