جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دکتر خسرو باقری، ارائه­دهندۀ نظریّۀ تأسیسی علم دینی، در مرحلۀ سلبی تبیین نظریّۀ خود، دیگر نظریّه­های علم دینی را نقد می­کند. از این میان، او بر آن است که نظریّه­های استنباطی علم دینی، که گزاره­های علمی را با رجوع به متون دینی به دست می­آورند، بر نظریّۀ جامعیّت متون دینی مبتنی­اند. لذا با نقد نظریّۀ جامعیّت دین، نتیجه می­گیرد که نظریّه­های استنباطی گونه­های ناموجّه علم دینی­اند. این مقاله به بررسی ادّعای وی در مورد ابتنای نظریّه­های استنباطی بر نظریّۀ جامعیّت اختصاص دارد. در این مقاله، اوّلاً با ارائۀ مثال­های نقض نشان داده شده که چنین ابتنایی در کار نیست؛ ثانیاً اثبات شده است که بر اساس مبانی تفسیری و علم شناختی باقری، نمی­توان به ردّ نظریّه­های استنباطی پرداخت؛ زیرا نظریّۀ گزیده­گویی و نیز نظریّۀ علم­شناختی او به گونه­ای است که اگر آن را مقتضی نادرستی رجوع به متون دینی برای اخذ گزاره­های علمی بشماریم، اخذ گزاره­های متافیزیکی از متون دینی نیز نادرست خواهد بود.

خسرو باقری نوع پرست (زاده ۱۳۳۶ تهران) استاد دانشگاه تهران است. زمینه‌های تخصص وی فلسفه آموزش و پرورش، فلسفه شناخت و روان و تربیت دینی است. خسرو باقری، استاد دانشگاه تهران، درجه دکتری در فلسفه تعلیم و تربیت را از دانشگاه نیو ساوت ولز استرالیا دریافت کرد. دوره کارشناسی را در دانشگاه علامه و ارشد را در دانشگاه تربیت مدرس به اتمام رساند و هم اکنون در دانشکده روانشناسی، علوم تربیتی و الهیات دانشگاه تهران مشغول تدریس است. کتابها: نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (۱۳۶۸). دو جلد. انتشارات مدرسه/ مبانی شیوه‌های تربیت اخلاقی: نقد تطبیقی علم اخلاق و روان‌شناسی معاصر، (۱۳۷۷) انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی./ چیستی تربیت دینی (بحث و گفتگو با پاول هرست) (۱۳۸۰). نشر تربیت اسلامی./ مبانی فلسفی فمینیسم (۱۳۸۲) انتشارات‌دفتربرنامه ریزی اجتماعی ومطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات وفناوری./ نوعمل گرایی وفلسفه تعلیم و تربیت: بررسی پیامدهای دیدگاه ویلارد کواین و ریچارد رورتی در تعلیم و تربیت، (۱۳۸۶) انتشارات دانشگاه تهران./ درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران (۱۳۸۹). دو جلد. انتشارات علمی و فرهنگی/ هویت علم دینی (۱۳۸۲). انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی./ رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت (۱۳۸۹). با همکاری نرگس سجادیه و طیبه توسلی. پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی./ نظریه‌های رواشناسی معاصر: به سوی واقع گرایی سازه گرا (۱۳۸۷)، با همکاری زهره خسروی. نشر علم/ گفتگوی معلم و فیلسوف (۱۳۹۲) انتشارات علمی فرهنگی./ الگوی مطلوب آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران(۱۳۸۹). تهران: انتشارات مدرسه./ ترجمه: در باب استعداد آدمی:گفتاری در فلسفه تعلیم و تربیت، ایزرییل شفلر، انتشارات سمت/ خویشتن از هم گسیخته، رونالد دیوید لینگ، انتشارات رشد/ روانشناسی کودکان محروم از پدر، به همراه محمد عطاران، آدامز، انتشارات تربیت

درباره امكان علم دينی ديدگاه های متفاوت و گاه متضادی مطرح شده است. درايـن نوشـتار، پس از طرح «جامعيت دين» و«نگاه الهی به هستی» به عنـوان مبـانی علـم دينـی و دينـی كـردن علوم، ديدگاه «وحدت علم و دين»در ذيل نگاه جامعيت دين، مورد تأكيد محقق قرار گرفته و تلاش شده است تا امكان علم دينی وراهكارهای عملی گشتن آن، مورد تأمـل وداوری قـرار گيرد. محقق با نشان دادن وجوه غيرشناختی علم، سپس برآن شده كه اين وجوه غيرشناختی را می توان با وجوه غيرشناختی دين تكميل نمـود و بنـابراين بـه اثبـات امكـان علـم دينـی رسـيد. مكتوب حاضر پس ازآنكه علم دينی را ابتدا به عنوان موضوعی بـرون دينـی كـه پاسـخ آن در دين يافت نمی شود و نيز علم را از پاسخ به امكان يا امتناع علم دينی عـاجز دانسـته، از رهگـذر فهمی فلسفی و تفسيری ازموضوع به اثبات علم دينی نايل گشته است. رويكـرد هرمنوتيـك و تفسيری در اين مقاله، برآن بوده كه حقيقت، دارای بطونی است كه بايد با تفسير گام به گـام از آن لايه برداری كرد تا به مغز آن دست يافت.