معماری همواره در هر دوره تاریخی تجلی اندیشه‌ها و روحیه والای معماران، هنرمندان، عرفا و اندیشمندان و فلاسفه بوده است و در این میان اندیشه‌های شیخ اشراق س
... سهروردی در باب ” نور” و تجلی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. وی با نگاهی عارفانه به توحید، مکتب فلسفی جهان شمولی را بر اساس نور و ظهور و اصالت ماهیت آن، پایه‌ریزی می‌کند. نور با ابعاد گسترده معنویت و عرفانی که در خود مستتر دارد، در همه‌جا بر کیفیت فضا تاثیرگذار بوده و مسجد به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین بناها در سرزمین‌های اسلامی، عرصه ظهور و بروز نمایش شکوه و تعالی روح انسان و حرکت به‌سوی نور مطلق، به بهترین و زیباترین اشکال ممکن بوده است. در این پژوهش به بررسی دیدگاه شیخ شهاب الدین سهروردی ( که فلسفه خود را حکمت اشراق به معنای درخشندگی و برآمدن آفتاب نام نهاده و بنیانگذار حکمت نوریه است) در مورد نور و جایگاه آن در معماری سنتی مساجد می‌پردازیم. پژوهش حاضر در پی آن است تا در ابتدا ضمن بررسی نگاه خاص سهروردی به موضوع نور بر مبنای آن تعریفی از هنر و زیبایی‌شناسی ارائه دهد و عوامل موثر در ذهن و زبان و ناخودآگاه هنرمندان را رهگیری نماید و از آنجا که نور همواره به‌عنوان یکی از عوامل موثر بر ارزش فضایی اماکن مقدس مطرح بوده و اهمیت و جایگاه ویژه و تاثیرگذاری داشته است، معماری مساجد را به طور خاص به‌عنوان یکی از جلوه گاه های ارزشمند معماری، مورد بررسی قرار دهد. بنای مسجد به‌عنوان محل عبادت خدا، جایگاه انسان را در ابعاد معنوی و الوهیت تشدید نموده و نمود گاه وجوه وجودی اوست . به همین منظور پارامتر نور به‌عنوان اساس وجود خدا و انسان که بر پایه دیدگاه اشراقی استوار است به‌عنوان کلید این پژوهش قرار گرفته است. تحلیل و بررسی عناصر معماری، نقوش و رنگ‌های به‌کاررفته در مساجد و حضور و نقش نور در غنا بخشیدن به آنها منشا زیبایی درآمیخته با عرفان و الوهیت در هنر اسلامی است که در این فرآیند با بهرهگیری از منابع و اسناد کتابخانه‌ای مطالعات صورت گرفته به‌عنوان یک پژوهش بنیادی نظری با ماهیت توصیفی به بررسی آن می‌پردازیم.
بیشتر