پلوراليسم ديني، نظريه‌اي است که بعضي از دانشمندان و متکلمان غربي در پاسخ به تبيين تعدد اديان ارائه داده‌اند. پلوراليسم يا کثرتگرايي که نقطه مقابل حصرگرايي است
... ت، به معني پذيرش تعدد و تعدد پذيري است و مدافع اصلي اين ديدگاه جان هيگ است. اين نظريه از ديدگاه اسلام پذيرفته نيست و نقدهاي زيادي بر آن وارد شده است. اين پژوهش در سه فصل به نقد آيت‌الله مصباح يزدي بر پلوراليسم ديني پرداخته است. حوزههاي پلوراليسم عبارتاند از: پلوراليسم سياسي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، اخلاقي، معرفتي، و ديني. پلوراليسم ديني، به معني خلاصه نشدن حق و رستگاري در دين خاص و معين است. با توجه به وجود اديان متعدد، در تبيين کثرت اديان، چند رويکرد وجود دارد که عبارتاند از: انحصارگرايي ديني، وحدت‌گرايي، شمولگرايي، و کثرتگرايي ديني. در تبيين و توضيح پلوراليسم ديني از ديدگاه آيت‌الله مصباح يزدي، خاستگاه و زمينه پيدايش پلوراليسم ديني مطرح‌شده است. از ميان دو ديدگاه شرق و غرب، ديدگاه غربي بودن خاستگاه پذيرفته شده است و از مهم‌ترين عوامل زمينه‌ساز انديشه پلوراليستي در غرب، مي توان به برخورد غيراخلاقي و خشن کليساي کاتوليک و توسعه ارتباطات جهاني و آگاهي بيش از پيش از ساير اديان اشاره کرد. دو عامل ديگر پيدايش پلوراليسم از نظر آيت‌الله مصباح عبارتاند از: دخالت عامل رواني و دخالت عامل اجتماعي. پلوراليسم ديني سه تقرير دارد که عبارتاند از: پلوراليسم در حقانيت، پلوراليسم سعادت و نجات، و پلوراليسم عملي يا رفتاري. آيت الله مصباح، پلوراليسم ديني را ابتدا به پلوراليسم عملي يا رفتاري و پلوراليسم نظري تقسيم کرده و براي پلوراليسم نظري سه تفسير بيان کرده و ارزيابي نموده است. از ديد ايشان پلوراليسم رفتاري و به تعبير خود ايشان، همزيستي مسالمت‌آميز، مورد قبول است. پلوراليسم در حقانيت پذيرفته نيست و درباره پلوراليسم در سعادت و نجات، بايد بين کساني که حق را شناخته و آن را از روي لجاجت و تعصب نمي‌پذيرند و کساني که حق را نشناخته و امکان شناخت براي آنها هست و کساني که حق را نشناخته و امکان دنبال کردن هم ندارند، تفصيل قائل شد. گروه اول جاودان در آتشاند، گروه دوم به اندازه تقصير عقاب دارند و با گروه سوم معامله خاصي ميشود. از ديدگاه آيت‌الله مصباح، اعتقاد به پلوراليسم ديني، موجب شکگرايي، باعث جلوگيري از صدور فرهنگ اسلام و انقلاب، موجب نفوذ افکار و عقايد و ارزشهاي مادي و غربي در جامعه و باعث پذيرش اجتماع نقيضين ميشود.
بیشتر