مواجهه با سختي هاي زندگي | کتابخانه مجازی الفبا

اگه دنيا انقد به آدم سخت بگيره كه به درجه كفر برسه بايد چه کند؟

«سختي هاي دنيا، كتاب عبرت و تجربه است»
اميرالمومنين عليه السلام در خطبه هشتاد و هشتم نهج البلاغه مي فرمايد: «و في دون ما استقبلتم من عقب و ما استدبرتم من خطب معتبر» « براي شما مردم، در مشقت و سختي هايي كه رو به سوي آنها مي رويد و در آن حوادث بزرگي كه پشت سر گذاشته ايد، عواملي براي عبرت و تجربه وجود دارد».
براي ما انسان ها، همه اتفاقات پيرامون و آزمون و خطاهايي كه در زندگي داريم مي تواند مايه كسب تجربه باشد و همچنين وسيله اي براي نزديك شدن به درگاه خداوند. در اين صورت اگر بار ديگر خودمان يا فرد ديگري را در آن موقعيت و تحت همان آزمايش ديديم به راحتي مي توانيم راه حل مناسبي براي آن پيدا كرده و رفتاري شايسته تر از قبل بروز دهيم.
در بحران ها و سختي هايي كه در زندگي هر فردي پيش مي آيد، روزنه هايي براي نجات و رستگاري آن فرد وجود دارد كه بايد دقت كند و با استفاده از تجربه ديگران، آن روزنه ها را ببيند و مراقب باشد كه با بي صبري و كم طاقتي آن دريچه ها را به روي خود نبندد تا زمينه ساز رشد شخصيت و شكوفايي استعدادهاي دروني اش باشد.
هر سختي و مشقّتي براي اينكه آسان شود نياز به وسيله و روش برخورد متناسب با خود دارد تا بتوان به كمك آن، مشكل را از ميان برداشت. شما براي اينكه بتوانيد پيچ يا مهره اي را باز كنيد بايد آچاري را به كار گيريد كه متناسب و هم اندازه با همان پيچ و مهره ساخته شده است. اگر آچار متناسب نباشد، علاوه بر اينكه پيچ باز نمي شود ممكن است مشكلاتتان را نيز دوچندان كند. مثلا شما هيچگاه نمي توانيد با پيچ گوشتي، چرخ ماشين را تعويض كنيد. چرا كه پيچ گوشتي وسيله متناسب چنين كاري نيست. و يا اگر براي باز كردن مهره شماره ده از آچار شماره يازده استفاده كنيد، هيچ آچار ده ديگري نخواهد توانست اين مهره را باز كند چرا كه آچار بزرگتر باعث هرز شدن لبه هاي مهره مي شود و استفاده نكردن از آچار مناسب باعث بيشتر شدن مشكلات شما خواهد شد.
همه ما انسانها به فراخور حال خود مشكلات و سختيهايي در زندگي داريم كه براي هموار شدن مسير زندگي و رسيدن به كمال بايد اين سختيها و مشكلات را با ابزار متناسب با همان مشكل حل و فصل كرد. بعضي از مشكلات ما انسانها مادي است. و از جمله ابزار مادي اي كه حلال برخي مشكلات است، پول مي باشد. مثل مشكل زندگي كردن در خانه كوچك و نياز به خريد خانه اي بزرگتر. اما برخي ديگر از اين مشكلات، معنوي، و يا تركيبي از معنوي و مادي مي باشند كه با ابزار مخصوص به خودشان بايد با آنها روبرو شد.
تقوا، توكل و صبر ابزارهاي معنوي اند كه انسان مي تواند به وسيله آنها امتحانات الهي را با موفقيت پشت سر گذارد و اسباب توجه و الطاف الهي را فراهم آورد. (من يتق الله يجعل له مخرجا و يرزقه من حيث لا يحتسب – هر كس تقوا پيشه كند خداوند راه نجاتي براي او فراهم مي كند و او را از جايي كه گمان ندارد، روزي مي دهد. و من يتوكّل علي الله فهو حسبه – و هركس بر خداوند توكل كند (اين توكل) كفايت تمامي امورش مي كند. طلاق 2 و 3).
مي بينيد كه خداوند يكي از راههاي نجات را تقوا نام مي برد و انسان متّقي را مشمول رحمت بي كران خود قرار مي دهد. و همچنين كسي كه به خداوند توكل كند ديگر نبايد چشم اميد به جايي ديگر داشته باشد. البته اين دو ابزار زماني تأثير خود را خواهند گذاشت كه با صبر عجين باشند چرا كه انسان براي موفقيت و پيروزي نياز به ياري و همراهي خداوند دارد و خداوند ياري و كمك خود را در صبر قرار داده است ( و اصبروا إنّ الله مع الصابرين – صبر و استقامت كنيد كه خداوند با صابرين است. انفال 46). امير مؤمنان علي (ع) در روايتي زيبا مى‏فرمايد: يكى از صفات برجسته انسانى صبر و استقامت است، ايمان بى صبر و استقامت، بسان تن بى سر است كه بصورت يك لاشه غير مفيد در مى‏آيد. (وَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَانَّ الصبر مِنَ الايمانِ كَالرَّأسِ مِنَ الْجَسَدِ وَلا خَيْرٍ فى جَسَدٍ لا رَأسَ مَعَهُ وَلا فى ايمانٍ لا صَبْرَ مَعَهُ - شرح نهج البلاغه ج 8 ص 232) به راستى صبر و استقامت رمز موفقيت، و اساس ترقى و تكامل و شالوده نيل به هدف است مثلا سرباز بى استقامت در جبهه جنگ خود را تسليم دشمن مى‏كند و سلاح و سنگر را در اختيار دشمن مى‏گذارد.
توجه به تاريخ پيشينيان و بررسي عملكرد آنان در برابر آزمايشهاي الهي و سختيهاي دنيا براي پندپذيري و آماده ساختن روح انسان نسبت به امتحانات پروردگار بسيار موءثر است. اصولاً اگر انساني در مسايلي كه براي او پيش مي‏آيد احساس تنهايي كند از نيروي صبر و مقاومتش كاسته خواهد شد امّا توجه به اين حقيقت كه اين مشكلات و آزمايش‏هاي سخت الهي براي همه اقوام و ملتها در طول تاريخ وجود داشته است سبب افزايش نيروي پايداري انسان مي‏گردد و به همين دليل قرآن مجيد به طور مكرر براي دلداري پيامبر و تقويت روحيه او و موءمنان اشاره به تاريخ گذشتگان و حوادث دردناك زندگي آنها مي‏كند. (وَلَقَدْ كذّبت رُسل مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلي ما كُذِّبُوا وَاُوذُوا حتّي اتاهُمْ نَصْرُنا وَلا مُبَدِّلَ لِكَلماتِ الله وَلَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبإي المُرْسَلين - پيش از تو نيز پيامبراني تكذيب شدند و در برابر تكذيب‏ها، صبر و استقامت كردند و (در اين راه) آزار ديدند، تا هنگامي كه ياري ما به آنها رسيد(تو نيز چنين باش و اين يكي از سنت‏هاي الهي است) و هيچ چيز نمي‏تواند سنن خدا را تغيير دهد و اخبار پيامبران به تو رسيده است. انعام 34).
اشتباه شما اين است كه مي خواهيد خودتان راه حلي براي پشت سر نهادن امتحانات الهي و سختيهاي دنيا پيدا كنيد، در صورتي كه خداوند راه پشت سر گذاردن اين امتحانات را تقوا، توكل و صبر بيان نموده است. در اين مدت كه با مشكلات و سختيها روبرو هستيد، چه مقدار از روش خداوند براي مقابله با آنها استفاده نموديد؟ چرا به جاي اينكه مدام از وضعيت به وجود آمده گلايه كنيد كه سرانجامش كفر به خداوند است، سعي نكرديد با رعايت تقوا اين امتحانات را اسبابي براي پرورش خود بدانيد و بدين سبب شكرگذار خداوند باشيد. چرا با صبر و توكل بر خداوند سعي نكرديد اين سختي ها را آسان كنيد. چرا حتي يكبار هم سعي نكرديد به حكمت اين سختيها توجه كنيد و اينكه از خداوند حكيم انجام كار بيهوده محال است. كسي كه خالق تمام عالم است و به تمام هستي وجود داده است، نيازمند نيست كه نياز خود را با سختي دادن به مخلوقاتش برآورده كند. اين مخلوقاتند كه به بخشش و رحمت بي كران الهي نيازمندند.
دانش آموز زماني كه تكاليف محوله از سوي معلم را انجام ندهد و يا با سهل انگاري انجام دهد، علاوه بر اينكه بايد خود را براي رفوزه شدن و تحمّل مشقت دوباره تحصيل در همان پايه آماده كند، سختي تحمّل تنبيه معلم و شرمندگي در حضور دوستان و خانواده را نيز بايد به دوش كشد. با اينكه تنبيه معلم باعث آزردگي و به مشقت افتادن دانش آموز مي شود اما تنها با اين روش مي توان دانش آموز را نسبت به غفلت و خطايش هوشيار و آگاه كرد.
دانش آموزي كه در برابر تنبيه معلم از خود سرسختي نشان مي دهد و در مقابل دلسوزي هاي او كج دهني مي كند، در حقيقت به غفلت و خطاهاي خود افزوده است و در نتيجه بايد تنبيه بيشتر و سخت تري را از جانب معلم و ناظم مدرسه تحمل كند. البته چنين دانش آموزي تا زماني كه تنبيه مي شود، بايد خوشحال باشد،! چرا كه هنوز او را از مدرسه اخراج نكرده اند و كساني هستند كه به آينده اش اهميّت مي دهند. در نتيجه فرصت بازگشت و جبران خطاها نيز برايش فراهم است. اما اگر از مدرسه اخراج و به حال خود رها شود معلوم نيست كه دوباره فرصت جبران و بازگشت برايش به وجود خواهد آمد يا نه؟ و آيا آن مدرسه دوباره او را خواهد پذيرفت؟
ما انسانها دانش آموزان كلاس دنياييم كه براي قبولي و رسيدن به سعادت، ناگزير به انجام تكاليف و دستورات پروردگار مي باشيم. گاه سرپيچي از اين تكاليف مستلزم تنبيه از سوي خداوند است و گاه صبر بر مصائب و سختيها، تكاليفي است كه بر عهده ما گذاشته شده است. هر كه از دستورات و تكاليف الهي سرپيچي كند علاوه بر اينكه به سعادت نخواهد رسيد، بايد منتظر عقوبت و تنبيه پروردگار نيز باشد. و هر كه در مقابل تنبيه خداوند كج دهني كند، بايد تنبيه و عقوبت سخت تري را متحمّل شود كه اين تنبيه از جانب خداوند يا در اين دنيا است و يا در آخرت. و خوشا به حال كسي كه سختيها و تنبيه هايش در همين دنيا است و در آخرت عذاب نمي شود كه عذاب آخرت بسيار از عذاب دنيا سخت تر و شديدتر است. خداوند در سوره ابراهيم آيه 7 مي فرمايد: ( لئن شكرتم لأزيدنّكم و لئن كفرتم إنّ عذابي لشديد – اگر شكرگذاري كنيد نعمت خود را بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسي كنيد مجازاتم شديد است).
همانطور كه دانش آموزان كلاس براي موفقيت در امر تحصيل نيازمند محبّت و از خودگذشتگي معلم اند، ما انسانها نيز براي رسيدن به سعادت و پشت سر نهادن مشكلات ناگزير نيازمند به توجه و لطف پروردگار مي باشيم و تا اين لطف و توجه از جانب خداوند نباشد موفقيت و پيروزي حاصل نخواهد شد. قطعا دانش آموزان اگر در برابر امتحانات دشوار معلم كه قادر به پاسخگويي آنها نمي باشند، از خود بي ادبي نشان ندهند و صبر را پيشه كنند، بيشتر مورد توجه و محبّت معلم قرار مي گيرند تا زماني كه به نحوه امتحان گرفتن معلم بي ادبي و كج دهني كنند.!
سؤالي كه از شما دوست عزيز دارم اين است كه لطف و توجه خداوند چه موقع بيشتر شامل انسان مي شود؟ زماني كه در برابر امتحانات الهي و سختيها ادب مي كند و با صبر آنها را پشت سر مي نهد و يا زماني كه با بي ادبي و كج دهني زبان به شكوه و خداي نكرده كفران مي گشايد؟
اشتباه ديگر شما اين است كه خالق خود را نمي شناسيد و نمي دانيد كه دوستي و دوست داشتن خداوند از جنس دوستيهاي زميني نيست. ما انسانها در صورتي ديگران را دوست داريم كه برايمان كاري انجام دهند و منافع ما را تأمين كنند. اينكه خداوند را به خاطر تأمين منافع ماديمان دوست بداريم، از جنس دوستيهاي زميني است. در حالي كه دوست داشتن خداوند با شناخت حاصل مي شود و شناخت خداوند با عبادت خالصانه امكان پذير مي باشد. يعني اول بايد خداوند را عبادت كرد تا دوست داشتني كه در نهاد انسان نهفته است خود را نمايان كند. هر چه شناخت و فهم نسبت به خداوند و اوصاف و افعالش بيشتر شود فرمانبرداري و اطاعت پذيري ما نيز از دستورات الهي بيشتر خواهد شد.
اي كاش همان گونه كه ما انسانها حاضر نيستيم مادر و پدر و نزديكانمان را رها كنيم و موجبات بي حرمتي اشان را فراهم آوريم، قدري نيز بيشتر در برابر خداوند ادب مي كرديم تا شايد بدينوسيله بيشتر موجبات الطاف و توجه خداوند را كسب نماييم.
و اي كاش به معارف و آموزه هاي ديني امان بيشتر آشنا بوديم و مي دانستيم كه صبر در برابر امتحانات الهي تا چه اندازه مشكل گشاست. (و لنبلونّكم بشيء من الخوف و الجوع و نقصٍ من الاموال و الانفس و الثمرات و بشّر الصابرين – قطعا همه شما را با چيزي از ترس، گرسنگي، و كاهش در اموال و جانها و ميوه ها آزمايش مي كنيم و بشارت ده به استقامت كنندگان (كه پيروز اين ميدانند) بقره 154).
«مواجه با مشكلات»
تقوا و پرهيزكاري: همانطور كه گفتيم از موءثرترين رمزهاي موفقيت انسان كه راه برون رفت وي را در گرفتاري‏ها و مشكلات هموار مي‏سازد و صبر و استقامت او را در برابر مشكلات دوچندان، تقوا و پرهيزكاري است كه آيات بيشماري بر آن تأكيد مي‏ورزد. (وَمَنْ يَتَّقِ الله يَجْعَل لَهُ مِنْ أمْرِهِ يُسراً - هر كس از خداي تقوا پيشه كند و پرهيزكار باشد خدا مشكلات كار او را آسان گرداند. طلاق 4). (يا أيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اِن تَتَّقُوا الله يَجْعَل لَكُمْ فُرْقاناً - اي اهل ايمان اگر خدا ترس و پرهيزكار شويد خدا به شما فرقان بخشد. انفال 29). همانطور كه گفتيم تقوا و دل بريدن از غير خدا باعث مي شود تعلقات انسان به اين دنيا اندك شود و در نتيجه تحمل سختيها و ناملايمات آسانتر.
(تقوا يعني انسان در زندگي به گونه اي رفتار كند كه رفتارش به هيچ وجه باعث نا رضايتي خداوند نباشد)
دنياشناسي: يكي ديگر از عوامل موفقيّت و تمرين صبر، شناخت صحيح دنيا است كه اين جهان گذرگاهي بيش نيست و محل پاداش و مجازات نمي‏باشد، اين حقيقت در جمله «اِنّا لله وَاِنّا اِليهِ راجِعُون» به آن تصريح شده است، كه ما به فرمان خدا آمده و به سوي او رجوع خواهيم كرد. بقره 155). پس غم و غصه براي جهان گذرا چه فايده اي جز حسرت خواهد داشت.
علم به آگاهي خداوند: توجه به اين حقيقت كه همه اين حوادث در پيشگاه خداوند رخ مي‏دهد و او از همه چيز آگاه است. كساني كه در يك مسابقه دشوار و طاقت فرسا شركت دارند همين كه احساس مي‏كنند جمعي از دوستانشان در اطراف ميدان مسابقه آنها را مي‏بينند تحمل مشكلات براي آنها آسان مي‏شود و با شوق و عشق بيشتري به نبرد با حوادث برمي‏خيزند. جايي كه حضور چند نفر تماشاچي چنين اثري در روح انسان بگذارد توجه به اين حقيقت كه خداوند مجاهدتها و صبوري ما را در صحنه‏هاي آزمايش مي‏بيند عشق و شوري وصف ناپذيري براي ادامه اين جهاد در ما ايجاد خواهد كرد.( مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، ج1، ص 532)
توسل و الگوبرداري از رفتار ائمه (ع): يكي از بهترين روشها براي افزايش صبر و استقامت پيروي از مسير اهل بيت (ع) است. با مطالعه در سيره و روش زندگي آن بزرگواران، به روش برخورد با مشكلات و مصيبتهايي كه از جانب حكومتهاي جبّار بر آنان تحميل شد آشنا خواهيد شد. و خواهيد ديد كه بندگان برگزيده خداوند هم از امتحانات الهي مصون نبوده و با مشكلات و سختيهايي به مراتب شديدتر از آنچه براي شما اتفاق افتاده است روبرو بوده اند. و همچنين در مواجه با مشكلات با توسل و استمداد، از آنان بخواهيد در پيشگاه الهي شفيع شما باشند تا خداي نكرده با كم صبري و كم طاقتي موجبات نارضايتي خداوند فراهم نشود.
ما نيز به نوبه خود از خداوند مي خواهيم كه مشكلات پيش روي شما را هموار كند و به شما اجري برابر با اجر صابرين عطا نمايد. توصيه ما به شما اين است، در صورت امكان با شخصي كه به مسائل و آموزه هاي ديني آشنا است مانند روحاني مسجد محل ارتباط بيشتري داشته باشيد و در برخورد با مسائل از او كمك بگيريد. به اميد موفقيت و پيروزي شما در تمامي مراحل زندگي.

پرسمان دانشجویی