جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صادق هدایت به عنوان نویسنده ای پیشرو در گستره ادبیات داستانی معاصر،‏ در خلق آثار خود همواره از بن مایه های روانکاوانه بهره برده است. در میان آثار او،‏ بوف کور بیش از سایر آثارش از مباحث روانکاوی تاثیر پذیرفته است؛ به گونه ای که می توان آن را رمانواره ای روانکاوانه نامید. البته آنچه در تحلیل این داستان بیش از هر عاملی مهم است،‏ عملکردهای «راوی» داستان و تباین شخصیت او با چهره خود هدایت است.راوی به عنوان محور اصلی رویداد داستان،‏ فردی است که باید ساختار روان وی دقیقا شناخته شود تا بتوان درباره نحوه روایت او به درستی قضاوت کرد. از آنجا که روان راوی دچار تناقضات و ناسازگاری های فراوانی است،‏ به نظر می رسد ممیزه هایی که ساختار شخصیت او را به وجود می آورد،‏ برساخته از تابوهای روانی چندگانه ای است که خط مشی فکری وی را پدید می آورد.در این پژوهش علاوه بر روانکاوی شخصیت راوی،‏ تابوهای روح وی و دلایل شکل گیری آن را به صورت تحلیلی بررسی کرده ایم،‏ تا دریابیم اساسا چه عواملی موجب شکل گیری شخصیت «راوی» با این ویژگی ها شده است؛ از این رو به نظر می رسد اصلی ترین تابوی داستان که از لحاظ ابعاد اجتماعی و روانی حائز اهمیت است،‏ «زن» می باشد که ساختارهای روانی خاص راوی در مراحل مختلف رشد فکری وی،‏ سه کاراکتر زن داستان را در قالب سه تابوی مجزا بازتاب می دهد.

داستان گاوخونی از داستان هایی است که ساختاری رویاگونه دارد. در این مقاله کوشیده ایم در خوانشی روان کاوانه بر اساس نظریه فروید، ساختار رویاگونه این داستان و شیوه معنادهی آن را بررسی کنیم. این خوانش دو لایه را در بر می گیرد: 1. لایه آشکار یا روساخت داستان، 2. لایه پنهان یا زیرساخت داستان. در لایه آشکار نشان داده می شود که داستان زمانی ذهنی دارد و رخدادهای آن در پیرنگی نامنسجم که اصل علیت و ترتیب زمانی در آن رعایت نمی شود، روایت می شود. در لایه پنهان، دو پیرنگ حذفی و استعاری داستان را از هم تفکیک کرده ایم. در پیرنگ استعاری، متن روایی گاوخونی نمادشناسی شده است و دو نماد رودخانه زاینده رود و باتلاق گاوخونی به عنوان دو نماد پرکارکرد که نشان دهنده جنس مادینه و بازگشت درون رحمی هستند، بررسی می شود. بسیاری از شخصیت های متن بسته به رابطه ای که با این دو نماد دارند، روان کاوی می شوند. در پیرنگ حذفی، رابطه راوی با اصل لذت (غریزه زندگی) و غریزه مرگ بررسی می شود تا تعلیق بی پایان راوی در فرایند جبر، تکرار و حرکت به سوی مرگ تبیین شود.

این مقاله جستاری تحقیقی درباره بررسی روان کاوی شخصیت های رمان سمفونی مردگان، اثر «عباس معروفی»، است. عباس معروفی نویسنده داستان های روان شناختی نو است؛ قصه ای که در ادبیات انگلیسی به نام «قصه جریان سیال ذهن» یا «تک گفتاری درونی» خوانده می شود. عباس معروفی با گریز به خاطرات کودکی و گذشته شخصیت های داستانش، هم چون یک روان کاو، به بررسی مشکلات و تعارضات درونی آن ها می پردازد. هدف این مطالعه تحلیل اختلالات و بیماری های روحی شخصیت های داستان سمفونی مردگان بر اساس نظریات روان کاوی زیگموند فروید (S. Freud) و شاگردان او، آلفرد آدلر (A. Adler) و ژاک لاکان (J.Lacan)، است. در ابتدای این مقاله، خلاصه ای از رمان آورده شده و در ادامه به تحلیل روان کاوانه شخصیت های «آیدین» و «اورهان» بر اساس نظریات فروید درباره ذهن و ساختار شخصیت، انواع عقده ها، و تاثیر غریزه جنسی در منش فرد پرداخته شده است. بخش پایانی این مقاله به نتیجه گیری اختصاص دارد.