ترس از خدا | کتابخانه مجازی الفبا

چرا اين همه خدا در قرآن مي فرمايد از من بترسيد، خدا که خيلي مهربان است چرا بايد بترسيم؟

مي‏دانيم ترس به موقع و به صورت منطقي و معقول در وجود انسان يكي از نعمتهاي الهي است، زيرا ترس يك «عامل حفاظتي» است كه انسان را در برابر بسياري از خطرات مصون مي‏دارد، اگر انسان از عوامل خطر نمي‏ترسيد، مثلاً از درندگان، فرو ريختن سقف خانه‏هاي لرزان و بيماري خطرناك نمي‏هراسيد، ديري نمي‏پاييد كه در كام هر خطري فرو مي‏رفت، و به زودي رشتة زندگي او از هم مي‏گسست. همين ترس است كه به انسان هشدار مي‏دهد كه به بدن يك جذامي‏بدون جهت دست نزند، به لب پرتگاه نرود، و در برابر خطرات احتمالي، به وسائل ايمني مجهز گردد. اگر در اين موارد و مشابه آنها، ترس از ضرر و خطر، در وجود انسان وجود نداشت، گروه زيادي، بسيار زود به كام نيستي كشيده مي‏شدند. البته ترس درصورتي مايه حفظ و تكامل انسان شمرده مي‏شود، كه منطقي و عقلايي باشد يعني انسان از عواملي كه واقعاً خطرناك هستند بترسد، ولي به طور مسلم ترس‏هاي بي‏دليل و غير منطقي كه از آن به «جبن» تعبير مي‏آورند مايه عقب افتادگي و وسيله شكست و ناكامي‏است. ترس بي جهت آن است كه انسان، بدون دليل از موضوعي بترسد، و يا در موردي كه بايد به ميدان حوادث برود، از آن فرار كند، و در تمام صحنه‏هاي مختلف زندگي، جنبه و قيافه منفي به خود بگيرد، اين گونه ترس ها مسلماً مذموم و بيهوده و مايه عقب افتادگي انسان است.
اكنون برگرديم به مسأله ترس از خدا. قرآن مجيد در سوره «نازعات، آيه 40 ـ 41» چنين مي‏فرمايد. «وَأَمّا مَن خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَنَهَي النَّفسَ عَنِ الهَوي فَانَّ الجَنَّة هِيَ الْمأْوي؛ هر كس كه از مقام پروردگار بترسد، و خود را از هوا و هوس باز دارد، جايگاه او بهشت است».0 در اين آيه به جاي ترس از خدا، ترس از مقام خدا قرار داده شده است، اكنون ببينيم مقصود از ترس از «مقام»خدا چيست؟ مقصود از آن همان مقام عدالت و دادگري او است، آيا عدالت خدا ترس آور و وحشتناك است. جواب اين سؤال روشن است، آنها كه حسابشان پاك است، از عدالت خداوند ترس ندارند؛ اما آنها كه پرونده تاريكي دارند، مسلماً از عدالت او مي‏ترسند، زيرا اگر خداوند با بندگان بزهكار خود، بر اساس عدل و دادگري، رفتار كند، بايد آنان را مطابق پرونده‏هاي سياه خود به كيفر هاي سخت، محكوم سازد آيا يك چنين موضوعي، ترسناك و وحشتناك نيست؟ از اين بيان نتيجه مي‏گيريم كه مقصود از ترس خداوند؛ ترس از مقام عدالت، و ترس از مقام عدالت او يعني ترس از گناه و اعمال زشت خويشتن است، اينها است كه بايد انسان از آنها بترسد و هركجا ترس از خدا مطرح است مقصود همين است و بس. امير مؤمنان(ع) در يك از سخنان خود، به اين حقيقت اشاره مي‏كند و مي‏فرمايد: «ولا يخافنّ إلّا ذنبه؛ شايسته است هر فردي فقط از گناه و عمل ناشايست خود بترسد»(نهج البلاغه، كلمات قصار، شماره 82) ممكن است سؤال شود كه هر گاه مقصود از ترس از خدا؛ ترس از گناه و اعمال ناشايست است، پس چرا اوليا و پيشوايان معصوم بيش از همه، از خدا مي‏ترسيدند با اين كه آنان در برابر گناه معصوم بوده و هرگز گناهي از آنان سر نمي‏زده است؟ پاسخ به اين سؤال چندان پيچيده نيست، زيرا بيم آنان از رشته «ترك اولي» بود كه به هيچ وجه گناه محسوب نمي‏شود، ولي انتظار از آنها اين است كه آنها را نيز انجام ندهند، انتظاراتي كه از آنان هست از ديگران نيست، چه بسا ممكن است عملي براي نوع افراد مباح و مشروع حتي عبادت شمرده شود، ولي همان عمل براي كساني كه در سطح عالي قرار دارند، نسبت به موقعيت و مقامي‏كه به دست آورده‏اند، لغزش محسوب گردد! آية الله جعفر سبحاني،سيماي فرزانگان ج 1

پرسمان دانشجویی