جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب «از شاهد قدسي تا شاهد بازاري»، مجموعه مقاله هايي از آقاي سعيد حجاريان است كه از سال 72 تا 79 به نگارش در آمده است. برخي از اين مقاله ها با نام مستعار جهانگير صالح پور در نشريه كيان به چاپ رسيده بود. در سال 1380 اين مقاله ها كه داراي محور مشترك سكولاريزاسيون بود، به كوشش آقاي ابراهيم سلطاني از هيأت تحريريه نشريه كيان و آخرين سردبير اين نشريه، به همراه مقدمه اي از آقاي حجاريان به چاپ رسيد. مضمون و محتواي كتاب هنوز اساس، پايه و مايه نظريه پردازي هاي سياسي آقاي حجاريان است و مي توان اين را در سخنراني هاي ايشان ديد. بنابراين، موضوع و مضمون كتاب، پايان نيافته است و هنوز اين انديشه جريان دارد. مجموعه حاضر به اين صورت سامان يافته است: اشاره اي مختصر به موضوع هاي كلي مقاله ها و كتاب + بررسي و نقد + گزيده اي از متن كتاب نام اين مجموعه را «از دين دنيوي تا آستان قدرت» نهاديم؛ زيرا طرحي كه آقاي حجاريان در اين كتاب عرضه مي دارد، از دولتي كردن دين آغاز مي شود و به دنيوي شدن دين و سپس دنيوي شدن حوزه عمومي و واگذاري حوزه عمومي به قرارداد مي انجامد. در نهايت نيز با توجه به ناتواني هاي مكتب قرار داد، به قدرت ختم مي گردد و اين همه در زمينه اي تاريخي گرايانه معنا مي يابد. ازاين رو، نام گذاري اين مجموعه بر اساس فرآيند طراحي آقاي حجاريان است كه دين دنيوي و آستان قدرت، دو نقطه تعيين كننده آن به شمار مي روند. بنابراين، عنوان حاضر، سبك و سياق نظري داشته و به انگيخته نظر دارد. شايسته است از همه عزيزاني كه در تهيه اين نوشتار ياري رسانده اند سپاسگزاري شود. به ويژه از آقايان عليرضا اميني، هادي صادقي، محمد امجد، محمدحسين دشتي و امير ميلاني به پاس همكاري ها و حمايت هايشان قدرداني مي كنيم. نگارنده از ديدگاه ها و پيشنهادها و رهنمودهاي آقايان محمد ساجدي، سيدعلي عماد و داود مهدوي زادگان نيز بهره مند شده است. براي نخستين بار، آقاي مهدوي زادگان بر تهافت هاي دروني «از شاهد قدسي تا شاهد بازاري» انگشت نهاد و براي نمونه تهافت بنيادين دو مقاله «عرفي شدن فقه شيعي» و «امام خميني رحمه الله فقيه دوران گذار» را نشان داد. آقاي عماد بر نادرستي تفاوت گذاري هاي ادعايي ميان فقه و قانون تاكيد كرد و تفكيك دو حوزه عمومي و خصوصي در گذشته تاريخي را خاطر نشان ساخت. آقاي ساجدي نيز نقد را به تمركز بر متن و تعريف آن از مفاهيمي چون سكولاريزاسيون فرا خواند كه به دريافت تعارض در تعاريف و مفاهيم در متن ياد شده انجاميد. در پايان، ياد و خاطره انديشمند متعهد و پر تلاش، مرحوم عباس يزداني را گرامي مي داريم كه همواره بر توانايي هاي فقه شيعه در پاسخگويي به نيازهاي زمان تاكيد داشت و در رابطه با متن و نقد آن، بارها پژوهشگر را راهنمايي كرد.

در این نقد کتاب، اندیشه های سیاسی و اجتماعی سعید حجاریان بررسی، و محتوای کتاب "از شاهد قدسی تا شاهد بازاری"، به طور مختصر معرفی می شود. عرفی شدن دین در سپهر سیاست، محور اساسی مباحثی است که در حوزه‌ی سنت، گفتمان، ایدئولوژی و آرمان شهر، تحلیل و تبین می شود. در واقع، رهیافت بنیادین حجاریان، نگرش جامعه شناختی به مقوله عرفی شدن در حوزه جامعه شناسی سیاسی و مسایل توسعه ی ایران است. نگارنده با اتخاذ رویکردی انتقادی، رهیافت، چارچوب نظری و اندیشه های حجاریان را به چالش می کشد و در پایان نتیجه می گیرد که حجاریان بدون در نظر گرفتن واقعیت های موجود جامعه ایران و با تفسیری موسع به نتایج مطلوب و دلخواه دست می یابد.