جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله به بررسی دیدگاه ویلیام لین کریگ در باب نسبت دین و اخلاق می‌پردازیم. از نظر کریگ، معرفت به ارزش‌ها و تکالیف اخلاقی ابتنائی بر خداباوری ندارد، زیرا خداوند وظایف اخلاقی را در قلب تمام آدمیان نگاشته است. با این حال، در ساحت هستی‌شناختی، بهترین تبیین برای واقع‌گرایی اخلاقی خداباوری است. واقع‌گرایان خداناباور، اگر بخواهند از مغالطۀ طبیعت‌گرایانه اجتناب بورزند، باید واقعیات اخلاقی را از سنخ هویات انتزاعی افلاطونی، مانند اعداد و گزاره‌ها، بدانند. در مقابل، خداباوری نیازی به تمسک به هویات افلاطونی ندارد؛ زیرا خداوند، به مثابه موجود انضمامی، خیر اعلی و منشأ هر گونه خیر اخلاقی است. در نقد دیدگاه کریگ بیان می‌شود که (1) ویژگی واقعی معادل با امر ماهوی نیست، و بنا بر یک خوانش از مور، محمولات اخلاقی جزء معقولات ثانیه فلسفی‌اند و به عین وجود موضوعات موجود هستند؛ (2) می‌توان، با تمرکز بر وجود «شر اخلاقی»، استدلال کریگ را معکوس نمود و استدلالی به نفع وجود شیطان نیز اقامه کرد؛ (3) لازمۀ استدلال کریگ نفی هر گونه تکلیف اخلاقی از خداناباوران است؛ (4) اطاعت از امر خدا، به خاطر امر خدا، نامعقول است و کریگ پاسخ مقنعی به اشکال دور نمی‌دهد.

ترجمه ماشینی: به گفته ویلیام لین کریگ، برای جلوگیری از به خطر انداختن آسانی خدا، باید اسم گرایی را با توجه به اشیاء ریاضی و منطقی بپذیریم. هیچ عدد، گزاره، جهان ممکن، ویژگی یا رابطه وجود ندارد. در این مقاله من استدلال می‌کنم که اسم‌گرایی کریگ تهدیدی برای تضعیف موضع الهیات او در مورد کفاره است.

ترجمه ماشینی: این سؤال که آیا ایمان به خدا معقول است یا خیر، در آکادمی امروز مورد توجه مجدد قرار گرفته است. با توجه به این علاقه، و نیز ظهور مذهب و تروریسم ستیزه جو و واکنش های نوظهور نئوآتئیسم، این جلد این پرسش مهم را از دیدگاه دانشمندان، فیلسوفان معاصر، و به شکلی بدیع تر، سخنوران بررسی می کند. این شامل یک مناظره عمومی بین ویلیام لین کریگ است که از این موضع که ایمان به خدا معقول است و الکس روزنبرگ که علیه آن موضع استدلال می کند حمایت می کند. سپس محققان در زمینه های فوق الذکر به این بحث پاسخ می دهند و مواضع خداباورانه و الحادی را نمایندگی می کنند. کتاب با پاسخ هایی از کریگ و روزنبرگ به پایان می رسد.

افلاطونیان معاصر اذعان می­کنند که برخی اعیان انتزاعی، مانند: اعیان ریاضی به نحو ضروری، فرازمانی، نامخلوق و مستقل وجود دارند. از سوی دیگر، بر اساس الهیات کتاب مقدس و الهیات کلاسیک خداوند تنها موجود قائم­بالذات و مستقل است. بنابراین، افلاطون‌گرایی برای الهیات کلاسیک چالشی مهم ایجاد می‌کند که بر اساس آن، خداوند تنها واقعیت مستقل، ضروری و نامخلوق نیست. ویلیام کریگ، فیلسوفِ خداباور معاصر آمریکائی، معتقد است خداباوری توحیدی با افلاطون‌گرایی دچار مشکل می­شود. در نتیجه، یک خداباور توحیدی نمی­تواند در باب اعیان انتزاعی به دیدگاه واقع­گرایی افلاطونی قائل شود و معتقد باشد که اعیان انتزاعی هویاتی نامخلوق، ضروری و فرازمانی هستند. کریگ معتقد است قائل شدن به موجوداتی با این ویژگی­ها با کمال خداوند، قدرت مطلق و آموزۀ خلقت ناسازگار است و برای اثبات دیدگاه ناسازگاری افلاطون‌گرایی با الهیات سنتی مسیحی به برخی آیات انجیل استناد می‌جوید. وی بر این باور است که با گذر از نگاه واقع­گرایی به دیدگاه ناواقع­گرایی در باب اعیان انتزاعی، چالش فوق برطرف می­شود. به نظر می‌رسد استدلال‌های کریگ با توجه به مباحث مقدمات حکمت در علم اصول قابل دفاع نباشد و استفادة اطلاق و عمومیت مخلوق بودن ماسوی الله از آیات مورد استناد او صحیح نیست.

ترجمه ماشینی : این پروژه یک ارزیابی مجدد فلسفی از نظریه هنری مور در مورد فضای الهی ارائه می دهد، که - از طریق نیوتن - بخشی از مبانی متافیزیکی فیزیک جدید شد. البته، این فضا به زودی به یک اتر غیرشخصی سکولاریزه شد، سپس به ظاهر توسط اینشتین نسبی شد. با این حال، برخی از فیلسوفان اخیر - مانند ریچارد سوینبرن، ویلیام لین کریگ و جان لوکاس - به طور متقاعدکننده ای استدلال کرده اند که مکان و زمان مطلق با فضازمان کیهانی و همچنین با تفسیر نئولورنتسی از نسبیت سازگار است. با این حال، در حالی که بسیاری اجازه داده‌اند این بازگشت احتمالی مطلق‌ها برای تغییر شکل الهیات و فلسفه زمان آن‌ها، به نظر می‌رسد که تعداد کمی از پتانسیل آن را برای بازاندیشی در رابطه خدا با فضا درک کرده باشند. بنابراین، دفاع از نظریه مور از فضای الهی در نقطه اتصال کامل بین یک گشایش رادیکال جدید و تعداد کمی که متوجه باز بودن آن شده اند قرار می گیرد. بخش اول پروژه ما نوشته‌های مور درباره فضای الهی را تفسیر می‌کند، و زمینه متنی و الهام‌بخشی را برای راه‌اندازی دفاع فلسفی تازه‌ای از فضای الهی در بخش دوم فراهم می‌کند، و به این نتیجه می‌رسد که فضای الهی همچنان باید وزن قابل‌توجهی در فلسفه دین معاصر داشته باشد.

اين مقاله بر آن است که ماهيت زمان را در آراي ميرداماد و ويليام کريگ فيلسوف معاصر مسيحي مورد مداقه قرار دهد تا همسويي‌ها و هم‌داستاني اين دو متفکر را در مسئله زمان بیابد و نوآوري‌هاي هريک را بازخواني کند. نظريه‌هاي گوناگون متفکران در باب زمان، در حل مباحث ديگر کلامي و فلسفي؛ چون ربط حادث به قديم، ازليت خداوند، حدوث و قدم عالم و غيره بوده است. ميرداماد به‌منظور تبيين نحوه ارتباط خداوند با موجودات، نظريه حدوث دهري را مطرح ساخت و زمان را مسبوق به عدم غيرزماني (دهري) دانست. وي زمان و امور زماني را علاوه بر ساحت زمان، در ساحت دهر به نحو جمع‌الجمعي موجود تلقي نمود؛ ديدگاهي که به‌ نظر مي‌رسد با زمان متافيزيکي که از سوي کريگ مطرح شده همسوست. کريگ به‌رغم اعتقاد به مقارنت زمان با وجود، به بدايت و تناهي گذشته معتقد است و زمان فيزيکي را تبلوري از زمان متافيزيکي مي‌داند.

درباب «خلقت عالم از عدم»، در مسیحیت نیز همچون اسلام، مطالب بسیاری گفته شده‌است. ویلیام کریگ، متکلم مسیحی معاصر که با برهان جهان‌شناختی کلامی در دنیا مطرح شده‌، معتقد است آموزه‌ی خلقت از عدم، آموزه‌ای مبتنی بر کتاب مقدس است. در این مقاله، به تبیین و بررسی دیدگاه او و مقایسه‌ی آن با آیات قرآن کریم پرداخته شده‌است. در این بررسی معلوم گردیده‌ که کریگ با گرد‌آوری فرازهایی از کتاب مقدس که آنها را مرتبط با خلقت از عدم می‌داند، معتقد است اگرچه در متن کتاب مقدس، به خلقت از عدم تصریح نشده‌است و خود این عبارت نیامده اما مفهوم آن در کتاب مقدس دیده می‌شود و با قدرت، منظور خود را می‌رساند. در این مقاله، فراز‌هایی که کریگ، بدان‌ها اشاره کرده، دسته‌بندی گردیده و توضیحات، برای آنها بیان شده‌است. در ادامه نیز آیات قرآن درباب خلق از عدم، و تشابه و تفاوت آنها با آیات کتاب مقدس، ذکر شده‌است. با مقایسه‌‌ی این دو کتاب مقدس، می‌بینیم که خلقت از عدم در هر دو کتاب، صریح نیست؛ افعال و نیز ریشه‌ی افعال در هر دو متن، خود، معنای خلقت بدون هیچ چیز را در بر دارند؛ «همه‌ی اشیاءِ» مورد اشاره در هر دو، خلقت یافته‌ به دست خداوند هستند و ... . اگرچه در عهد جدیدِ کتاب مقدس، «مسیح» با خداوند در امر الوهیت، سهیم است، ولی باید گفت تشابهات بین قرآن و کتاب مقدس در امرِ «خلق از عدم»، بیشتر از تفاوت‌ها است و این نکته، ما را بدان امر می‌رساند که این دو کتاب آسمانی، منبعِ واحد دارند.

خلق­گرایی مطلق یا افلاطون­گرایی تعدیل­شده پاسخی است برای چالشی که افلاطون­گرایی برای خداباوری ایجاد می­کند. دغدغۀ اصلی این دیدگاه، تلائم و هماهنگی میان خداباوری با افلاطون­گرایی است. خلق­گرایی مطلق در واقع مدعی است حقایق ضروری نیز مانند موجودات ممکن وابسته به خداوند هستند. از این­رو، ما در فهرستِ وجودشناسی با موجودی که مستقل از خداوند وجود داشته باشد مواجه نیستیم و خداوند تنها موجود مستقل و بی­نیاز از غیر است. بنابراین ادعای افلاطون­گرایان معاصر که با ارائۀ استدلال­هایی مدعی­اند برخی اعیان انتزاعی، مانند اعیان ریاضی، به نحو ضروری، فرازمانی و نامخلوق موجودند با این قید که این حقایق در عین ضرورت و فرازمانی بودنشان، مخلوق و وابسته به خداوند هستند پذیرفته می­شود. در این دیدگاه، گرچه خلقِ­ این امور ضروری است، ولی وجود قضایا، جهت و ارزشِ صدقشان وابسته به خداوند است. به‌طور کلی، قلمرو افلاطونی به عنوان ادراکات و اندیشه­های خداوند در نظر گرفته می­شوند. ویلیام کریگ، فیلسوف ِخداباور آمریکائی معاصر، بر این باور است که این دیدگاه با مشکلات متعددی نظیر خلط با مفهوم­گرایی ، اشکال دور باطل، عدم تلائم با اختیار خداوند، ناسازگاری با نظریۀ سنتی خلقت و مبادلۀ نظریۀ خلقت با نظریۀ فیض­گرایی فلوطینی مواجه است. گرچه برخی از ایرادات کریگ به دیدگاه خلق­گرایی وارد نیست؛ لکن خلق­گرایی مطلق با اشکالی جدّی مواجه است و به نظر می­رسد بتوان از دیدگاه امکان­گرایی کلّی دکارتی دفاع نمود. این مقاله به تبیین و بررسی این دیدگاه و انتقادات کریگ می­پردازد.

سرمدیت خداوند به دو صورت زمانمند و بی‌زمان مطرح شده است. مطابق سرمدیت زمانمند، خداوند درون زمان قرار دارد و درون زمان، همیشه بوده، هست و خواهد بود. اما مطابق سرمدیت بی‌زمان، خداوند خارج از زمان قرار دارد. بسیاری از فیلسوفان دین معاصر از نظریه‌ی سرمدیت زمانمند دفاع نموده‌اند. از جمله ویلیام کریگ و استیون دیویس، تلاش نموده‌اند ضمن به چالش کشیدن ادلّه‌ی سرمدیت بی‌زمان بر مبنای این ادله وجود خدای زمانمند را اثبات نمایند:‌ وجود شخصی خداوند مستلزم زمانمندی است؛ افعال زمانمند الهی نشان می‌دهد که ذات الهی زمانمند است؛ نسبت دادن زمان به ذات خداوند حاکی از زمامندی ذات الهی است؛ علم خداوند به امور زمانی بدون زمانمندی ذات خداوند ممکن نیست. در این مقاله با محور قراردادن ادله‌ی ویلیام کریگ و استیون دیویس، به تحلیل و نقد این ادلّه پرداخته خواهد شد و اثبات خواهد گردید که به لحاظ عقلی، نظریه‌ی سرمدیت بی‌زمان که دیدگاه رایج در کلام و فلسفه‌ی اسلامی است، با هیچ چالشی مواجه نیست.

سلسله مقالاتی که زیر عنوان «اِشارات و تَنبیهات» منتشر می‌شود مجالی است برای طرح و تحریر جستارهای گونه‌گونِ انتقادی و کتابگزارانه و تُراث‌پژوهانه که هر یک از آن جستارها نوشتاری است کوتاه و مستقل در باب موضوعی مشخّص و ممتاز. بخش چهارم از این مقالات مشتمل است بر دو نوشتار انتقادی و کتابگزارانه. در مقالۀ «ملاحظاتی در باب مدخل جُزءِ لایَتَجَزّیٰ در دائرة المعارف بزرگ اسلامی» پاره‌ای ملاحظات و انتقادات در باب مطالب مطرح در این مدخل بیان شده است. نوشتار «دو مجموعه مقالۀ نوانتشار دربارۀ برهان جهان‌شناختیِ کلامی» نیز اشارتی است کوتاه به انتشار دو مجموعه مقالۀ تازه در خصوص مسائل جدید طرح‌شده دربارۀ برهان حدوث و قدم و به‌ویژه تقریر نوین ویلیام لِین کرِیگ از آن.