سازمان اداری حکومت ساسانیان، در نظام‌های پیش از اسلام ایران باستان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود؛ زیرا در این دوره شکل تازه‌ای ازنظم حکومتی بر مبنای همکاری و
... ادغام میان نظم دینی و نظم ناشی از قدرت سیاسی، ارائه گردید. به گفته‌ی برخی از منابع، اجداد اردشیر بابکان بنیانگذار این سلسله‌ی جدید، موبد زاده بوده و با امور آتشکده و مسائل مذهبی، آشنا بودند صرف نظر از واقعی یا غیر واقعی بودن این روایت، حقیقت آن است که در این زمان، باورهای دینی و مذهبی به درجه‌ای از رشد رسیده که می‌توان با تمسک به آن و اقناع کردن افکار عمومی، از آن همچون وسیله‌‌ای جهت رسیدن به قدرت و کسب مشروعیت، استفاده کرده و نظم نوینی را بر آن اساس، پی ریخت؛ پس اهمیت یافتن جایگاه روحانیان و تبلیغات مذهبی آن‌ها امری در راستای این هدف مهم، بوده است. در پایان‌نامه‌ی حاضر سعی شده است شکل‌گیری و گسترش سازمان حکومتی ایران در دوره‌ی ساسانی (651-224م) مورد بررسی قرار گیرد محور این تحقیق پیرامون بخش‌های اداری دیوان‌سالاری در دوران ساسانی است در این میان موضوعات مختلفی مربوط به این نظام، از جمله روند قدرت‌یابی و استقرار حکومت ساسانی به‌وسیله‌ی اردشیر بابکان، سالهای کوشش او در برقراری پیوند میان دین و حکومت، جزئیات مربوط به سازمان اداری و نظام دیوانی این حکومت و همچنین کارکرد و شمار دیوان‌ها مورد توجه قرار گرفته‌اند. نقش روحانیان در سازمان اداری ساسانیان نقشی کلیدی و فعال بود؛ رفته‌رفته قدرت این طبقه فزونی گرفت تا حدی که کنترل بسیاری از امور مهم را بدست گرفتند. نظامیان از دیگر طبقات مهم در سازمان اداری این حکومت است که با ساختار خاص خود ضمن حفظ نظم داخلی، مسئول دفاع از قلمرو حکومت و گسترش آن بودند. دبیران نیز به نوبه‌ی خود عامل مهمی دردیوان‌سالاری و سازمان اداری ساسانی بودند که با وظایفی که به آن‌ها محول شده بود اوضاع را به سامان می‌آوردند؛ جزئیات همه‌ی این مسائل به اضافه‌ی نقش و وظیفه‌ی توده‌ی مردم در سازمان اداری ساسانی در این رساله بررسی شده است. روش بکار رفته در این تحقیق، روش کتابخانه‌ای است. داده‌های این بررسی از متن‌های معتبر تاریخی گردآوری شده‌اند. در ارائه‌ی این داده‌ها از شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است و در مواقع لزوم نیز، کوشش شده است مباحث متناقض مورد تحلیل قرار گیرند.
بیشتر