جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر با روش تحلیلی- انتقادی خود، مسئله شر را از منظر غایتشناسی اخالقی کانت بررسی میکند و از همین منظر و الهیات مؤمنانه مرلین مککورد آدامز را مورد ارزیابی قرار میدهد. در نگاه کانت، شر منزلت خاصی در طبیعت ندارد، بلکه صرفاً یکی از امکانات محتمل در طبیعت، در مقام فعلیت یافتن قوای آن است. راه چاره انسان برای مجال ندادن به شر در تقویت قوای عقالنی و اخالقی انسان و انشاء دستور اخالقی مطلقی است که انسان را برخالف سوائق طبیعی خود به موجود عقالنی و متخلق تبدیل سازد و با صبغه عمومی خود روابط انسانها را سامان بخشد. خدای کانت ایدهای است که از پی توجه به ندای وجدان اخالقی و بهعنوان خیر اعال بر فراز جهانْ مفروض و مقدّس انگاشته میشود. با این وصف، طبیعت در خوانش اخالقی و غایی آن در نقد سوم کانت در مسیر بهروزی انسان و جهان حرکت میکند و میتوان آنرا در نهاد و بنیان دور از خصلت شریرانه دانست. از سوی دیگرم. م. آدامز به عنوان متأله مسیحی زیسته در جهان مدرن، طی تالش برای خوانشی متمایز از مسئله شر، آنرا به عنوان شرط تشبّه انسان به خدا از مجرای تجربهی رنج الوهی تعبیر کرده است. تفسیری از شر و اخالق که با رجوع به خوانش کانت از ماهیت شر و اخالق، از حیث مبنا و پیامد غیراخالقی است

کانت و هگل از فیلسوفان نظریه‌پرداز در حوزه اخلاق‌اند. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به دنبال تطبیق نظریه اخلاق کانت و هگل و کشف اشتراکات و افتراقات این دو نظریه‌ایم. براساس یافته‌های مقاله، کانت اخلاقی را که خودش هدف است به جای اخلاقی می‌نشاند که وسیله رسیدن به هدف است و معتقد است باید احکام اخلاقی را به دلیل تکلیف و انگیزه انجام وظیفه انجام داد، نه به‌عنوان وسیله. طبق قانون کلی کانت، تنها اراده خیر است که بدون قید و شرط خیر است و بقیه موارد هنگامی خیر می‌شوند که با اراده خیر همراه باشند. کانت با ترکیب ایده قانون و ایده غایت فی‌نفسه، ایده خودمختاری را مطرح می‌کند و از همین جا وارد عرصه «آزادی» می‌شود. هگل نیز بیش از هر چیزی بر آزادی تکیه می‌کند، اما برخلاف کانت، به دنبال آن است که اخلاق را جزئی نماید و در حوزه‌های فردی و اجتماعی انسان نیز وارد سازد. همچنین میان اخلاق و عمل براساس طبع و امیال درونی، آشتی برقرار کند. به عقیده هگل، هنگامی می‌توان رضایت فردی و آزادی و اخلاق را با هم جمع کرد که از باورها و ارزش‌های اجتماعی جامعه‌ای اندام‌وار پیروی کنیم. برخلاف کانت، در نظریه اخلاقی هگل، اولاً تعارض میان ارضای تمایلات طبیعی و عمل به تکلیف برطرف شده است؛ ثانیاً میان منافع فردی و جمعی یگانگی برقرار شده است؛ ثالثاً وظایف و تکالیف خرد و جزئی اخلاقی فرد نیز روشن شده است.

دوره نه جلدی تاریخ فلسفه، به قلم چارلز کاپلستون، که به همت عده ای از مترجمان زبده به فارسی ترجمه شده است. مجموعه ای در دسترس خوانندگان فارسی زبان قرار می دهد که تا حد زیادی می توانند آنان را از متن های دیگر بی نیاز سازد، زیرا هدف نگارنده این بوده است که سیر تحول فلسفه را از آغاز تا اواخر قرن بیستم با زبانی ساده و روان برای خواننده تحصیل کرده معمولی بیان کند.

الحاد طبیعی بر دو مسئله «مفهوم خدا» و «حوزه تبیینی علم و دین» بنا شده است. مفهومِ خداوند در لسان الحاد جدید با مفهومِ مطرح‌شده در ادیان ابراهیمی بالاخص اسلام متفاوت است. همچنین علم و دین دو حوزه متفاوت‌اند و از حیث تبیینی، تفاوت ماهوی دارند. از گذشته شیوه‌های گوناگونی برای اثبات وجود واجب به کار گرفته می‌شده که یکی از آنها ابتنا بر نفسِ «مفهوم وجود» است؛ یعنی تبیینِ فلسفیِ وجود خدا به نحوِ «پیشینی». ریچارد داوکینز معتقد است که «برهان وجودی» چیزی نیست جز بازی با کلمات و کانت این برهان را رد کرده است. البته تقریری جدید نیز دکارت ارائه داد که داوکینر کاملاً به آن تقریر بی‌اعتنا بوده است. این نوشتار درصدد است عبارت داوکینز در کتاب پندار خدا را توضیح داده و نقد کند تا نشان دهد نقدی که داوکینز به برهان هستی شناختی آنسلم وارد می‌سازد، به هیچ وجه صادق نبوده و نوعی تلقی نازل از این برهان به شمار می‌آید.

اسلاوی ژیژک، فیلسوف مغرور، نویسنده بیش از 30 کتاب، که به عنوان "الویس نظریه فرهنگی" تحسین شده و بحث برانگیزترین روشنفکر عمومی امروزی است. آثار او حوزه‌های فلسفه، روانکاوی، الهیات، تاریخ و نظریه سیاسی را طی می‌کند و فیلم، فرهنگ عامه، ادبیات و جوک‌ها را مورد توجه قرار می‌دهد - همه برای ارائه تحلیل‌های دقیق از پیچیدگی‌های ایدئولوژی معاصر و همچنین یک فلسفه جدی و پیچیده. فیلم های اخیر او The Pervert’s Guide to the Cinema و ژیژک! یک نظریه پرداز در اوج قدرت و یک ارتباط دهنده ماهر را نشان می دهد. اکنون اوعناوین کلاسیک خود را که هرکدام از آنها هسته اصلی کار زندگی در حال گسترش او هستند را به عنوان نسخه های جدید در دسترس قرار می دهد. هر کدام به زیبایی دوباره بسته بندی شده اند، از جمله معرفی های جدید از خود ژیژک. به بیان ساده، آنها متون ضروری برای درک اندیشه ژیژک و در نتیجه سنگ بنای فلسفه معاصر هستند. موضوع جالب ژیژک مرکز غایب هستی شناسی سیاسی: شبحی در اندیشه غربی، شبح سوژه دکارتی است. اسلاوی ژیژک در این کتاب هسته‌ای برانداز را برای این شبح گریزان کشف می‌کند و در درون آن نقطه مرجع فلسفی ضروری برای هر پروژه رهایی‌بخش واقعی را می‌یابد.

کتاب تقدیر هنر از بیگانگی زیباشناختی (از کانت تا دریدا و آدورنو) سخن گفته است. این کتاب در ۵ بخش به روایت ماجرای بیگانه‌شدن هنر از حقیقت پرداخته و بر نقد سوم کانت تمرکز کرده است. نویسنده در پی آن است که ارتباط میان حقیقت و هنر مدرن را شناسایی کرده و نشان دهد که چرا و چگونه هنر مدرن، رشتهٔ پیوند میان خود و حقیقت را از هم گسسته است. جی. ام. برنستین برای پاسخگویی به این پرسش، به‌سراغ کتاب «نقد قوهٔ حکم»، اثر ایمانوئل کانت رفته و تفاسیر جدیدی را از نوشته‌های این فیلسوف ارائه کرده است. گفته شده است که بازخوانی‌ای که در این کتاب از اندیشه‌های کانت شده، با قرائت‌های سنتی سایر مؤلفان تفاوت‌های بسیار دارد. نویسنده با دیدگاه بدیع خود، آثار و افکار هایدگر، دریدا و آدورنو را نیز بررسی کرده است. مقصود برنستاین از چنین بررسی‌هایی این است که ببیند آیا هنر می‌تواند نمایش‌دهندهٔ حقیقت باشد و آیا می‌توان ارتباطی میان هنر با اخلاق و عقلانیت یافت؟ یا اینکه هنر اساساً با این موضوعات فاصلهٔ بسیاری دارد و نمی‌توان هیچ‌گونه پیوندی میان آن با حقیقت، عقلانیت و اخلاق متصور شد؟

کتاب تقدیر هنر از بیگانگی زیباشناختی (از کانت تا دریدا و آدورنو) سخن گفته است. این کتاب در ۵ بخش به روایت ماجرای بیگانه‌شدن هنر از حقیقت پرداخته و بر نقد سوم کانت تمرکز کرده است. نویسنده در پی آن است که ارتباط میان حقیقت و هنر مدرن را شناسایی کرده و نشان دهد که چرا و چگونه هنر مدرن، رشتهٔ پیوند میان خود و حقیقت را از هم گسسته است. جی. ام. برنستین برای پاسخگویی به این پرسش، به‌سراغ کتاب «نقد قوهٔ حکم»، اثر ایمانوئل کانت رفته و تفاسیر جدیدی را از نوشته‌های این فیلسوف ارائه کرده است. گفته شده است که بازخوانی‌ای که در این کتاب از اندیشه‌های کانت شده، با قرائت‌های سنتی سایر مؤلفان تفاوت‌های بسیار دارد. نویسنده با دیدگاه بدیع خود، آثار و افکار هایدگر، دریدا و آدورنو را نیز بررسی کرده است. مقصود برنستاین از چنین بررسی‌هایی این است که ببیند آیا هنر می‌تواند نمایش‌دهندهٔ حقیقت باشد و آیا می‌توان ارتباطی میان هنر با اخلاق و عقلانیت یافت؟ یا اینکه هنر اساساً با این موضوعات فاصلهٔ بسیاری دارد و نمی‌توان هیچ‌گونه پیوندی میان آن با حقیقت، عقلانیت و اخلاق متصور شد؟

اسلاوی ژیژک، فیلسوف مغرور، نویسنده بیش از 30 کتاب، که به عنوان "الویس نظریه فرهنگی" تحسین شده و بحث برانگیزترین روشنفکر عمومی امروزی است. آثار او حوزه‌های فلسفه، روانکاوی، الهیات، تاریخ و نظریه سیاسی را طی می‌کند و فیلم، فرهنگ عامه، ادبیات و جوک‌ها را مورد توجه قرار می‌دهد - همه برای ارائه تحلیل‌های دقیق از پیچیدگی‌های ایدئولوژی معاصر و همچنین یک فلسفه جدی و پیچیده. فیلم های اخیر او The Pervert’s Guide to the Cinema و ژیژک! یک نظریه پرداز در اوج قدرت و یک ارتباط دهنده ماهر را نشان می دهد. اکنون اوعناوین کلاسیک خود را که هرکدام از آنها هسته اصلی کار زندگی در حال گسترش او هستند را به عنوان نسخه های جدید در دسترس قرار می دهد. هر کدام به زیبایی دوباره بسته بندی شده اند، از جمله معرفی های جدید از خود ژیژک. به بیان ساده، آنها متون ضروری برای درک اندیشه ژیژک و در نتیجه سنگ بنای فلسفه معاصر هستند. موضوع جالب ژیژک مرکز غایب هستی شناسی سیاسی: شبحی در اندیشه غربی، شبح سوژه دکارتی است. اسلاوی ژیژک در این کتاب هسته‌ای برانداز را برای این شبح گریزان کشف می‌کند و در درون آن نقطه مرجع فلسفی ضروری برای هر پروژه رهایی‌بخش واقعی را می‌یابد.