جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«حقیقت و روش» احتمالا مبنایی‌ترین اثر در حوزه هرمنوتیک فلسفی است و گادامر شاخص‌ترین فیلسوف این حوزه. محور بحث گادامر در بخش نخست این کتاب «هنر و حقیقت» است. فشرده فلسفه هنر گادامر در این بخش آمده‌ اما در متن به بسی موضوعات دیگر نیز پرداخته شده‌است که اهمیت معرفت‌شناختی و تاریخی دارند. گادامر در این متن کل مسئله «روش شناخت» و «مفهوم حقیقت» در تاریخ مدرن را به چالش می‌کشد. این دوره ده جلسه خواهد بود. در جلسه نخست به اختصار نکاتی کلی درباره ۱.گادامر ۲. هرمنوتیک و هرمنوتیک فلسفی ۳. کتاب حقیقت و روش بیان کردم. درباره کتاب به بحث از الف. عنوان و مدعای کلی کتاب و ب. ساختار کلی کتاب پرداختم و سپس به اختصار ساختار بخش نخست کتاب را که موضوع این دوره است توضیح دادم. جلسه دوم به بحث از ” مساله روش ” اختصاص دارد که گادامر کتاب را با آن می‌آغازد .در ذیل این عنوان آرای منتقدان علوم انسانی پوزیتیویستی در آلمان و در نیمه دوم قرن نوزدهم می‌آید و گادامر به آرای هلمهولتز، درویزن و دیلتای اشاره می‌کند. از نظر گادامر تلاش این منتقدان در جهت جدا ساختن علوم انسانی از علوم طبیعی تحت سیطره الگوی ” روش” و مفهوم ” علم” انجام می‌گرفت آن‌گونه که در علوم طبیعی پدیدآمده‌بود و از این جهت ایشان در تاسیس بنیادی مستقل برای علوم انسانی کامیاب نبودند. موضوع این جلسه بخش ” مفاهیم راهبر اومانیستی ” است و در این نوبت به توضیح گادامر درباره دو مفهوم ” bildung ” و ” common sense ” ،به ویژه در آرای هردر و ویکو پرداخته شده‌است. در این جلسه در ذیل بخش ” مفاهیم راهبر اومانیستی” به ادامه بحث درباره مفهوم ” حس مشترک” و دو مفهوم ” حکم ” و ” ذوق” پرداخته شده‌است. موضوع این جلسه نقد گادامر بر زیبایی‌شناسی کانت است. گادامر رویکرد سوبژکتیو کانت به زیبایی را نقد می‌کند و نسبت برخی از مفاهیم کلیدی زیبایی‌شناسی کانت را ،مانند زیبایی آزاد و وابسته، ایدئال زیبایی ، علقه به زیبا و ذوق و نبوغ ، با رویکرد کلی کانت روشن می‌کند. در این جلسه به ادامه بحث گادامر از روند سوبژکتیو شدن زیبایی‌شناسی پرداخته‌شده‌است و گسترش یافتن زیبایی‌شناسی مبتنی بر نبوغ بعد از کانت ، مفهوم تجربه‌زیسته ( erlebnis) و کاربرد آن در حوزه تاریخ‌نگاری و زیبایی‌شناسی ، و جایگاه سمبل و تمثیل ( allegory)در مقام نمونه‌ای نمایانگر غلبه تلقی استتیکی در این رویکرد توضیح داده‌شده‌است. گادامر در فصل ” وجودشناسی اثر هنری” نحوه وجود “بازی” را راهنمای تبیین نحوه وجود اثر هنری می‌داند و آن را مقدمه اصلی‌اش در شرح نسبت هنر و حقیقت قرار می‌دهد. در این جلسه به ابعاد گوناگون نحوه وجود بازی از منظر گادامر پرداخته شده‌است. نسبت ” محاکات” ( میمسیس) با اثر هنری و شان حقیقت‌نمایی هنر

دکارت مبانی اصلی اندیشه مدرن را پایه-گذاری کرد. گادامر در مقام منتقد اندیشه مدرن، طبیعتا به فلسفه دکارت رویکرد انتقادی دارد. بسیاری از مضامین فلسفه گادامر بدون التفات به این نکته قابل فهم نیست. معرفت‌شناسی دکارت منشاء پیدایشِ ایده عقل مطلق و در عین حال بشری‌ای در تاریخ فلسفه مدرن است که از چشم‌انداز آن می‌توان به معرفت و حقیقت همه‌شمول و یقینی دست یافت. اندیشه‌های گادامر در باب فهم و حقیقت به طور مستقیم به این رویکرد دکارتی در معرفت‌شناسی مدرن انتقاد دارد. انتقاد گادامر به رویکرد دکارتی معرفت‌شناسی مدرن، مبانی اصلی اندیشه دکارت را هدف قرار می‌دهد؛ از جمله مفهوم عقل مطلق، مبناگرایی، معرفت یقینی، و رد اعتبار سنت. در اینجا رویکرد انتقادی گادامر به این مضامین دکارتی را مطالعه می‌کنیم و سپس سعی خواهیم کرد گادامر را در برابر مساله‌ی دکارتی اعتبار و توجیه معرفت‌شناختی قرار دهیم و پاسخ ماخوذ از آثار او را بررسی کنیم.

یکی از کهن‌ترین نظریه‌ها دربارۀ سرشت هنر، نظریۀ «تقلید» (هنر به‌منزلۀ تقلید طبیعت) است. نخستین‌بار افلاطون مبانی نظری این نظریه را ازحیث فلسفی بررسی کرد. آنچه در موضع افلاطونی درخصوص ماهیت میمه‌سیس محوریت دارد، فاصلۀ وجودی میان اصل و روگرفت است. این رویکرد در تاریخ فلسفه موجب واکنش‌های متفاوتی شده است. هانس گئورگ گادامر در دورۀ معاصر، به‌تأسی از مبانی هرمنوتیک فلسفی خودش به ارزیابی مسئلۀ میمه‌سیس و رویکرد افلاطونی پرداخته است. او برخلاف افلاطون، حیث وجودی و معرفتیِ روگرفت را در نسبت با اصل در مرتبۀ نازلی قرار نمی‌دهد؛ بلکه به‌باور او، خودِ روگرفت ازحیث «سرشاری و فزونی در وجود» و بازنمایی «معنا» می‌تواند نقش اصل را بازی کند. برپایۀ این نگرش، ما به‌جای اینکه روگرفت را براساس اصل بسنجیم، این خود روگرفت است که می‌تواند بینش ما را نسبت به اصل (یا واقعیت) و حتی خودمان هم متحول سازد. براین‌اساس، اثر هنری، حتی اگر روگرفت چیزی هم باشد، باز می‌تواند موجب «بازشناسی» شود. در نوشتار حاضر ضمن شرح موضع ضدافلاطونیِ گادامر درخصوص رابطۀ اصل و روگرفت در حوزۀ هنر، با تکیه بر برخی از آثار مرتبط او، به ارزیابی نگرش او پرداخته می‌شود و نشان داده می‌شود که او باوجود تأکیدش بر نقش مستقلِ روگرفت، گهگاهی ناخواسته به همان موضع افلاطونی بازمی‌گردد.

ترجمه ماشینی: در کتاب هرمنوتیک گادامر، رابرت جی.داستال شرحی جامع و انتقادی از فلسفه هرمنوتیکی هانس-گئورگ گادامر ارائه می‌کند و استدلال می‌کند که کار گادامر ریشه در این تز دارد که «هستی که قابل درک است، زبان است». او از گادامر در برابر اتهامات ایده آلیسم زبانی دفاع می کند و بر رابطه زبان با درک تأکید می کند، اگرچه از گادامر انتقاد می کند که اغلب نقش پیش زبانی را در تجربه ما نادیده می گیرد. دوستال در ادامه مفهوم «کلمه درونی» را برای روایت گادامر از زبان توضیح می‌دهد. کتاب هرمنوتیک گادامر را از سه طریق مهم نشان می‌دهد: در رابطه با قابل رقابت بودن میراث پروژه روشنگری. در رابطه با کار مربی خود، مارتین هایدگر؛ و در رابطه با خوانش گادامر از افلاطون و ارسطو. دوستال هم ادعای گادامر در مورد روشنگری و هم دوگانگی او در قبال آن را بررسی می کند. او وابستگی گادامر به دستاورد هایدگر را در نظر می‌گیرد و در عین حال به راه‌هایی اشاره می‌کند که گادامر مسیر خود را ترسیم می‌کند و خواندن استادش از افلاطون و ضدانسان‌گرایی او را رد می‌کند. دوستال به تفاوت های قابل توجهی در سیاست فیلسوفان نیز اشاره می کند. سرانجام، دوستال میان هرمنوتیک گادامر و آنچه که می توان هرمنوتیک فیلولوژیکی نامید، واسطه می شود. تحلیل او از اومانیسم مدنی دفاع می کند که نقطه اوج هرمنوتیک فیلسوف است، اومانیسمی که با تربیت اخلاقی، عقل سلیم، قضاوت و سلیقه تعریف می شود. حامیان و منتقدان فلسفه گادامر از این دستاورد بزرگ چیزهای زیادی یاد خواهند گرفت.

ترجمه ماشینی : این پایان‌نامه شرحی از روش‌های مختلفی ارائه می‌کند که در آن مدل‌های به‌طور فرضی ایده‌آلیستی و استعلایی اجتماعی، که رابطه سوژه با سایر انسان‌ها را در شناخت خود موضوع پایه‌گذاری می‌کردند، رد و جایگزین شدند. کنار گذاشتن این گزارش منجر به مدل‌های متنوعی از اجتماعی شد که از سوژه به‌عنوان زمینه‌ی اجتماعی بودن فاصله گرفتند و زمینه‌هایی را خارج از موضوع مطرح کردند. هانس گئورگ گادامر، امانوئل لویناس، فرانتس روزنزوایگ و دیتریش بونهوفر مواضع بدیلی را در طول طیفی از مدل‌های اجتماعی نشان می‌دهند که مفهوم ایده‌آلیستی اجتماعی را رد می‌کنند. برهان محوری این رساله مدعی است که پاسخ‌ها به ایده‌آلیسم و مدل‌های استعلایی جامعه‌گرایی در نهایت به یک هستی‌شناسی ناکافی ایراد می‌گیرند که اجتماعی بودن (و همچنین تمام واقعیت) را در شناخت سوژه قرار می‌دهد. هستی شناسی مدل استعلایی موضوع را در ابتدا بی ارتباط با موضوعات دیگر قرار می دهد، به طوری که اولین حرکت در ارتباط آنها با یکدیگر باید معرفت شناختی باشد. رابطه اجتماعی مبتنی بر درک شناختی سوژه است. هر یک از متفکرانی که من بررسی می‌کنم، این مسئله را مشکل اصلی ایده‌آلیسم معرفی می‌کنند. با این حال، راه حل آنها برای این مشکل متفاوت است. راه‌حل‌های متفاوت گادامر، لویناس، روزنزوایگ و بونهوفر را می‌توان به‌عنوان اشغال موقعیت‌های نمایندگی متفاوت در طول یک پیوستار شناسایی کرد که آن را «مقیاس زمینه‌های اجتماعی» نامید. آنچه من در اینجا ارائه می‌دهم توپوگرافی پاسخ‌ها به مدل ایده‌آلیستی اجتماعی است. زمینه هستی‌شناختی جامعه‌شناسی، به‌جای سوژه بودن، به‌عنوان موقعیت گفت‌وگو (گادامر)، چهره دیگری (لویناس)، یا وحی الهی (روزنزوایگ و بونهوفر) مطرح می‌شود. در هر یک از این مدل‌های جایگزین، می‌بینیم که سوژه به جای خودمختاری، مشروط است، جامعه‌پذیری از طریق زمانمندی و زبان وضع می‌شود، و جامعه‌گرایی اصولاً یک رابطه هنجاری است تا یک رابطه معرفت‌شناختی. پس داستانی که از تحلیل من بیرون می‌آید، توپوگرافی غنی‌تری از پاسخ‌ها به ایده‌آلیسم نسبت به آنچه که تاکنون ترسیم شده است، است. پاسخ‌هایی که توسط گادامر، لویناس، روزنزوایگ و بونهوفر ارائه می‌شوند، هر کدام یک هستی‌شناسی جایگزین را ارائه می‌کنند که هر مدل مناسبی از جامعه‌گرایی باید بر آن تکیه کند. در حالی که گزارش من از طیف پاسخ‌های هستی‌شناختی به جامعه‌گرایی ایده‌آلیستی ادعای جامعی ندارد، اما توپوگرافی بهتری از حوزه پاسخ‌ها نسبت به آنچه تاکنون در مطالعات مدل‌های اجتماعی در قرن بیستم ارائه شده بود، ارائه می‌دهد. در نهایت، این پایان نامه مرکزیت ارائه یک هستی شناسی جایگزین برای ایده آلیسم را در این پروژه ها نشان می دهد. به دور از رد کلی هستی‌شناسی یا صرفاً ارائه بازنگری‌های اخلاقی در نظم اجتماعی موجود، هر یک از چهره‌هایی که در این مطالعه بررسی می‌کنم، با بیان دیدگاه هستی‌شناختی تازه‌ای که می‌تواند از زندگی اجتماعی حمایت کند، زمینه‌ی اجتماعی بودن را به‌طور بنیادی بازبینی می‌کند.