جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این جستار، سخن از آثار شخصی است که می‌گویند اطلاعات وسیعی در حوزۀ میراث اسلامی دارد. زمانی از مدرسان متون درسی حوزه در سطوح عالی بوده و امروزه از چهره‌های شاخص مطالعات اسلامی و شیعی در مراکز آکادمیک غرب، خاصه آمریکاست. سال‌ها در دانشکدۀ مطالعات بین‌المللی دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک و در کالج سینت انتونی دانشگاه آکسفورد انگلستان عهده‌دار کرسی تدریس بوده است و همچنین به تناوب در دانشکدۀ حقوق دانشگاه ییل و هاروارد و صاحب تألیفات و مقالات شناخته‌شده در جهان در مطالعات شیعه‌شناسی. او در طول حیات علمی خود، معاشرت نزدیکی با برخی از فضلای کتاب‌شناس شیعی داشته است. آنچه در این جستار آمده، مشخصاً پرسه‌زنی است در برخی از پژوهش‌های قم‌شناسی سیدحسین مدرسی طباطبایی و نه بیشتر.

سَیّد مرتَضی (د: 436 ھ. ق.)، ملقّب به «عَلَم الهُدی» بی‌تردید یکی از چند دانشمند مکتب‌ساز و جریان‌آفرین در طول تاریخ تشیّع بوده است که در تکوین و تکامل علوم دینی مختلف در مذهب امامیّه تأثیری بسزا داشته. با وجود آثار و پژوهش‌هایی که تاکنون دربارۀ برخی از نگاشته‌ها و جوانب فکری وی منتشر شده است، همچنان کمبودهای فراوانی در این خصوص محسوس است و برای شناخت همه‌جانبه و دقیق از آثار و آراء شریف مرتضی در علوم مختلف باید تحقیقات و تدقیقات بس افزون‌تری صورت گیرد. به‌تازگی گامی بلند به منظور معرّفی نوشته‌های شریف مرتضی و دست‌نوشت‌های آنها برداشته شده است و تک‌نگاشتی شایسته و ارزنده در این زمینه انتشار یافته که در مقالۀ حاضر به برشماری برخی از وجوه اهمّیّت آن پرداخته می‌شود. کتاب کلان دوجلدیِ بازشناسی آثار و اندیشۀ شریف مرتضی در زمینۀ تاریخی آنها که به قلم دو استاد دانشور و برجستۀ مطالعات اسلامی، آقای حسن انصاری و خانم زابینه اِشمیتکه نگاشته شده است را باید مفصّل‌ترین کتابی قلمداد نمود که به زبان انگلیسی دربارۀ عالمی امامی به رشتۀ تحریر درآمده است. هدف اصلی از تألیف این اثر تدوین یک کتاب‌شناسیِ تا حدّ امکان جامع برای کتابها و رسائل شریف مرتَضی و معرّفی نسخه‌شناسانۀ مکتوبات او و نیز بررسی دست‌نوشت‌های آثار وی با رویکرد تاریخی و تبارشناسانه است. در این اثر همچنین، سیر کتابت و انتقال و تداول نوشته‌های سَیّد مرتَضی و دست‌نویس‌های آنها در ادوار مختلف مورد بحث قرار گرفته است.

ترجمه ماشینی: این کتاب با گردآوری مقالاتی در موضوعات مرتبط با حقوق اسلامی، از مقالاتی از دانشمندان برجسته حقوقی و مورخان اسلام تشکیل شده است. آنها نمونه ای از یک تحول مهم در زمینه مطالعات اسلامی هستند: گسترش رویکردهای روش شناختی که از منابع متنوعی برای تحلیل تحولات اجتماعی و سیاسی استفاده می کند.

ترجمه ماشینی: این مجموعه آثار برخی از برجسته ترین علمای حقوق و مورخان اسلام را گرد هم آورده است. مقالات گردآوری شده طیف وسیعی از موضوعات از بحث در مورد متن قرآن و مسائل حقوقی گرفته تا تبادلات فکری پر جنب و جوش در فلسفه و تاریخ را پوشش می دهد. در مجموع، این مقالات به روش‌های منحصربه‌فردی به بررسی‌های کلیدی پیرامون قوانین و سنت‌های اسلامی می‌پردازند. آنها همچنین نمونه ای از یک تحول مهم در زمینه مطالعات اسلامی در چند دهه اخیر هستند: گسترش رویکردهای روش شناختی که از منابع متنوعی برای تحلیل تحولات اجتماعی و سیاسی در اسلام کلاسیک استفاده می کند.

کتاب پیش رو در مورد قلمرو و کلام اسلامی و مطالعه تطبیقی در تبیین ماهیت، گونه‌ها، فرایند کارکرد حدیث از نگاه شیعه و اهل سنت برای پاسخ به ابهامات این حوزه نگارش یافته است. این مجموعه در آغاز ماهیت و جایگاه حدیث در علوم اسلامی را تبیین کرده و روایات اسلامی، چیستی، خاستگاه و گونه‌های حدیث را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نگارنده در ادامه فرایند حدیث را از نگاه آموزه‌های قرآنی و روایی واکاوی می‌کند. در خاتمه اثر حاضر به کارکرد حدیث در امامیه و اهل سنت اشاره‌کرده و هم‌پوشانی‌ها و تمایزهای کارکرد حدیث در شیعه و سنی موردسنجش قرار می‌دهد. ماهیت و جایگاه حدیث در علوم اسلامی در این مجموعه از امتیازات ویژه می‌باشد.

استواری مبانی فقهی شیعه وامدار پویشها و کوششهای بی وقفه مجتهدان و تلاشگران این عرصه است. بحث شروط راوی یکی از مباحث عمده و محوری در زمینه مقبول یا غیر مقبول بودن حدیث است. نوشتار حاضر در پی مطالعه و بررسی شرط «ایمان» یا «مذهب» است. نگارنده در این مقال نشان داده است که در اشتراط این شرط نسبتا نوپدید و به تعبیر صریح تر در پای بندی به این شرط حتی در میان متقدمان اولیه نیز اتفاق نظر وجود ندارد، دلیل این امر هم وجود شماری راوی با مذهبی غیر از مذهب امامی در میان راویان شیعه است که اگر چه در خصوص توثیق آنها میان رجالیان اختلاف نظر است اما در عمل، بسیاری از فقها- که عمدتا حدیث شناس و عالم به علوم حدیث بوده اند- با علم به این شرط، با استناد به روایات چنین افرادی حکم و فتوای خود را صادر نموده اند.

سید حسین مدرسی طباطبایی (متولد قم) استاد دانشگاه و نویسنده دینی ایرانی معاصر است. وی از ۱۹۸۳ تاکنون استاد کرسی Bayard Dodge در دانشکده مطالعات خاور نزدیک و حقوق اسلامی در دانشکده حقوق دانشگاه پرینستون است. او عضو پیوسته گلستانه در کالج سینت انتونی دانشگاه آکسفورد است و استاد مدعو کرسی خادم حرمین شریفین در دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد بوده است.او عضو هیات ویراستاری ژورنال حقوق اسلامی و خاور نزدیک یو سی ال ای است. او پی اچ دی خود را در سال ۱۹۸۲ از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد. زندگینامه: یادداشت مؤلف در باره شرح حال خود: حسین مدرسی در قم به دنیا آمد. پس از تحصیلات جدید، به حوزه علمیه پیوست. سطوح عالی فقه و اصول را نزد حضرات آقایان‌مرحوم فاضل لنکرانی، حسین نوری، یوسف صانعی، و مرحوم آیت اللّه‌سلطانی، ومتون فلسفی را خدمت آقایان گیلانی، جوادی آملی، محمد شاه‌آبادی، و مرحوم مرتضی مطهری فرا گرفت. خارج فقه و اصول را عمدتاً درمحضر مرحوم آیت اللّه سید محمد محقق داماد (یک سال) و آیت اللّه مرتضی حایری طاب ثراه (ده سال) شاگردی کرد. هم زمان به تدریس متون‌درسی رایج در حوزه نیز می‌پرداخت که تا سطوح عالی ادامه داد. از سال۱۳۵۵ متناوباً، و از سال ۱۳۵۸ مستمراً، برای ادامه تحصیلات جدید درانگلستان به سر برد. در سال ۱۳۶۱ دوره دکتری خود را در دانشگاه آکسفوردبه پایان برد و برای تدریس به دانشگاه پرینستون آمریکا دعوت شد که از آن‌زمان تا کنون در همان جا مقیم و عهده دار کرسی Bayard Dodge آن دانشگاه‌است. او هم زمان در دانشکده مطالعات بین‌المللی دانشگاه کلمبیا در شهرنیویورک، و در کالج سینت انتونی دانشگاه آکسفورد نیز عهده دار کرسی مهدی (کلمبیا) و گلستانه (آکسفورد) است. همچنین به تناوب در دانشکده‌حقوق دانشگاه ییل و هاروارد نیز تدریس کرده و مدّت نه سال عضو شورای‌عالی نظارت بر دانشگاه هاروارد بوده‌است. در زمینه نگارش، از ایام نوجوانی در اواسط دهه چهل به نوشتن مقالات‌اجتماعی و سپس مذهبی در روزنامه‌ها و مجلات مذهبی (مانند مجله مکتب‌اسلام) می‌پرداخت که سپس با پژوهش‌های تاریخی در مجلات ادبی تهران (مانند ماهنامه‌های وحید و بررسی‌های تاریخی) ادامه داد. در سال‌های ۱۳۵۰تا ۱۳۵۵ شماری کتاب در مورد پیشینه تاریخی شهر قم و اسناد تاریخی به‌چاپ رسانید. در بیست و پنج سال اخیر، تحقیقات و نوشته‌های اسلامی او دردو زمینه حقوق اسلامی و تاریخ تشیع متمرکز شده که از آن میان، این کتاب‌هابه فارسی در آمده‌است: زمین در فقه اسلامی، دو جلد (تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۲)/ مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ترجمه محمد آصف فکرت، (مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۶۸)/ مکتب در فرآیند تکامل، ترجمه هشام ایزد پناه (پرینستون: انتشارات داروین،۱۳۷۳) (اخیرا انتشارات کویر در تهران با مقدمه تازه‌ای از سوی مؤلف آن رانشر داده است). مدرسی با چاپ ترجمه کتابش مکتب در فرآیند تکامل پس از ۱۳سال در سال ۱۳۸۶در ایران در کانون توجه همگان قرار گرفت./ میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری، ترجمه سید علی قرایی و رسول‌جعفریان (قم: کتابخانه تخصصی تاریخ، ۱۳۸۳). منبع الفبا: http://azadamirkhizi.blogfa.com/post/609