جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برخی از دانشمندان شیعه بر این باورند که ابن ابی عمیر جز از راویان ثقه نقل حدیث نمی‌کند؛ بنابراین در صورتی که واسطه را در زنجیره روایات حذف نموده، روایت را به شکل مرسل بیاورد، حکایت از وثاقت او دارد. بر این اساس بسیاری از محققان شیعی، مراسیل ابن ابن عمیر را همانند مسانید وی معتبر دانسته‌اند. برخی نیز حجیت مراسیل وی را انکار نموده و به عدم تسویه مراسیل او با مسانیدش قائل شده‌اند. امام خمینی معتقد است که فقط مرسلات ابن ابی عمیر حجت است؛ اما مسندات او حجت نیست و به بررسی سندی نیاز دارد و باید رجال آن تحقیق شوند. لذا روایت کردن محمدبن ابی عمیر از هر راوی، دلالت بر وثاقت او ندارد و آن روایت نیز نمی‌تواند صحیح باشد، هر چند مرسله باشد. همچنین امام خمینی مرسلات اصحاب اجماع و نیز مرسلات مشایخ ثلاثه را به جز ابن‌ابی‌عمیر نپذیرفته و معتقد است که نقل اصحاب اجماع از راوی مجهول یا متهم به ضعف، دلیل وثاقت او نمی‌شود و نقل مشایخ ثقات از راوی ضعیف و مجهول، دلیل بر توثیق آنها نخواهد بود.

‫در این پژوهش، اندیشه ها¬ی کلامی محمّد بن ابی عمیر بر اساس روایات اعتقادی نقل شده از وی، بررسی می¬گردد. او از مردان بزرگ و مورد اعتماد علمای مکتب و ناقل روایت های فراوان در متون کهن می¬باشد. در گذشته راویان شاخص و موثق فقط روایاتی را نقل می¬کردند و به دیگران اجازه نقل آنها را می¬¬¬¬دادند که مورد پذیرش آنها بود و از نقل روایاتی که قبول نداشتند، امتناع می¬نمودند. بنابراین بررسی روایات آنان، راهی مناسب برای دستیابی به آرائشان می¬باشد. با مطالعه جوامع روایی پیشین ( تا قرن هفتم) ، اندوخته ای از روایات اعتقادی ابن ابی عمیر بدست آمد که مجموعه ای ساختارمند از باورهای اصحاب امامیه در آن دوران را ارائه می¬دهد. این مجموعه در سه بخش مبداشناسی، راهنما شناسی و فرجام شناسی مورد بررسی قرار گرفت. در بخش مبداشناسی، پیرامون معرفت، کیفیت، زمان و مکان آن مباحثی مطرح گردید. سپس به شناخت خداوند، کیفیت و اقسام آن، یکتایی خداوند و اوصاف او پرداخته شد. مطلب مهم اینکه لسان روایات نقل شده از سوی ابن ابی عمیر در توصیف خداوند، بر اسلوب نفی نقص از خداوند ـ الهیات تنزیهی ـ است. بحث راهنما شناسی دربرگیرنده دو زیر عنوان نبوت و امامت است. متصدیان امر راهنمایی بشر، افرادی ممتاز در جمیع صفات انسانی و برگزیدگان خداوند ـ بدون دخالت احدی از خلق ـ هستند. در انتها به بحث فرجام شناسی، ضرورت، حتمیت و کیفیت آن، گونه های افراد از حیث اعتقادی و عملی و حساب و کتاب خلق پرداخته شده است. روایاتی که ابن ابی عمیر نقل می کند، زندگی اخروی و حتمیت آن برای همه را مسلم می¬داند. کلید واژه‌ها: ابن ابی عمیر، اندیشه کلامی، آموزه های توحیدی ، راهنماشناسی، فرجام شناسی