جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محمدرضا نجفی اصفهانی: محمدرضا نجفی معروف به شیخ محمد رضا مسجد شاهی یا آقارضا اصفهانی (۱۲۸۷ هجری قمری) فرزند شیخ محمدحسین نجفی فرزند محمد باقر نجفی است.وی در فقه، اصول فقه، فلسفه، منطق، کلام، شعر، ریاضیات و ادیان، علامه حوزه علمیه اصفهان بوده‌است پدرش آیت‌الله شیخ محمد حسین نجفی از عارفان و زاهدین بوده‌است و کتابی در تفسیر عرفانی از قرآن مشهور به تفسیر اصفهانی از آثار اوست. اساتید: آخوند خراسانی صاحب کفایه الاصول/ سید محمدکاظم طباطبایی یزدی صاحب عروه الوثقی/ سید محمد طباطبایی فشارکی اصفهانی معروف به سید استاد/ شیخ الشریعه اصفهانی/ پدرش شیخ محمد حسین نجفی/ میرزا حسین نوری صاحب مستدرک الوسائل/ ملا حسین‌قلی همدانی/ محمد رضا نجفی در قم: محمد رضا نجفی در دوران تحصیل در نجف از دوستان صمیمی و هم مباحثه آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم بودند. شیخ عبدالکریم حائری یزدی وی را شیخ بهایی زمان می‌دانست و طلاب فاضل را به شرکت در درس ایشان تشویق می‌کرد.[۴] چهار تن شاگردانی که در مدت اقامت یک ساله آیت‌الله شیخ محمد رضا نجفی توانستند از درس ایشان استفاده کنند، عبارتند از: امام خمینی آیت الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی آیت الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی آیت الله العظمی سید احمد خوانساری. امام خمینی و شیخ محمد رضا نجفی: امام خمینی در کتاب شرح چهل حدیث خویش، آیت‌الله مسجد شاهی اصفهانی را با عنوان علامه متکلم، فقیه اصولی، ادیب متبحر شیخ محمدرضا آل علامه شیخ محمدتقی اصفهانی نام بردند. امام خمینی نزد شیخ محمد رضا نجفی در فقه، کتاب مکاسب محرمه و مبحث غنا را خواند و نوشته‌های این درس را از بهترین دست نوشته‌های خود می‌دانست. آیت الله گرامی می‌گوید: بنده به واسطه امام خمینی کتاب غنای آیت‌الله مسجد شاهی را گرفتم و استنساخ نمودم و الآن نزدم موجود است. در علم اصول، امام خمینی از محضر آیت‌الله مسجد شاهی مبحث الفاظ و در علم فلسفه، نقد فلسفه داروین نوشته علامه ذوالفنون مسجدشاهی را خواند. نسخه خطی کتاب عروض و قوافی امام خمینی که حاصل شیخ محمد رضا نجفی بوده، توسط آیت‌الله سبحانی نوشته شد و امروز در کتابخانه تخصصی امام خمینی موجود است. امام خمینی برای علامه اصفهانی ارزش زیادی قائل بود و می‌گفت: مرحوم مسجدشاهی مرد با فضیلت و عالمی بود. سرعت بیان ایشان مانع فهمیدن کامل مطالب بلند و رفیع علمی دروس ایشان می‌شد. با آنکه آیت‌الله حائری یزدی از ایشان تقدیر فراوان نمود، اما مشکل سرعت بیان، مانع رونق درسشان شد، ولی من از افراد ثابت و استوار درس ایشان بودم؛ تا ایشان در قم بود، از محضرشان بهره گرفتم. در اصفهان: هنگامی که شیخ محمد رضا نجفی به اصفهان بازگشت زعامت این شهر بر عهده عموی او، آیت‌الله نورالله نجفی اصفهانی بود. وی تمامی مناصب شرعی خود از قبیل امامت نماز جماعت، تدریس و وعظ و منبر را به او سپرد. شیخ محمد رضا نجفی در آن ایام در ردیف یکی از بزرگترین مدرسین حوزه علمیه اصفهان یعنی بزرگترین حوزه ایران قرار داشت. در قیام علمای اصفهان علیه سیاست‌های رضاشاه به رهبری حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی نیز شرکت داشت و در همراه با عموی خود به قم مهاجرت کرد و تا پایان قیام (شهادت حاج آقانورالله) حضور داشت. برخی از آثار علمی: نقد فلسفه داروین این کتاب به تصحیح دکتر «حامد ناجی اصفهانی» از سوی کتابخانه مجلس شورای اسلامی در ۴۱۲ صفحه به تازگی منتشر شده‌است. تقریباً ۵۳ سال بعد از انتشار کتاب «اصل انواع(On The Origin Of Species)» که در ۲۴ نوامبر ۱۸۵۹( ۳ آذر ۱۲۳۸) در لندن منتشر شد محمدرضا نجفی اصفهانی که کمتر از ۴۴ سال داشت نقدی بر این کتاب نوشت که با عنوان "نقد فلسفه‌ی داروین" در بغداد در سال ۱۳۳۱ هجری قمری چاپ گردید. دکتر رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به نخستین مواجهه ایرانیان با نظریه تکامل داروین در عصر مشروطه معتقد است: عالمانه‌ترین نقد به فلسفه داروین در کتاب «نقد فلسفه داروین» آیت‌الله محمدرضا نجفی‌اصفهانی (مسجدشاهی) موجود است. / وقایة الاذهان/ الروضه الغنا و رساله در حکم گرامافون (رساله‌ای فقهی در بحث غنا)/ اداء المفروض/ امجدیه (در آداب مهمانی خدا و اعمال ماه رمضان)/ دیوان اشعار ./ درگذشت: محمدرضا نجفی مسجد شاهی در ۱۳۶۲ ق و در ۷۵ سالگی در اصفهان، چشم از جهان فرو بست و در تخت فولاد، در بقعه مادر شاهزاده به خاک سپرده شد. آیت‌الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی نوشته‌ای را بر روی ستون کناری قبر استاد خویش به یادگار گذاشته‌است. مرحوم آیت‌الله مجدالعلما نجفی از اساتید حوزه علمیه اصفهان، فرزند ایشان بود که سال‌ها در مسجد نو بازار نماز اقامت می‌کرد و یاور مردمان بود.

این کتاب بعد از کتاب نقد فلسفه داروین نوشته شده است و موضوع آن رد نقدهایی است که توسط ادیب و فیلسوف جمیل صدقی زهاوی کردی، ایراد شده است. توضیح: آیت الله محمدرضا نجفی اصفهانی کتابی در نقد فلسفه داروین می نویسد؛ صدقی زهاوی کردی که از حامیان نظریه تکامل انواع داروین است، آن کتاب را نقد می کند و آیت الله محمدرضا نجفی اصفهانی کتاب حاضر را در پاسخ به نقدهای وی به نگارش در می آورد. درحقیقت این کتاب نقدِ نقد است.

جمیل صدقی زهاوی در سال 1863 در بغداد از پدر و مادر کُرد تبار دیده به جهان گشود.او در خانواده اي رشد کرد که در دین، فقه و ادب شهرت داشتند. پدرش «محمد فیضی الزهاوي» مفتی دارالسلام بود و در آغاز خود تعلیم و تربیت ویرا بر عهده گرفت. پدرش به جهت ادامۀ آموزش وي را به شاگردي «شیخ عبدالرحمان قره داغی» فرستاد، او در محضر شیخ قره داغی به فراگیري علوم عقلی و نقلی مشغول شد. این ماجرا تا آنجا ادامه یافت که میان جمیل و شیخ عبدالرحمان مباحثات و منازعات علمی و جدلی در گرفت، چرا که « جمیل » دربارة یوم الحساب و اصل انسان دچار شک شده بود (جیوسی، 2007 ،ص 245 ).دربارة توانایی شعري او نظرات متفاوتی وجود دارد. گروهی شاعریت زهاوي را می ستایند و گروهی فلسفۀ او را تحسین می کنند و شعرش را کم ارزش می دانند، اما تحت هر شرایطی گرایش تفکر علمی بر شعر زهاوي چیرگی دارد(الفاخوري، 1991/455 ).زهاوي، افزون بر زبان کُردي بر زبان فارسی و ترکی نیز تسلط داشت. او به علوم کیهان شناسی و هستی شناسی روي آورد، ولی راهی براي دست یابی آسان به آنرا نیافت. زیرا این علوم با توجه به شرایط آن زمانه بیشتر در اروپا رواج داشت و نیاز به تسلط بر زبانهاي اروپایی داشت. به همین خاطر او به روزنامه ها و کتاب هایی که در این زمینه به عربی و ترکی نوشته شده بود رجوع کرد. او به مطالعاتش در این زمینه ادامه داد و نظریات خود را در کتابی تحت عنوان « المجمل مما أري » به چاپ رساند. یکی از دیدگاه هاي کیهان شناسی او در مورد جاذبۀ زمین بود، وي بر عکس دانشمندان این عرصه بر این باور بود که اشیاي زمین همدیگر را جذب نمی کنند، بلکه دفع می کنند (الراوي، 1936 ،صص 249- 250 ). او شیفتۀ اندیشۀ غرب بود و نظریات اندیشمندان آنرا از جمله نظریۀ « داروین » در مورد تکامل و تکوین و نظریۀ « نیوتن » در مورد جاذبه و نظریۀ « کوپرنیک » در مورد ستاره شناسی و کیهان شناسی را از طریق مطبوعات عربی دنبال می کرد. این آراء و اندیشه ها بر او تأثیر گذاشت و دیر زمانی ذهن او را مشغول ساخت(التکریتی، 1368 ،صص 74-75 ).مطالعات فراوان او در علوم مختلف زمان و از جمله ستاره شناسی و فلسفه به حدي بوده است که اهل زمان به او لقب فیلسوف داده اند (مبارك، 300:1938 ). زهاوي، در شعرش به گرایش عقلی به دور از احساسات و عواطف درونی روي آورد و نظریات مختلف و روحیۀ جستجوگر و پرسشگر او گاهی شعرش را سنگین و ثقیل می کرد (هداره، 1990 ،ص 21 ) رباعیات او در برگیرندة موضوعات و مطالب گوناگونی است که در آنها با اشعار ابوالعلاي معرّي و عمر خیام به رقابت و همسویی پرداخته است. این رباعیات در چهار بخش هستند که در برگیرندة مسائلی در مورد سیاست، اجتماع، فلسفه، طبیعت، شک و یقین است(بطی، 1923 ،ص 140 ) او به دلیل آگاهی گسترده از ادبیات فارسی، رباعیات خیام را یک بار به نثر و دیگر بار به نظم ترجمه نموده است. افکار فلسفی او به شدت تحت تأثیر خیام و ابوالعلاي معرّي بود(الخیاط، 1970 ،ص 38) در عرصۀ مسائل اجتماعی وي از نخستین شاعرانی است که در جهان معاصر عرب به آزادي زن معتقد بود و در این راه سختی هاي فراوانی را تحمل نمود و با تهمت ها و محرومیت هاي فراوانی رو به رو گردید (محمدي، 1370 ،ص 240 ).البته، باید خاطر نشان کرد که وي در بحث آزادي زن، زیاده روي کرده به طوري که در برخی مواقع از چهارچوب عقاید دین اسلام خارج شده و حجاب را مانع پیشرفت زن دانسته است!