جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

"سیری انتقادی در فلسفه کارل پوپر" شامل بررسی، نقد و آثار مهم "ریموند کارل پوپر" است که نگارنده طی نه فصل آن را فراهم آورده است. وی با بیان اهداف و انگیزه های تدوین این مجموعه، آثار پوپر را نه در حد فلسفه، بلکه در حد مباحث ساده سیاسی قلمداد کرده خاطر نشان می کند: "پوپر با قصد و نیت سیاسی و برای مبارزه با فاشیسم و نازیسم و دفاع از دمکراسی کتاب نوشته است و بنابراین عجیب نیست که نوشته های او ایدئولوژیک باشد و گاهی لحن بسیار تند و خشن پیدا کند." پوپر آسان می نویسد و از پرداختن به مطالب عمیق اعراض داشته و هر جا به این قبیل مطالب پرداخته جز مبهم گویی کاری نکرده است. او اصلا ورود به بحث ماهیات و حتی پرسش از معنی را بی وجه و زاید می داند. عناوین برخی فصل های کتاب از این قرار است: "پوپر و معضل تاریخ نگاری"، "ناسیونالیسم، توتالیتاریسم و تحلیل فرویدی جامعه"، "جامعه باز پوپر جامعه ای با صفات سلبی"، و "آیا پوپر پوزیتیویسم است؟"

کتاب حاضر، شامل بررسی تاریخی فلسفه‌ی تجربه‌گرا از "بیکن" و "لاک" تا تازه‌ترین تجلیات آن در آثار "کارل پوپر" است. به تصریح کتاب: "تجربه‌گرایی با انگیزه‌ی دگرگونی بورژوایی جامعه‌ی غربی در اعتلای فلسفه و علم مشارکت داشت. مکتب مزبور با مردود شمردن مقوله‌های مهجور تفکر مدرسی، که زیر سلطه‌ی فئودالیسم اروپایی حاکمیت یافته بود، با تایید ایده‌ها و روش‌های علمی، فلسفه را با نگاه مشتاق‌تری به واقعیت و ابزارهای ثمربخش‌تر شناخت مجهز ساخت. تجربه‌گرایی کلاسیک، با نشان دادن این که تمامی ایده‌های ما، از تجربه ـ با واسطه‌ی حسیات ـ نشات می‌گیرند و سپس با تامل و بازاندیشی پالایش می‌شوند، و نیز گسترش این اصل تبیین به بسیاری از حوزه‌های شناخت، کمک‌های پایداری را به فهم انسانی انجام داد. هر مکتب بعدی فلسفه، ناگزیر بوده است با این نظریه‌ی شناخت و یافته‌های آن کنار بیاید. درست به همان گونه که بورژوازی پیش شرط‌های اقتصادی و نیروهای اجتماعی را برای جایگزین کردن شیوه‌های عالی‌تر تولید ایجاد کرد، نماینده‌ی تجربی جهان‌بینی او نیز برخی ایده‌های مهم لازمه‌ی یک روش کاملا علمی تفکر را به وجود آورد...".

آراء متفاوتی درباره ی شأن هستی شناختی میم ها وجود دارد. دسته‌ای از پژوهشگران از جمله بلکمور (Blackmore) و دنت(Dennett) میم‌ها را موجوداتی در سطح فرهنگ درنظر می‌گیرند و دسته‌ی دیگر آن‌ها، از جمله لینچ (Lynch)و برادی (Brodie) میم ها را هستوندهایی ذهنی می‌دانند و برخی از جمله گترر (Gatherer) و بنزون (Benzon)وجودی فیزیکی برای آن ها قائل هستند. برخی از منتقدان از جمله بوید و ریچرسون (Boyd and Richerson)و طرفداران نظریه ی هم تکاملی ژن-فرهنگ وجود میم را انکار می‌کنند و به طور کل وجودی برای آن ها قائل نیستند. این مناقشه‌ها و اختلاف نظرها شرایط را برای ایجاد مسأله‌ای هستی‌شناسانه در نظریه میم‌ها رقم زده است. این مقاله تلاشی ست برای تحلیل اختلاف نظرها به کمک نظریه ی سه جهان پوپر. پس از معرفی اختلاف‌نظرها در هستی‌شناسی میم‌ها، و هم چنین اشاره‌ای مقدماتی به نظریه‌ی سه جهان پوپر، به نفع تکثرگرایی وجودی میم‌ها دلایلی عرضه می‌کنیم. تکثرگرایی میم‌ها به دو معنای متفاوت و قابل جمع در مقاله به کار رفته است. نخست آن که، برخی میم‌ها هم زمان در یک، دو یا هر سه جهان از جهان‌های سه‌گانه وجود دارند و بنابراین نباید همه‌ی میم‌ها را به لحاظ وجودشناسی یکسان درنظر گرفت. دوم آن که، ممکن است برخی از آن ها در یک زمان در دو یا سه جهان وجود داشته باشند و در زمانی دیگر تنها در یک جهان. نظریه ی هستی شناختی سه جهان پوپر (به ویژه جهان 3) به جهت ارتباط وثیقی که با معرفت‌شناسی تکاملی و نحوه‌ی ارتباط سه جهان پوپر در این نظریه دارد، می‌تواند ظرفیت مناسبی برای توضیح و تبیین وضعیت هستی شناسی میم‌ها ارائه دهد.

فلسفه‏ ی هگل پس از گذشت نزدیک به دو سده از مرگ فیلسوف همچنان مخاطبان خود را دارد و مخاطبانی جدید نیز می ‏یابد. طی این دو سده، در هر دوره از تحول تاریخی ـ فکری اروپا، فلسفه‏ ی هگل نیز با خوانش ‏ها و تفاسیری گوناگون و متعارض همراه شده است. یکی از پر مناقشه‏ ترین و بحث ‏برانگیزترین این دوره ‏ها، اواسط سده ‏ی بیستم بود که تحت تاثیر فاشیسم و بلوک‏ بندی شرق و غرب، اندیشه ‏ی هگل محل مناقشه‏ های بسیار داغ و جدی شد. انتشار کتاب کارل پوپر تحت عنوان جامعه ‏ی باز و دشمنان آن، مطابق مدعای پوپر، حمله ‏ای اساسی به متفکران توتالیتر در سنت فکری غربی بود. هگل یکی از فیلسوفانی بود که پوپر فصلی جداگانه برای حمله به او اختصاص داده بود و عملاً هگل را «نیایِ» نازیسم معرفی می‏کرد. والتر کافمان یکی از برجسته‏ ترین متخصصان فلسفه‏ ی آلمانی پاسخی مستدل و مستند به مدعیات پوپر داد و با دقتی مثال زدنی نشان داد «هرچند نفرت پوپر از توتالیترینیسم موتیف اصلی و انگیزاننده ‏ی نگارش کتاب اوست، متأسفانه روش پوپر مشابه «پژوهشگران» توتالیترین است.» ازهمین رو، کافمان با دقتی مثال زدنی نشان می‏ دهد که پوپر در خوانش اندیشه‏ ی هگل تا چه اندازه به خطا رفته است. کتابی که در دست دارید همان نقد کافمان بر مدعیات پوپر است.

کتاب حاضر ترجمه کتاب The Cambridge Companion to Popper ویراسته مشترک جرمی شی‌یرمر و جفری استوک است که انتشارات دانشگاه کمبریج در سال 2016 منتشر کرده مولفان مختلفی که عموما متخصصان پوپرشناس هستند، به معرفی و نقادی اندیشه‌های پوپر در فلسفه علم و فلسفه سیاست می‌پردازند. این کتاب برای مخاطب عام و نیز علاقه‌مند به موضوع تنظیم شده است و به غیر از یک فصل که به موضوعی فنی و تخصصی پرداخته، سایر فصل‌های کتاب برای خواننده عادی زودیاب و سودمند است؛ تصویری جامع از فیلسوفی بس تأثیرگذار در قرن بیستم به نمایش می‌گذارد و آشنایی روشن و روانی از مهم‌ترین دیدگاه‌هایش در قلمروهای فلسفه علم، فلسفه سیاست، علوم طبیعی، علوم اجتماعی، علوم روانشناختی و علوم انسانی در دوران معاصر برای خواننده به بار می‌آورد. پوپر در ایران ناشناخته نیست. اندیشه‌های او نیز با حیات فکری و اجتماعی ایران امروز، بی‌نسبت نیست. بلکه بی‌اغراق می‌توان گفت اهمیت ایده‌های پوپر برای جامعه ایرانی در شرایط کنونی افزون‌تر و مبرم‌تر شده است. سه عنصر اساسی اندیشه پوپر که می‌تواند برای ایران امروز بسیار سودمند باشد عبارتند از: گرایش به خردگرایی انتقادی، انگارة خطاپذیری و آموزه رواداری خواننده با خواندن این کتاب به دریافت عمیق‌تر و تازه‌تری از اندیشه‌های پوپر دست می‌یابد، در عین حال فلسفه او را در مقام یک شیوه زیست و سبکی از زندگی نیز، تجربه می‌کند.

ترجمه ماشینی: کارل پوپر یکی از تاثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم بود. انتقاد او از استقراء و معیار ابطال پذیری او در مرزبندی علم و غیرعلم، کمک های عمده ای به فلسفه علم بود. فلسفه گسترده تر پوپر از عقل گرایی انتقادی شامل فلسفه متمایز علوم اجتماعی و نظریه سیاسی بود. انتقاد او از تاریخ گرایی و حمایت از جامعه باز، او را به عنوان یک فیلسوف برجسته آزادی و عقل برجسته کرد. این کتاب زمینه‌های تاریخی و فکری را که پوپر در آن کار می‌کرد، بیان می‌کند و مروری کلی و نقدهای متنوعی از ایده‌های اصلی او ارائه می‌کند. این جلد مشارکت‌کنندگانی را که در کار پوپر تخصص دارند، از جمله افرادی که شخصاً با پوپر در ارتباط هستند (مانند جاروی، میلر، ماسگریو، پترسن و شیرمور)، متخصصان موضوعات مورد بررسی (بریدی، گادفری-اسمیت و جکسون)، و دانشمندانی با تخصص‌های خاص را گرد هم می‌آورد. علاقه به جنبه هایی از کار پوپر (اندرسون، هاکوهن، ماکسول و استوکس).

کتاب حاضر ترجمه کتاب The Cambridge Companion to Popper ویراسته مشترک جرمی شی‌یرمر و جفری استوک است که انتشارات دانشگاه کمبریج در سال 2016 منتشر کرده مولفان مختلفی که عموما متخصصان پوپرشناس هستند، به معرفی و نقادی اندیشه‌های پوپر در فلسفه علم و فلسفه سیاست می‌پردازند. این کتاب برای مخاطب عام و نیز علاقه‌مند به موضوع تنظیم شده است و به غیر از یک فصل که به موضوعی فنی و تخصصی پرداخته، سایر فصل‌های کتاب برای خواننده عادی زودیاب و سودمند است؛ تصویری جامع از فیلسوفی بس تأثیرگذار در قرن بیستم به نمایش می‌گذارد و آشنایی روشن و روانی از مهم‌ترین دیدگاه‌هایش در قلمروهای فلسفه علم، فلسفه سیاست، علوم طبیعی، علوم اجتماعی، علوم روانشناختی و علوم انسانی در دوران معاصر برای خواننده به بار می‌آورد. پوپر در ایران ناشناخته نیست. اندیشه‌های او نیز با حیات فکری و اجتماعی ایران امروز، بی‌نسبت نیست. بلکه بی‌اغراق می‌توان گفت اهمیت ایده‌های پوپر برای جامعه ایرانی در شرایط کنونی افزون‌تر و مبرم‌تر شده است. سه عنصر اساسی اندیشه پوپر که می‌تواند برای ایران امروز بسیار سودمند باشد عبارتند از: گرایش به خردگرایی انتقادی، انگارة خطاپذیری و آموزه رواداری خواننده با خواندن این کتاب به دریافت عمیق‌تر و تازه‌تری از اندیشه‌های پوپر دست می‌یابد، در عین حال فلسفه او را در مقام یک شیوه زیست و سبکی از زندگی نیز، تجربه می‌کند.

کتاب حاضر، شامل بررسی تاریخی فلسفه‌ی تجربه‌گرا از "بیکن" و "لاک" تا تازه‌ترین تجلیات آن در آثار "کارل پوپر" است. به تصریح کتاب: "تجربه‌گرایی با انگیزه‌ی دگرگونی بورژوایی جامعه‌ی غربی در اعتلای فلسفه و علم مشارکت داشت. مکتب مزبور با مردود شمردن مقوله‌های مهجور تفکر مدرسی، که زیر سلطه‌ی فئودالیسم اروپایی حاکمیت یافته بود، با تایید ایده‌ها و روش‌های علمی، فلسفه را با نگاه مشتاق‌تری به واقعیت و ابزارهای ثمربخش‌تر شناخت مجهز ساخت. تجربه‌گرایی کلاسیک، با نشان دادن این که تمامی ایده‌های ما، از تجربه ـ با واسطه‌ی حسیات ـ نشات می‌گیرند و سپس با تامل و بازاندیشی پالایش می‌شوند، و نیز گسترش این اصل تبیین به بسیاری از حوزه‌های شناخت، کمک‌های پایداری را به فهم انسانی انجام داد. هر مکتب بعدی فلسفه، ناگزیر بوده است با این نظریه‌ی شناخت و یافته‌های آن کنار بیاید. درست به همان گونه که بورژوازی پیش شرط‌های اقتصادی و نیروهای اجتماعی را برای جایگزین کردن شیوه‌های عالی‌تر تولید ایجاد کرد، نماینده‌ی تجربی جهان‌بینی او نیز برخی ایده‌های مهم لازمه‌ی یک روش کاملا علمی تفکر را به وجود آورد...".