عوامل سستي در نماز | کتابخانه مجازی الفبا

عوامل سستي در انجام نماز چيست؟

در پاسخ به اين سوال جنابعالي، ابتدا به عقوبت سستي در نماز و سپس به عوامل آن اشاره خواهيم كرد:
ازحضرت فاطمه (س) نقل است که خدمت پدر بزرگوارشان پيامبر اسلام (ص) عرض کردند: پدر جان! کسي که در نمازش سستي و تنبلي کند چه مجازاتي دارد؟ رسول خدا(ص) فرمودند: فاطمه جان! هر که درنمازش سستي کند از مرد و زن، خداوند متعال او را به پانزده خصلت مبتلا مي سازد.شش خصلت از آنها در دنيا و سه خصلت در موقع مردن و سه خصلت در قبر و سه خصلت در موقع خروج از قبر.
اما آنچه در دنيا به او مي رسد:
اول- خداوند برکت را از عمرش برمي دارد.
دوم- خداوند برکت را از روزيش برمي دارد.
سوم- خداوند علامت صالحين را از صورت او محو مي کند.
چهارم- هر عملي که انجام دهد اجر و مزدي به او داده نمي شود.
پنجم- دعاي او به طرف آسمان بالا نمي رود.
ششم- براي او بهره و نصيبي از دعاي صالحين نخواهد بود.
و اما آنچه در موقع مردن به او مي رسد:
اول- ذليل مي ميرد.
دوم- گرسنه مي ميرد.
سوم- تشنه مي ميرد که اگر از نهرها و چشمه هاي دنيا به او آب دهي، سيراب نمي شود.
اما آنهايي که در قبر به او مي رسد:
اول- خداي متعال ملکي را مامور مي کند که او را در قبر عذابش کند.
دوم- قبرش بر او تنگ مي گردد.
سوم- قبر او ظلماني و تاريک خواهد بود.
و اما آنهايي که در روز قيامت هنگام خروج از قبر به او مي رسد:
اول- خداوند متعال ملکي را مي فرمايد که او را به رو مي کشد و مردم او را تماشا مي کنند.
دوم- با حساب سخت و شديد او را محاسبه مي نمايند.
سوم- خداي سبحان به او نظر نکرده و او را پاک نمي کند و براي اوست عذابي دردناک.
هر وقت، هنگام نماز مي رسيد، اميرالمومنين حالت اضطراب و تزلزل پيدا مي نمود. مي گفتند: شما را چه ميشود که اين قدر ناراحت هستيد؟ مي فرمود: وقت اداي امانتي فرا رسيده است که خداوند آن را بر آسمان و زمين عرضه داشت و آنها از حمل آن امتناع ورزيدند.
پيامبر خدا (ص) فرمودند:
هنگامي که بنده در پيشگاه خداوند مي ايستد نخستين چيزي که از او مي خواهند نماز است. پس اگر پاکيزه بود اعمالش هم پاکيزه مي گردد و اگر پاکيزه نبود اعمل ديگرش هم پاکيزه نمي شود.
هرکس نماز را عمدا ترک کند آشکارا کفر ورزيده است.
کسي که نماز نمي گذارد بهره اي از دين ندارد.
عوامل سستي در نماز:
سستي نسبت به نماز عوامل متعدد و فراوني دارد که به مهم ترين آنها اشاره مي شود :
1- عدم آگاهي لازم از آثار و خيرات و برکات نماز در زندگي فردي و اجتماعي و در تامين سعادت دنيا و آخرت انسان و نيز غفلت و فراموشي فلسفه و آثار نماز و عدم معرفت نسبت به خالق يکتا و حقيقت نماز كه باعث مي شود توجّه به نماز در ما كمتر شود .
مهمترين مشکل ما با نماز اينست که خود را نيازمند به نماز خواندن , نمي دانيم بلکه تنها به چشم يک تکليف به آن نگاه مي کنيم ؛ تکليف هم همانطور که از لفظ آن معلوم است يعني کاري که با مشقت و سختي انجام پذيرد . همه ي اينها به اين خاطر است که نسبت به خالق خويش , معرفت صحيحي نداشته و از اسرار نماز آگاه نيستيم . اگر پي به عظمت خداي يکتا ببريم و بدانيم که او معشوق هستي است و نماز عشق بازي با اين معشوق است و او با همه عظمت خود به ما اجازه داده كه به ديدارش برويم، آيا در انجام آن كوتاهي خواهيم كرد؟
انبياء الهي و اولياء خدا چون عظمت حق تعالي را درک کرده بودند نماز را نور چشم خود مي دانستند و ندا در مي دادند که کفي بي عزا ً ان اکون لک عبدا ً و کفي بي فخرا ً ان تکون لي ربا ً براي من همين عزت , که عبد تو باشم و براي من همين فخر , که تو رب من باشي کفايت مي کند و اينان همانها هستند که قرآن در وصفشان فرمود : يخرون للاذقان سجدا ً
در محجة البيضاء آمده است که خداوند فرمود : يا داود : اگر آنان که روي از من گردانيده اند مي دانستند انتظار و شوق مرا به ترک معصيتشان و مدارايم را با ايشان , هر آينه از شوق , جان مي باختند و در اثر محبت و عشق , بند بندشان از هم مي گسست .
ندهي اگر به او دل , به چه آرميده باشي ؟
نگزيني ار غم او چه غمي گزيده باشي؟
نظري نهان بيفکن , مگرش عيان ببيني
گرش از جهان نبيني زجهان چه ديده باشي؟
سوي او چو نيست چشمت , چه در آيدت به ديده؟
سوي او چو نيست گوشت چه سخن شنيده باشي؟ ( فيض کاشاني )
2- از مهم ترين عوامل بي توجهي به نماز و سستي در آن گناه است . حضرت حق ( جل و علا ) دستور فرمودند که با شيطان طرح دوستي نريزيد و از دستورات او پيروي نکنيد ؛ چرا که مطيع شيطان , از خدا اطاعت نمي کند . وقتي انسان , آلوده ي به گناه مي شود يا اصلا به سمت نماز و نيايش با خدا نمي رود و يا از نماز و عبادت خويش حظ و بهره اي نخواهد برد. بطور طبيعي هر فردي به چيزي گرايش دارد که از آن لذت مي برد ! بنابراين چون فرد گناهکار از نمازش لذت نمي برد ممکن است کم کم نماز را ترک کند و شيطان را به هدفش برساند . بدون شک اگر مدتي در ترک گناهان بکوشيم موفق به انجام عبادات شده و لذت و شيريني آنرا نيز خواهيم چشيد .
3- گرايش به سمت دنيا درست در مقابل گرايش به سمت خدا است. به هر مقدار كه انسان به سمت دنيا مي رود از خدا دور مي گردد و برعكس. بنابراين بايد توجه كرد كه حب افسار گسيخته به دنيا و علاقه ي قلبي به تمايلات نفساني , ريشه ي همه ي خطاها و گناهان است و در اثر اين محبت است كه انواع گناهان از انسان سر خواهد زد و حتي در نماز هم , تمام توجه كسي كه محب دنيا است، به سمت دنيا و منابع آن خواهد بود و در نتيجه لذتي از نماز نمي برد و کم کم کاهل نماز شده و چه بسا نماز را ترک کند و به خسران ابدي گرفتار شود .
4- از جمله مهمترين عامل سستي در نماز و نمازگريزي آسيب پذيري مقطع نوجواني و جواني است. اين مقطع سنّي، مقطع حساس و بحراني براي جوانان و نوجوانان است، مسايل و بحران هاي بلوغ از يك طرف، شكّ و ترديدهاي مذهبي از طرف ديگر، ناپختگي و بي تجربگي و گرايش سريع به الگوهاي غيرواقعي كه اهل نماز نيستند، زمينه هايي است كه در خود فرد وجود دارد و باعث مي شود كه جوانان و نوجوانان علاقة چنداني به نماز نداشته باشند.
5- يکي از عوامل موثر در بروز اين حالت بي حوصلگي و كم صبري است . انجام هر تکليفي در آغاز راه , صبوري و استقامت مي خواهد . امام خميني ( رحمة الله عليه ) در توضيح صبر در اطاعت فرموده اند : [ يعني ] انسان در فرمانبرداري حق تعالي , خود دار باشد و نفس اماره عنان از دست انسان نگيرد , و افسار گسيخته نکند . در حديثي از امام علي ( عليه السلام ) آمده است که فرمودند : کسي که بر اطاعت صبر کند خداوند براي او ششصد درجه بنويسد که فاصله ي هر درجه از پايان زمين تا عرش مي باشد
6- برخي عوامل دخيل در بروز اين حالت نيز عوامل بيروني و محيطي هستند . اين عوامل، عواملي هستند كه بعضي از آنها قابل جبران است و بعضي غير قابل جبران. به اختصار اين عوامل را بيان مي كنيم:
الف ـ كم توجهي يا بي توجّهي خانواده ها نسبت به تربيت ديني فرزندان.
ب ـ نگرش منفي بعضي از خانواده ها نسبت به مسائل ديني مخصوصاً نماز.
ج ـ برخوردهاي نادرست و تحميلي والدين و مربيان نسبت به نماز خواندن كودك، نوجوان يا جوان باعث زدگي آنها از نماز مي شود.
د ـ عبادت خداوند نياز به ايمان يقيني دارد، لذا تهاجم فرهنگي دشمنان بوسيلة شبهه در اعتقادات ديني، ايجاد بدبيني نسبت به كانون هاي مذهبي، باعث بازداري جوانان از شركت در مراسم عبادي، نماز جمعه و جماعت و ... خواهد بود
ذ- ترويج فساد و فحشا در جامعه و شنيدني ها و ديدني ها و لذت هاي نامشروع دنيوي كه محصول فرهنگ غرب است، نيز باعث مي شود جوانان نسبت به نماز و بندگي خدا و دين داري بي رغبت شوند و نوعي دين گريزي در آنان به وجود بيايد.
هـ ـ دوستي و معاشرت با افراد بي تقوا و بي نماز است كه به مرور در انسان تأثير منفي خواهند گذاشت.
7- گاهي توقعات يك جوان از مسئولين ممكتي باعث سستي در گرايش ديني مي شود. به طور مثال شنيده اند كه فلان مسئول يا روحاني فلان خلاف را كرده است، اين باعث مي شود كه نسبت به متدينين بي اعتماد شده، نماز خواندن را بي اثر تلقي كنند و با خود بگويند اگر عبادت فايده داشت، اينان چنين گمراه نمي شدند. غافل از اينكه اين هم يكي از راه هاي شيطان براي فريب انسان است، به طور كلي نبايد عمل ديگران را ملاك دين داري دانست. هر عيب كه هست از مسلماني ما است و اسلام به ذات خود ندارد عيبي. انسان دين باور اگر تمامي مردم روي زمين گمراه شوند، هرگز شك و ترديد به خود راه نمي دهد و در مسير خداي متعال ثابت و استوار قدم خواهد زد.براي اگاهي بيشتردر اين زمينه كتاب هاي فراواني وجود دارد كه به برخي از آنها اشاره مي شود.
1- پرتوي از اسرار نماز, قرائتي
2- اسرار الصلاه , ملكي تبريزي
3- آداب الصلاه , امام خميني
4- صلاه الخاشعين , دستغيب
5- اسرارالصلاه , جوادي آملي
6- راز نماز محسن قرائتى
7- راز نماز بى‏آزار شيرازى
8- پرواز در ملكوت امام خمينى
9- از ژرفاى نماز آيت‏الله خامنه‏اى
10- اين است نقش عبادات محمد باقر صدر
11- حكمت عبادات، آيت‏اللّه‏جوادى آملى.

پرسمان دانشجویی