مشتمل بر اخبار و احاديث و حکايات در فضيلت ائمه اطهار عليهم السلام که در دو فصل برگزار شده است. فصل اول شامل بيست حديث در فضيلت ائمه اطهار عليهم السلام و فصل دو
... وم شامل 23 خبر در فضائل خلفاء ثلاثه که مورد بررسي و نقد و اشکال قرار داده است. مقدمه کتاب که عين مقدمه « کامل بهائي » است به قلم عبدالملک بن اسحاق بن عبدالملک بن فتحان الواعظ القمي فراهم آمده که از سبب تأليف اين کتاب و ترجمه عبارات عربي آن به وسيله خودش سخن گفته است. مؤلف از سه کتاب خود مناقب الطاهرين، کامل بهائي و منهج بهائي نام برده است. اين کتاب با کتابهاي چاپي و خطي که از طبري دردست بود تطبيق داده شد ولي شناسائي نشد.
چيزي شبيه ترجمه اسرار الائمه و يا ترجمه جوامع الدلائل است و يا مناقب الطاهرين في فضائل اهل البيت المعصومين مي باشد؟ مؤلف اين کتاب عمادالدين طبري، حسن بن علي بن محمد بن علي بن محمد بن حسن از معاصرين محقق حلي و خواجه نصيرالدين طوسي و زنده بسال 698 هـ. ق. در پشت صحفه اول آمده که شرح فارسي منهاج الکرامه علامه حلي است اين يادداشت درست نيست زيرا اولا منهاج الکرامه در شش فصل است (ر. ک فهرست رضوي 4/261) و اين کتاب شامل هشت باب و هر باب داراي چند فصل مي باشد ثانياً در فصل چهارم از مقدمه تصريح بنام مؤلف کرده و آمده است: « بدانکه ارباب اولوالالباب که موفق حضرت الوهيت بودند از مؤلف اين کتاب حسين (حسن) بن علي بن محمد بن حسن طبري بسبب آنکه درين باب اندک مهارت و غواصي داشت استدعاء تأليف کتابي به پارسي کردند در امامت ملتمس ايشان بغايت وضوح بجاي آورد تا فرداي قيامت به حجت شأنه بنابر تناصف و تصادق نهاده و اين فقير را ارتکاب آن لازم بود ... »
در فصل اول از باب چهارم آمده: «در کتاب کامل نوشتم به بسط تمام ... » در همين باب آمده: «و در کتاب مؤلف طبري ... »
در باب سيم آمده: «از زمان ما تا زمان رسول که هفتصد سال است هفتصد مذهب در اسلام بدعت نهادند. » باز در همين باب گويد: «در اصفهان ميان من و جمعي شافعي مذهب بحث واقع شد در امامت ... » نيز در اين باب مذکوراست: « چنانکه درين ايام اهل طبرستان و عراق والحال بدولت شاه عالم عراق و خراسان و اکثر بلاد در هندوستان همگي شيعه اميرالمؤمنين گرديده و بر منابر خطبه دوازده امام ميخوانند و لعن بر ظلمه اهل بيت مي کنند ... »
اين کتاب شامل يک مقدمه در شش فصل و ده باب است. باب اول در بيان رسول و نبي و در بيان آنکه بناي نبوت بر چند چيز است و در بيان عصمت در سه فصل. باب دوم در آنکه لابدست خلايق را از امام معصوم مبني بر سه فصل. باب سيم در اسئله و اجوبه. باب چهارم درذکر انساب سيد المرسلين و ولادت و وفات امامان مشتمل بر سيزده فصل. باب پنجم در اثبات وجود صاحب الزمان و در غيبت. در سه فصل. باب ششم در بيان بلاد اسلام و بلاد کفر. در چهار فصل. باب هفتم در اخباري که بر رسول خدا افترا زده اند دريک مقدمه و سه فصل. باب هشتم در سئوالاتي که بر شيعه ايراد ميکنند و آنچه شيعه در جواب ايشان ميگويند در دو فصل. باب نهم در آنکه علماء سلف و خلفاء ايشان درحق صحابه گفته اند از صفات ذميمه در سه فصل. باب دهم در مسائل متفرقه مشتمل بر هشت فصل. (فاضل)
متن از عماد الدين حسن فرزند علي طبري مازندراني همروزگار خواجه طوسي (د: 672ق/1273م) كتابي در امامت به نام «كامل بهائي» به دستور بهاء الدين محمد (الذريعه) نگاشته است. تحرير آن از واعظ كاشاني، رضي الدين عبدالملك شمس الدين اسحاق فرزند فتحان واعظ قمي كاشاني كه مي گويد: اين كتاب (كامل بهائي) ميان شيعيان متداول بود ولي چون بيشتر كتاب و روايت هايش عربي بود، آن را به فارسي ترجمه كرده و ضميمه متن گردانيده و ديباچه اي بر آن افزوده پس اين ويرايش در برگيرنده متن كار طبري از ديباچه تا پايان و ويرايش واعظ كاشاني. در پايان حديث ششم از يك مراسم عروسي ياد مي كند: مصنف اين كتاب حسن بن علي بن محمد بن الحسن الطبري المازندراني گويد، در (673) در شهر اصفهان در عشر محرم روز دهم، به وقت زوال ... كه به عروسي مي خراميدند. «احمد منزوي»
آغاز كتاب: سبحان يکي پادشاهي که بساط عظمت او دراوهام انس وجان نگنجد که ولايحيطون به علمائ کيفيت وکميت درعتبه جلال او موهوم وممکن نباشد ... حمدنا معدود وثناء نا محدود مرواجب الوجود مطلقي است که مبدع بدايع ...
[الذريعة 17/252؛ کتابخانه جامع گوهرشاد 3/1141؛ فهرستواره منزوي 9/127]
بیشتر