جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کوبلر-راس از طریق مصاحبه با افراد در حال مرگ و خانواده های آنها، تجربه مواجهه با بیماری لاعلاج را فاش کرد. کار او به جرقه جنبش آسایشگاه کمک کرد و بعد جدیدی از مراقبت برای بیماران لاعلاج را فراهم کرد.

کتاب حاضر همانگونه که از نام آن هم پیداست درباره مرگ و اتفاقات بعد از موت است. مصنف در مقدمه به اهمیت مسئله موت اشاره کرده که لفظ موت و مشتقاتش در حدود 161 بار در قرآن تکرار شده است که نشان از اهمیت آن است ولی دشمنان مغرض همواره در فکر القای شبهه و اختلاف افکنی در عقاید مسلمین می باشند و لذا کتاب حاضر درباره موت و اهمیت آن نگاشته شده است.

درباره کتاب باید دانست که :آنچه فرارويتان داريد پند و اندرزهای ارزشمند و گرانسنگی است كه از كتاب آسمانی اقتباس گرديده است؛ كتابی كه «تنزيلا ممن خلق الارض و السموات العلی» (سوره مباركه طه، آيه شريفه ۴) اين كتاب بزرگ فرستاده آن كسی است كه زمين و آسمان‌های بلند را آفريد «و انه لتنزيل رب العالمين» (سوره مباركه شعرا، آيه شريفه ۱۹۲) جبرئيل روح الامين(ع) نازل گردانيد «قل نزله روح القدس من ربك بالحق» (سوره مباركه نحل، آيه شريفه ۱۰۲). اين كتاب تنها يك كتاب داستانی قرآنی نيست، بلكه به بحث‌های دينی و علمی فلسفی پرداخته و از سخنان اهل بيت عصمت و طهارت(ع) بی‌بهره نگذاشته و به حديث شريف نبوی ثقلين نيز تمسك جسته است؛ زيرا كتاب و سنت تفكيك ناپذيرند، همانطور كه پيامبر عظيم الشأن فرمودند: «لن يفترقا» و ترك هر كدام عين گمراهی و تباهی است.

«معرفة المعاد»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوين و مباحث جلد دوم عبارتند از: المجلس الثامن: النجاة فی الایمان بالله طوعاً و اتباع احکام الدین تعبداً، المجلس التاسع: لیس علی اولیاء الله خوف و لا حزن و لا سکرات موت، المجلس العاشر: الحاق المؤمنین باولیاء الله و المنکرین باولیاء الشیطان، المجلس الحادی عش: ممیزات عالم الطبع و عالم المثال و عالم القیامة، المجلس ثانی عشر: ممیزات عالم الطبع و عالم البرزخ و عالم القیامة، المجلس الثالث عشر: مفترق طریقی السعادة و الشقاء یضبح فی البرزخ طریقا و احداً، المجلس الرابع عشر: تجلی الانسان و اعماله فی عالم البرزخ فی صورتهما الملکوتیة

مسئلة رابطه و تاثیر مرگ و جاودانگی بر معنای زندگی در آثار متفکرانی چون تولستوی و ملاصدرا به‌عنوان یکی از مسائل بنیادی مورد توجه بوده است. تولستوی که زمانی احساس پوچی می‌کرد، تصمیم گرفت راه حلی بیابد. او پس از سفرهای متعدد و مطالعة علوم مختلف و به‌ویژه کنکاش در زندگی و احوالات گروه‌های مختلفی از مردم، اعم از پوچ‌گرایان و کسانی که زندگی را معنادار می‌دانند، به این نتیجه رسید که لازمة معنادار بودن زندگی، جاودانه بودن انسان است وگرنه سعادت و بامعنا بودن زندگی توهم و خیالی بیش نخواهد بود. این نتیجه حاصل استقرا و مطالعه در زندگی مردم است نه حاصل یک نظام فلسفی نظام‌مند. در آن سو، ملاصدرا با توجه به نظام فلسفی خاص خود که بر اساس مبانی و اصول نظام‌مندی طراحی شده، اثبات می‌کند که انسان جسمانیة الحدوث و روحانیة البقا است و نفس و بدن رابطة اتحادی دارند. نفس انسان به‌واسطة اتحاد با ادراکات و تأثیرپذیری از فضایل اخلاقی و انجام دستورات شریعت، سعه وجودی پیدا کرده و به‌تدریج به تجرد، روحانیت و جاودانگی می‌رسد. هدف نهایی و حقیقی از زندگی انسان رسیدن به مبدأ هستی است و چون مبدأ هستی نهایت ندارد، پس انسان در صورتی می‌تواند در مسیر هدف و معنای زندگی گام بردارد که جاودانه باشد. بنابراین، با اثبات عالم برزخ و قیامت سیر انسان را بی‌نهایت می‌داند. این تفسیر از زندگی و مرگ نه‌تنها ترسناک نیست و باعث پوچی نمی‌شود بلکه موجب پویایی، امید، آرامش و معناداری زندگی می‌گردد.

امروزه بشر از دو طريق سعی نموده تا نسبت به مرگ به عنوان اسرارآميزترين حادثه، آنقدر آگاهی کسب نمايد تا بتواند نسبت به دل نگرانی های خويش از پديده ای که روزی قطعا برای او واقع خواهد شد فائق آيد. راه اول شناخت پديده احتضار با استفاده از تبيين های الهی و دينی مبتنی بر وحی است. راه دوم که به خصوص در جوامع غير مسلمان بسيار مورد توجه قرار گرفته، عبارت است از «تجربيات نزديک مرگ». هدف اصلي اين نگارش آن است که خواننده بتواند پس از مطالعه مقاله، وجوه تشابه و تفاوت تجربيات نزديک به مرگ نسبت به گزارش های آيات و روايات از پديده احتضار را دريابد.

چکیده موضوع تجربه¬های نزدیک به مرگ، از مسائل نوینی است که توجه بسیاری از پژوهشگران و مرگ¬پژوهانِ حوزۀ الهیات و مباحث کلامی جدید را به خود جلب نموده است. با این وجود، جای این مباحث در مجامع علمی ما خصوصاً در حوزه¬های دین‌پژوهی و الهیات اسلامی خالی است اما وجود غنای محتوایی در میراث اسلامی ما، می¬تواند خلأهای معرفتی موجود در این زمینه را پر نماید. در همین راستا ما در این نوشتار با بهره¬گیری از روش کتابخانه¬ای و با رویکردِ الهیاتی، میزان تطابقِ این مباحث را با آموزه‌های اسلامی سنجیده¬ایم. سازگاری¬ها و ناسازگاری¬های این تجربیات را با مباحث قرآنی و روایی مشخص ساخته و تطابق یا عدم تطابق آنها را با مکاشفات و مشاهدات عرفای مسلمان بیان نموده¬ایم. در طی پژوهش به این نتایج رسیده¬ایم که درک جامع از تجربیات نزدیک به مرگ و ویژگی¬های آن به عنوان یک تجربه دینی و هم¬چنین بررسی مقایسه¬ای آن با آموزه¬های آخرت¬شناسانۀ قرآنی و روایی، ما را به این امر رهنمون می¬کند که اولاً محتوای این تجربه¬های اصیل و معتبر، به طور کامل با آموزه¬های قرآنی و روایی متباین نیستند و ثانیاً مشاهدات و مکاشفاتی که عرفای مسلمان از مرگ، مراحل و ویژگی¬های آن داشته¬اند، با تجربه¬های مذکور تنها در روش و اهداف، متفاوت و غیر قابل انطباق¬اند اما در بحث مفاهیم و محتوایات، قابل مقایسه¬اند. بنابر این به طور کلی می¬توان رابطۀ «عموم و خصوص من وجه» را بین این تجربیات و آموزه¬های آخرت¬شناسانۀ اسلامی - به خصوص در مباحث احتضار، برزخ و مکاشفات عرفانی مرگ ارادی عارفان مسلمان - در نظر گرفت و در قسمت¬های اشتراکی¬ای که نصوص اسلامی بر آنها صحه می¬گذارند، می¬توان از نتایج این تجربیات به عنوانِ ابزاری کمکی برای شناخت ملموس¬تر عالم آخرت استفاده نمود. لازم به ذکر است که این تجربیات به جهت تفاوت و حتی تقابلشان با برخی از آموزه¬های اسلامی، چالش¬هایی را پیش روی پژوهشگران علوم و معارف اسلامی قرار می¬دهند که پاسخ به آنها افق¬های نوینی را برای متکلمان اسلامی می¬گشاید. اما باید توجه داشت که این چالش¬ها به هیچ وجه از اعتبار این تجربه¬ها نمی¬کاهد و نقاط مشترک میان این تجربه¬ها و آموزه¬های اسلامی می¬تواند به عنوان نقطۀ ثقل این حوزۀ مطالعاتی در کلام اسلامی باشد که با تکیه بر آن می¬توان بر تک تک این چالش¬ها فائق آمد و پاسخی مناسب و شایسته به هر یک از آنها داد که مطمئناً این امر بر تلاش متکلمان مسلمان مبتنی است. کلید واژه‌ها موت(اصطلاح فلسفی و عرفانی)، تجربه ترک بدن، تجربه‌های(ادراکات) نزدیک به مرگ، احتضار، مرگ ارادی یا اختیاری، خلع و لبس.

احادیث حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام در هنگامۀ احتضار، در حجم گسترده‌ای از میراث مکتوب امامیّه انعکاس یافته و سند آن‌ها در نگاه بسیاری از دانشمندان امامیّه معتبر است و در گونه شناسی احادیث، در دستۀ «متواتر معنوی» طبقه‌بندی می‌شوند؛ امّا از دیرباز دربارۀ محتوای این احادیث، دیدگاه‌های ناهمگونی وجود داشته است که نمونۀ آن را در اتخاذ رویکرد تأویلی به این روایات توسط شیخ مفید و سیّد مرتضی رحمهما‌الله می‌توان یافت. بررسی محتوای احادیث احتضار می‌تواند در برداشت صحیح از آن‌ها که از سویی بیان‌گر نتایج فراوان برای محتضر و از سویی دیگر، نشان‌گر منزلت پیشوایان شیعه است، مفید واقع شود. در این پژوهش با رویکردی توصیفی_ تحلیلی، با استناد به‌تصریح واژگانِ موجود در روایات و شواهد ارائه‌شده، مشاهده و حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام در هنگامۀ احتضار مؤمن و کافر، ثابت گردیده و دیدگاه‌های دیگر نقد و بررسی شده است.