جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

استاد عل ی­اکبر غفاری دانشمند و حدیث­ شناس­­ معاصر، دغدغۀ وجود اغلاط و اشکالات علم­ الحدیثی ­در ­متن و سند منابع حدیثی را داشت. وی با توفیقات الهی­ و براساس مهارتش در علوم اسلامی با ابداع ملاک­ها و معیار­ها­یی، این مشکلات را به خوبی حل نمود. با واکاوی ­آثار استاد،­ ­معیارهایشان­­ در تصحیح، تحقیق، تعلیقه­نویسی ­و نقد استخراج ­گردید که مهمترین ­آن­ها در تصحیح، عرضه­ و مقابلۀ ­متون بر نسخه­ های تصحیح و قرائت شده بر مشایخ و خطوط آن­ها، مراجعه به مصادر و علمای متخصص بود، ­در تعلیقه ­نویسی، رعایت تقوای ­علمی و امانت داری بود. در نقد متن، ارجاع به قرآن و سنت بود. در نقد سند از شناسایی و اعتباریابی راویان­ و ­بررسی­ کیفیت­ سند مدد جسته است. راهکارهای استاد در تصحیح و تحقیق بر تألیفات عالمان بزرگ معاصر هم­چون جامع ­المدارک، جلوه­گر تبحر ایشان و شایستۀ الگو گرفتن است. پژوهشگران علوم­ حدیث می­توانند با تأسی­ به­ سیرۀ­ وی ­درحدیث­ پژوهی ­و بهره جستن از روش­ها و معیارهایشان، به حدیث­ پژوهی تداوم ببخشند.

علی اکبر غفاری (۱۳۰۳ – ۱۳۸۳ش)، حدیث‌شناس و احیاگر آثار اسلامی که در بیش از ۵۰ سال زندگی علمی خود، ۵۰ عنوان کتاب (حدود ۲۵۰ جلد) را با تحقیق، تعلیق و تصحیح خود منتشر کرد. وی لباس روحانیت نمی‌پوشید. روحانیانی چون سید شهاب الدین نجفی مرعشی، سید محمد حسین طباطبایی، عبدالحسین امینی، مرتضی مطهری، محمد تقی جعفری و جعفر سبحانی، تلاش‌های او را ستودند. سید عبدالحسین شرف ­الدین عاملی پس از مطالعه برخی از آثار غفاری، او را در مکتوبی آیت‌الله خطاب کرد. او در سال ۱۳۸۱، چهره ماندگار شناخته شد و در ششمین دوره انتخاب کتاب سال ولایت و دوازدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم نیز از وی تجلیل شد. زندگینامه و تحصیلات: علی اکبر غفاری در سال ۱۳۰۳ش در تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را به پایان رسانده و به فراگیری قرائت قرآن، تجوید، احکام و مسائل مربوط به آن در نزد یکی از قاریان معروف تهران پرداخت و پس از تکمیل این مرحله با تشویق و راهنمایی او به تحصیل دروس مربوط به تفسیر قرآن روی آورد. دروس حوزوی، نظیر فقه، اصول، کلام، ادبیات عرب و غیره را فراگرفت. برای شرکت در درس تفسیر آیت اللّه اشراقی که در قم تشکیل می‌شد، عازم قم شد. همزمان در جلسات تفسیر قرآن میرزا خلیل کمره ای در تهران نیز حضور یافت. در درس آیت اللّه آقا سیدکاظم گلپایگانی - که در تهران تشکیل می‌شد - نیز به طور کامل شرکت کرد و موفق شد یک دوره کامل تفسیر قرآن مجید را از وی فراگیرد. علی اکبر غفاری در آغاز فعالیت‌های علمی و فرهنگی خود ابتدا با سید جلال الدین محدث ارموی آشنا شد که همکاری نزدیک او با ارموی، تا پایان عمر او ادامه داشت. شخص دیگری که تأثیرش در آثار غفاری از جهت تحقیق، مقدمه‌نویسی، تعلیق و غیره بسیار آشکار است، میرزا ابوالحسن شعرانی است. او با علامه سید محمد حسین طباطبایی و آیت الله عبدالحسین امینی آشنایی نزدیک و همکاری داشت. ارتباط با عالمان، غفاری را از دوران جوانی به کار تنقیح و تصحیح متون علم الحدیث و درایه و رجال وارد کرد. وی در پایان ۸۰ سال عمر خود، بیش از ۵۰ عنوان کتاب (حدود ۲۵۰ جلد) را با تحقیق، تعلیق و تصحیح خود منتشر کرد. دقت در نشر کتاب‌های مذهبی: شناخت متون روایی و حدیثی و تصحیح آنها یکی از دغدغه‌های اصلی علی اکبر غفاری بود. اگرچه در زمان او به تصحیح متون توجه جدی نمی‌شد. او معتقد بود بعد از چاپ کتاب‌های دانشگاهی، آرام آرام توجه به این امر در میان مذهبیون گسترش یافته است. وی یکی از جدی‌ترین آسیب‌های چاپ متون دینی قدیمی بدون تصحیح از سوی ناشران مذهبی را انتشار معارف غلط می‌دانست. علی اکبر غفاری در شیوه ترجمه متون نیز دقت، ظرافت و حساسیت‌های خاص خود را داشت. معتقد بود که مترجم باید به تمام کتب تسلط داشته باشد و آنها را ببیند. در کتب ترجمه نیز تأکید داشت که متن عربی احادیث همراه با ترجمه فارسی باشد تا اگر کسی از متن عربی مطلب دیگری می‌فهمد، آزاد باشد. درگذشت: علی اکبر غفاری عصر سه شنبه ۵ آبان ۱۳۸۳ برابر ۱۱ رمضان ۱۴۲۵ پس از تصادف و مجروحیت راهی بیمارستان شده و در بیمارستان درگذشت و در جوار شیخ صدوق (در قبرستان ابن بابویه) به خاک سپرده شد. خانواده علی اکبر غفاری پس از مرگ ایشان کتابهای کتابخانه شخصی وی را به کتابخانه پردیس دانشگاه قرآن و حدیث اهدا کردند.

على اکبر غفارى یکى از پیشگامان تصحیح و نشر آثار اسلامى در دوره معاصر است. او علاوه بر تصحیح اشتباهات ناسخان و کاتبان، به مشکلات متون حدیثى نیز توجّه کرده و به نقد سندى و متنى آنها نیز پرداخته است. در این مقاله، جایگاه نقد حدیث در دیدگاه وى به همراه معیارهاى آن مشخص گردیده و در نهایت او را حدیث پژوهى متن گرا دانسته است. به این معنا که وى در نقد احادیث به هر دو شیوه نقد متن و سند توجّه کرده است، با این تفاوت که ملاک و مبناى اعتبار آنها را متن دانسته و سند را شاهدى بر تقویت یا تضعیف آن قرار داده است.

عالمان دینی در راستای فهم ونقد حدیث هریک دارای روشهای خاصی بوده اند، رسال? حاضردرصدد دستیابی به روشهای نقد و فهم حدیث در آثار «مرحوم استاد علی اکبر غفاری » بوده است بررسی آثار ایشان نشان دهند? این است که استاد غفاری به دلیل تبحر کم نظیرش درتصحیح انتقادی و نشر آثار اسلامی بسیار روشمند عمل کرده است. وی علاوه برتصحیح اشتباهات ناسخان وکاتبان، به مشکلات متون حدیثی نیزتوجه نموده و به نقد و فهم آنها پرداخته است. این پژوهش به جایگاه نقد و فهم حدیث در دیدگاه وی به همراه معیارهای آن مشخص گردیده است. در نهایت می توان از وی بعنوان حدیث پژوهی متن گرا یاد کرد، بدین معنا که تکیه ایشان بیشتر بر فهم و عدم طرد حدیث است و درحوزه نقد حدیث گرچه به نقد متن و سند توجه کرده است با این تفاوت بازتکیه روی متن هست و مبنای اعتبار وعدم اعتبار را متن دانسته و سند را شاهدی برتقویت یا تضعیف حدیث قرارداده است.