جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقالۀ حاضر بر آن است تا راهکار الهیات پویشی را برای رفع تعارض موجود میان علم و دین که عبارت است از طبیعت ­گرایی حداقلی و بر سۀ مؤلفه همه در ­خدا انگاری، نظریۀ دریافت و اصالت تجربۀ فراگیر تکیه دارد، ارائه نماید؛ راهکاری که به ­رغم مزایایش، با پاره­ای از اشکالات روبه­روست که از آن جمله می­توان به موارد زیر اشاره نمود: پیچیده ­تر کردن رابطه خدا و جهان، علم و دین را در عرض هم قرار دادن، نفی هر گونه ماوراء­الطبیعه­ گرایی و حداقلی شدن نقش خدا در جهان و ... . چنین اشکالاتی حاکی از این است که مقبولیت چنین راهکاری به­­ویژه از سوی پیروان ادیان توحیدی با تردید روبه­ رو می­شود. حال پرسش این است که آیا می­توان مدلی یافت که به جمع بین طبیعت­ گرایی حداقلی (با تأکید بر جهان طبیعت به ­مثابه پویش و تحول) و ماوراء‌الطبیعه ­گرایی معتدل (با تأکید بر نقش و حضور فراگیر خدا در جهان) بینجامد که هم دغدغۀ اهل علم را تأمین کند و هم دغدغۀ اهل دین؟ مقالۀ حاضر تلاش می‌کند تا نشان دهد که چنین مدلی را می­توان در چارچوب نظام جهان ­شناسانه (به‌ویژه آموزۀ حرکت جوهری)، خداشناسانه (به­ ویژه آموزه بسیطه ­الحقیقه) و معرفت‌شناسانه (به ­ویژه نفی اصالت حس) مبتنی بر حکمت متعالیه صدرایی یافت.

از آنجا كه در فضاي فکري جهان کنوني، انديشه‌هايي پراکنده و متکثر با مضامين بلند يا پست وجود دارد، بايد تفکيک ميان اين انديشه‌ها را بررسي كرد و درست و نادرست آن را تشخيص و مورد بحث قرار داد. پس پرداختن به الهيات پست‌مدرن داراي اهميت است. افكار جوامع تحت تأثير تفكراتي قرار دارند كه در سطح جهاني پراكنده مي‌شود. دنياي پست‌مدرن به نوعي در پي اين است كه انديشه‌هاي خود را جهاني كند. بنابراين تأثير بسياري ـ از لحاظ باورهاي سياسي، فرهنگي، هنري، اجتماعي و حتي ديني ـ بر افكار جوامع دارند، و اين تأثيرگذاري عميق به خاطر عدم تحليل درباره آموزه‌هاي اين مكتب است. از اين‌رو، نگارنده اين مقاله بر آن است كه ديدگاه گريفين را که از متألهان مکتب پست‌مدرن و به عنوان شالوده تفکر ديني جامعه پست مدرنيستي است، مطرح نموده و باورهاي وي را بازخواني و تحليل كند. در پايان مطالب بيان شده درباره موضوع مربوطه، تناقضات دروني الهيات پست‌مدرن به روشني قابل رؤيت خواهد بود. سرانجام تناقضات موجود در انديشه پست مدرنيستي با مصاديق خاص آن مورد استفاده قرار مي‌گيرد.