باتوجه به اهمیت عبرت‌گیری از تاریخ، یکی از دوره‌های بسیار قابل اهمیت، قرن چهارم هجری جامعه مسلمین است که در زبان مستشرقان به رنسانس اسلامی معروف شده است. یکی ا
... از نوشته‌های مهم مستشرقان در باب تمدن اسلامی قرن چهارم، کتاب آدام متز می باشد که به زبان‌های انگلیسی، عربی و فارسی ترجمه شده و توجه فراوان تمدن‌پژوهان را در حوزه تاریخ اجتماعی مسلمانان به خود جلب کرده است. کتاب یاد شده برای اولین‌بار وارد تاریخ اجتماعی مسلمانان گردیده که قبل از آن، تجربه‌ای دراین زمینه، نزد مسلمانان وجود ندارد. این تحقیق به گزاره‌های تمدنی و مصادیق مرتبط با آن پرداخته و می کوشد تا به این پرسش اصلی و اساسی پاسخ دهد که با توجه به کتاب تمدن اسلامی قرن چهارم هجری آدام متز چه عبرتهای تمدنی می‌توان استخراج کرد؟ و عبرت‌پژوهی تمدنی چیست و چگونه انجام می‌گیرد؟ عبرتهای تمدنی معطوف به امور سیاسی با توجه به کتاب تمدن اسلامی قرن چهارم هجری آدام متز چیست؟ عبرتهای تمدنی معطوف به امور اقتصادی با توجه به کتاب تمدن اسلامی قرن چهارم هجری آدام متز چیست؟ در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی به بررسی داده‌های گردآوری شده پرداخته، که به طور اجمال می توان به این یافته‌ها اشاره کرد: 1. نوع نگاه به تاریخ و تمدن باید، یک نگاه عبرت پژوهانه باشد. 2. از عوامل ملاک گزینش‌ها با توجه به منطق اسلام باید براساس توانایی‌های افراد، به علاوه تعهد، تقوا، عدالت، شجاعت باشد، در حالی که گزارش‌های آدام متز عدم تحقق کامل این آموزه‌های تمدنی را نشان می‌دهد. عبرت هایی که درتعامل غیراسلامی زمامداران و حاکمان با مردم محقق می‌شود عبارت اند از: عدم برقراری عدالت، فتنه و آشوب، بدبینی مردم به حکومت، خواری نزد مردم و خدا، هلاکت خود و حکومت. 3. اقدامات عام المنفعه و عدم سختگیری در مالیات، اثرات خوبی در کشورداری و رضایت عامه مردم داشته و در مقابل هم اگر حکومت به عمران و رفاه توجه نکند وکارگزاران حکومتی در ناز و نعمت و با هزینه بالا زندگی کنند و در مالیات گیری ظلم و اموال مردم را مصادره کنند، مانع تداوم امر کشورداری و در نهایت این امر موجب سقوط و زوال حکومت می‌شود که در گزارش‌های آدام متز شاهد آن هستیم.
بیشتر