جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ماکس شلر در مقام بنیان­‌گذار جامعه‌­شناسی معرفت، ضمن بررسی نسبت میان شناخت‌ انسان با زمینه‌های اجتماعی در کنار امور واقعی و انضمامی، عناصر ایده‌آل و ارزش‌ها را نیز در تحلیل­ خود مورد توجه قرار داده است. در این میان یکی از اهداف مهم وی در تلفیق مباحث جامعه­‌شناختی با مضامین فلسفی، نیل به شناختی جامع، از انسان بوده است. شلر به­ رغم اذعان به تأثیر عوامل اجتماعی، اصلِ اندیشه را مقوله­ مستقلی می­‌داند که نمی­‌توان تمامی آن را به عوامل بیرونی فروکاست؛ همین نکته وجه امتیاز مهم شلر به شمار می­‌آید، چرا که وی برخلاف بسیاری از دیدگاه­های متأخر، تکوین معرفت را تنها به تأثیر شرایط تاریخی و اجتماعی منوط نکرده و در کنار آن، ویژگی­های انسانی را نیز مورد توجه قرار می­‌دهد. از نظر وی در نگاهی جامع به انسان، افزون بر عقل، باید وجوه عاطفی، احساسی و نیز ارزشی او را نیز مورد توجه قرار داد. در این نوشتار با تحلیل رویکرد پدیدارشناسانه شلر از جمله در قلمرو اخلاق، تلاش می‌­گردد نشان داده شود که چگونه شلر با تلفیق حوزه­‌های مختلف، از دوگانه­‌سازی­‌های معمول فراتر رفته و جامعه­شناسی معرفت را بسط داده است. یافته­‌های حاصل از این روند حاکی از آن است که کلیّت پروژه­ی فکری شلر، تلاش برای تلفیق و همراهی حوزه­ه‌ایی از معرفت بشری است که در بدو امر متعارض به نظر می‌­رسند و قابل جمع به شمار نمی­‌آیند؛ اما شلر با نگاهی جامع و فراگیر به انسان و جامعه، بدان­‌ها توجه نموده و بر آن است که از فروکاستن آنها به بخشی خاص اجتناب ورزد.

ترجمه ماشینی : الهیات، فلسفه و علم: آیا نقطه ملاقاتی وجود دارد؟ آیا این اشکال دانش در عصر فراصنعتی، عصر کامپیوتر، گرد هم می آیند؟ آیا یکپارچگی انتقادی دانش امکان پذیر است؟ انسان وقتی به خودشناسی دست می یابد این سؤالات را مطرح می کند. او وقتی متوجه می شود که حامل بسیاری از اشکال مختلف دانش است، این یا سوالات مشابه را مطرح می کند. انسان از قدیم الایام در تلاش بوده تا دانش خود را در مورد کیهان، انسان، خدا و جامعه یکی کند. جی جی به معنای توانایی های ذهنی و انتقادی خود، انسان در تلاش بوده است تا مسائل کلی، خاص و وجودی را حل کند و فن های know 1 edge را یکی کند. این تلاش از سوی انسان، یکی شدن اشکال معرفت، نقطه شروع پژوهش حاضر است. این پژوهش سعی دارد دو شکل معرفت را یکی کند: شکل و محتوای معرفت کلامی و فلسفی. این ارجاع به کار دو شخصیت، سنت ماکسیموس اعتراف کننده و ماکس شلر است، که تلاش می کند به این سوال پاسخ دهد که "انسان چیست؟". به‌ویژه، این پژوهش تلاش می‌کند از طریق یکپارچه‌سازی انتقادی اشکال معرفت، از این موضوع حمایت کند که انسان، هر فرد و همچنین همه افراد، شخصیت و عشق است. هدف آن کمک به حفظ انسان به عنوان یک شخصیت خاص و منحصر به فرد بی نظیر است که اصالت ماهیت انسان را با بیان هیجان انگیز موجود توسعه می دهد. به طور مشخص تر، معتقد است که انسان، شخص انسانی، با ارتباط با افراد انسانی، با خدای شخصی و با کیهان بر اساس عشق به تحقق واقعی و منطقی خود می رسد.

پدیدارشناسی اخلاق نزد پایه‌گذاران این مکتب فلسفی روشی بود که بوسیله آن ساختار ارزش‌های اخلاقی در فلسفه کانت را نقد کنند. همچنین تعریف جدیدی از ارزش‌های اخلاقی ارائه ‌دهند که برمبنای حقیقت وجودی انسان بنا شده باشد. فرانسیس برنتانو و ماکس شلر به عنوان بنیان‌گذاران پدیدارشناسی اخلاق تلاش کردند با تکیه بر روش پدیدارشناسی در مقابل مفاهیم شکل گرفته در عقل عملی محض، ساختارهای ارزش‌های اخلاقی را بازتعریف کنند. این دو متفکر در پدیدارشناسی اخلاق خود می‌خواهند احساسات و عواطف را به‌عنوان اصل بنیادین کنش انسان به ساختار ارزش‌های اخلاقی بازگردانند و آن را محور فلسفه خود قرار دهند. اما نگاه برنتانو و شلر به ماهیت ارزش-های اخلاقی دارای تفاوت‌های بنیادین است. در واقع هر دو متفکر از روش پدیدار‌شناسی در فهم ماهیت ارزش‌های اخلاقی استفاده می‌کنند اما برنتانو تمایل به یک فهم روانشناختی از ذات انسان به کمک مبانی معرفت‌‌شناسی دارد و در نقطه مقابل شلر در جستجو این امر است که با نگاه هستی‌شناختی به ارزش‌های اخلاقی، نسبت آن را با امر الوهی آشکار کند.

ترجمه ماشینی: ارزش در مدرنیته یک پارادایم تاریخی در اخلاق را بررسی می کند که تاکنون به عنوان آن شناخته نشده است: مدرنیسم اگزیستانسیال. پیتر پولنر ادعاهای اصلی این پارادایم را از طریق بررسی تفصیلی اندیشه چهار تن از شارحان اصلی آن مورد بحث قرار می دهد: فردریش نیچه، ماکس شلر، ژان پل سارتر و رابرت موزیل. در مورد نیچه و سارتر، پولنر تفاسیر بدیعی ارائه می دهد و خطوط فکری را در آثارشان بازسازی می کند که معمولاً نادیده گرفته شده اند. او همچنین ارزیابی جدیدی از نسخه پدیدارشناختی ظریف شلر از شهودگرایی ارزش عاطفی ارائه می‌کند، که تأثیری حیاتی بر اگزیستانسیالیسم سارتر دارد، اما تا کنون عملاً از هیچ استقبالی در زمینه آنگلوفون برخوردار نشده است. رمان فلسفی موزیل، مردی بدون کیفیت، به عنوان کمک به نسخه ای بسیار بدیع از کمال گرایی اخلاقی به پارادایم مدرنیستی اگزیستانسیال تفسیر می شود. در حالی که تفکر موزیل در مورد عواطف و حالات در سال های اخیر شروع به شناسایی فلسفی کرده است، اهمیت هسته فلسفی کار اصلی او تاکنون به طور کامل درک نشده است. به تعبیر پولنر، آنچه در مدرنیست‌های اگزیستانسیال می‌یابیم، رویکردی در فلسفه اخلاق است که ترکیبی از شکل واجد شرایط شهودگرایی ارزشی عاطفی و نوعی کمال‌گرایی اخلاقی است. این کتاب نسخه‌ای از این رویکرد را بازسازی کرده و از آن دفاع می‌کند که عناصر برگرفته از هر یک از این متفکران را در خود ادغام می‌کند و با تفصیل اولیه ایده‌هایی که فقط در برخی از آنها به طور ضمنی وجود دارد، تکمیل می‌شود.

انسان‌شناسی فلسفی با تأمل در ماهیت انسان یکی از حوزه‌های‌ خاص مورد توجه «ماکس شلر» است. رویکرد پدیدارشناسانه وی متأثر از ایده‌آلیسم، فلسفه زندگی و مسیحیت، درصدد ارائه تصویری جامع از انسان است. بدین منظور شلر وجوه واقعی و تجربی انسان را در کنار ارزش‌‌های معنوی و روحانی وی و با اذعان به استقلال آنها از یکدیگر و در عین حال تعامل و پیوندشان مورد توجه قرار می‌دهد. ماکس شلر تحت تأثیر بحران زمانه خود، از سویی توجه خود را به جنبه‌های مغفول مانده آدمی از جمله عواطف و احساسات به ویژه عشق و نفرت معطوف نموده و از سوی دیگر ضمن تلاش برای ارائه معرفتی یقینی در مورد انسان با اجتناب از ذات‌گرایی، امور مربوط به انسان را از منظری پدیدارشناسانه و بر اساس نحوه آشکارگی آنها بررسی می‌کند. همزمان وی ضمن داشتن تعلّقاتی فلسفی، بر اساس دغدغه‌های جامعه‌شناسانه به مسائل انضمامی و واقعی انسان نیز توجهی خاص دارد. شلر در باب انسان افزون بر ویژگی‌های عام و مشترک وی با بقیه، به تشخّص انسان بهای زیادی می‌دهد و البته بر آن است که نمی‌توان انسان را به شیوه‌ای عینی مورد شناسایی قرار داد و تنها باید بر اساس رویکردی پدیدارشناسانه با وی مواجه گردید.

مسأله اصلی این رساله ترسیم خطوط کلی رویکرد پدیدارشناسانه شلر به اخلاق با توجه به نقش محوری شخص در فلسفه اوست. شلر پدیدارشناسی را به کار می برد تا از امکان وجود اخلاقی برپایه ارزش های غیرصوری و شخص انسانی دفاع کند. به همین منظور از یک سو تعریفی سلسه مراتبی از ارزش ها ارائه می دهد و از سوی دیگر به تعریف وجود اصیل انسان می پردازد و والاترین ارزش را به شخص انسان اسناد می دهد. زیرا شخص است که همواره با ترجیح ارزشی بر ارزش دیگر ارزش های اخلاقی نیک و بد را محقق می کند. اگرچه او درابتدا از سلسله مراتب مطلق ارزش ها صحبت می کند، اما هر انسانی با توجه به تمایلات و گرایش های خاص خود و با توجه به نقشی که عشق و کینه در ادراک او از ارزش ها ایفا می کند، این ارزش ها را تحقق می بخشد. در این میان، اسوه های اخلاقی می توانند به درک کامل تر فرد از ارزش ها یاری رسانند و نحوه ای از بودن را به وی بیاموزند، اما خود نیز نواقصی دارند و از این رو نیاز به شخص کامل تری حس می شود که از این نقائص مبرا باشد. هرچند شلر ابتدا از خداوند به عنوان مصداقی برای این وجود کامل یاد می کند، اما شر را معضلی می داند که کمال خداوند را با مشکل مواجه می کند. او در نهایت، برای تبیین این مشکل تلقی خود را از خداوند به مثابه شخص نامتناهی به کناری می نهد و از خداانگاری به نوعی همه خداانگاری روی می آورد.