آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

پاره‌ای از صدراییان مدعی‌اند که سهروردی معقول‌های ثانی فلسفی را با منطقی خلط می‌کند، به این معنا که آنها را وصف اشیای خارجی نمی‌داند. قراین موافق این مدعا را می‌توان در دو دسته جای داد: الف) تصریح سهروردی به اعتباری‌بودن اوصاف فلسفی؛ ب) تاکید او بر فاعلیت ذهن در اتصاف اشیای خارجی به اوصاف فلسفی. اما اولاً، این قراین برای اثبات مدعایشان کافی نیست و ثانیاً، قراین روشنی علیه آن مدعا هست. خود ملاصدرا به شکلی دیگر خلط این دو دسته معقول‌ را به سهروردی نسبت می‌دهد و می‌گوید سهروردی اوصاف منطقی (مثل جزئیت) را با اینکه از مفاهیم منطقی است، همچون اوصاف فلسفی وصف اشیای خارجی دانسته است. این اشکال نیز وارد نیست. مراد سهروردی از «جزئیت» در عبارتِ موردنظر صدرا معنای دیگری است که از مفاهیم فلسفی است. بنابراین سهروردی معقول‌های ثانی فلسفی و منطقی را به هیچ‌یک از دو معنای مذکور با هم خلط نمی‌کند.

انسانِ گذشته و امروز و آینده، در همه حال، نیازمند یافتن راه‌حلی برای حذف یا کاهش درد بوده و هست و خواهد بود. درد واژه‌ای کلیدی در حل معمای سعادت بشر است. یعنی نمی‌توان برنامه‌ای کارامد برای سعادت بشر پی‌ریزی کرد و درعین‌حال، نسبت به این واژه بی‌تفاوت بود. تصوف نیز همچون بسیاری از ادیان و مکاتب، درصدد ارائه راه‌ حل برای دردهای بشر بوده و سعی کرده نه‌تنها لایه‌های سطحی درد، بلکه لایه‌های عمیق‌تر آن را نیز بکاود. مقاله حاضر، اذعان می‌کند آموزه‌های اخلاقی صوفیان، عملاً در کاهش دردهای فردی و اجتماعی تأثیر چشمگیری ایفا می‌کنند، ولی بخش قابل توجهی از تعالیم صوفیانه در مواجهه با دردها را مبتنی‌بر موضعی منفعلانه و پذیرا می‌بیند و هرچند باید اقرار کرد که انفعال در وقت اضطرار، خودْ کاهنده درد است ولی نمی‌توان آن را به شکل یک نسخه کلی، در همه ‌شرایط برای بشر تجویز کرد.

شعر یکی از صناعات خمس در منطق است. صناعات خمس همگی در قالب قیاس و از مادۀ متناسب با هر صناعت صورت پذیر می‌شوند. مادۀ شعر مخیلات است که قیاس شعری از آن ترکیب می‌شود. منطق‌دانان در ارائۀ صورت قیاس شعری آراء متفاوتی دارند. فارابی و ابن‌سینا به عنوان دو منطق‌دان بزرگ، هر یک در این خصوص به راهی رفته‌اند. فارابی قالب قیاس شعری را یکی از ضروب نامنتج شکل دوم قیاس و ابن‌سینا آن را یکی از قالب‌های معتبر شکل نخست قیاس دانسته است. علاوه بر این ابن‌سینا مثال قضیۀ شعری را گاه نتیجۀ یک قیاس و گاه مقدمۀ صغرای قیاس دانسته است. در این مقاله کوشیده‌ایم تا ضمن توضیح آراء هر یک از این دو منطق‌دان دربارۀ قیاس شعری، این امر را تبیین کنیم که چرا هر یک از آنها شکل و ضرب خاصی از قیاس را به عنوان صورت قیاس شعری انتخاب کرده اند. خاصی را برای مشخص کردن وجه اختیار شکل و ضرب خاصی از قالب قیاس شعری از جانب هر یک از آن‌ها را توضیح دهیم و در خصوص ابن‌سینا نیز وجه تفاوت دو مثالی را که وی به عنوان نمونه‌های قیاس شعری ذکر کرده است، بیان کنیم.

از ابن سینا آثار و تالیفات فراوانی-چه به صورت کتاب جامع و چه به صورت رساله- به جای مانده‌است. بیشتر این تالیفات به دست ما رسیده و بسیاری از آنها نیز منتشر شده‌است.به تازگی چهارمین مجلد از مجموعۀ آثار ابوعلی حسین‌بن عبدالله ابن‌سینا ذیل کلان‌ طرح «تصحیح علمی- انتقادی مجموعۀ آثار حکمی و فلسفی ابن‌سینا» به همت موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منتشر شده است. هدف این مجموعه به دست دادن چاپ انتقادی از کلیۀ آثار فلسفی شیخ‌الرئیس براساس ضوابط علمی تصحیح متون است. رساله‌های حاضر در این مجموعه رسائل، از جمله معدود رسائل ابن سیناست که تاکنون تصحیح و منتشر نشده‌بود و اکنون با مقدمه، تحقیق و تصحیح دکتر مقصود محمدی و ویراستاری علمی و زبانی دکترسیدحسین موسویان و دکتر سیدمحمود یوسف‌ثانی منتشر شده‌است. این رساله‌ها درواقع تک نگاره‌هایی هستند که درباره‌ی موضوعات خاص و معین به نگارش درآمده‌اند. رساله "مجالس السبعه" ازجمله رساله‌های این کتاب است که شامل ۴۱ پرسش و پاسخ میان ابوالحسن عامری و ابن سیناست.