جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 53 
1 2 3 4 5
بررسی نظریه حسن و قبح با تاکید بر آرای شیخ محمد حسین غروی اصفهانی
نویسنده:
مجتبی جمالی؛ استاد راهنما: محسن حبیبی؛ استاد مشاور: غلامرضا ذکیانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
یکی از بنیادی‌ترین مباحثی که از دیرباز در دانش‌های کلام و اخلاق کانون نزاع دانشمندان آن علوم و بن‌مایۀ سرفصل‌هایی چون حسن تکلیف، قبح ظلم و گناه، عدل الهی، قبح ...  عقاب بلابیان، قبح تکلیف مالایطاق و قاعدۀ تلازم میان حکم عقل و شرع و... بوده، مسئلۀ حسن و قبح و گزاره‌های مشتمل بر آن‌ها مانند «عدل حسن است و ظلم قبیح است»، است. در دورۀ معاصر، محقق اصفهانی به مناسبت مباحثی چون وضع، تجرّی و... در دانش اصول فقه مدعی اعتباری بودن حسن و قبح و گزاره‌های اخلاقی شد و برخی شاگردان او مانند مرحوم محمدرضا مظفر ان را درکتاب های خود قبول کردند و همچنین علامه طباطبایی با الهام از او در فلسفه و فلسفۀ اخلاق با ارائۀ منسجم نظریۀ اعتباریات، به بسط و تبیین آن پرداخت.اساساً دربارۀ حسن و قبح و گزاره‌های اخلاقی به سه گونه یعنی در مقوله‌های مفهوم‌شناسی، هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی می‌توان بحث و بررسی کرد. از نگاه محقق اصفهانی امثال قضایایی مثل «عدل حسن است و ظلم قبیح است» از گزاره‌های برهانی نیستند و در برابر آنها قرار دارند. نزد منطق دانان در مواد اولیه قضایای برهانی که این مواد منحصر در بدیهیات شش گانه است مطابقت با واقع معتبر است اما در قضایای مشهوره و آرای محموده مطابقت با آرای عقلا معتبر است؛ زیرا این قضایا واقعیتی جز توافق آرای عقلاء ندارند. مراد از اینکه عدل استحقاق مدح دارد و ظلم استحقاق ذم دارد ثبوت این دو نزد عقلاء و بر اساس توافق آرای آنان است، نه ثبوت در نفس الامر. این حقیقت که عدل و احسان مشتمل بر مصلحت عامه‌ای است که موجب حفظ نظام می‌شود و ظلم و عدوان مشتمل بر مفسد‌ه‌ای است که موجب اختلال نظام می¬گردد، امری است که همه انسان‌ها آن را در‌می‌یابند و نزاع در حسن عدل و قبح ظلم به معنای صحت مدح بر اولی و صحت ذم بر دومی است. مدعا در این مقام، ثبوت حسن و قبح است آن‌هم به توافق آرای عقلاء، نه ثبوتشان در افعال به همان شکلی که مشتمل بر مصلحت و مفسده‌اند و... این مصلحت عام عقلا را به حکم بر مدح فاعل فعلی که مشتمل بر آن مصلحت است بر‌می‌انگیزد و همین‌طور آن مفسده عام عقلا را به حکم به ذم فاعل فعلی که مشتمل بر آن مفسده است بر‌می‌انگیزد. پس این تحسین و تقبیح از عقلا موجب حفظ نظام و مانع از اخلال به آن می‌شود. از مهم‌ترین بخش های دیدگاه محقق اصفهانی در خصوص موضوع حسن و قبح این است که از دید وی، برخی حقایق غیرقابل‌انکار وجود دارد که درک و فهم آنها از مستقلات عقلی است و هیچ ربطی به شهرت و توافق آراء عقلاء ندارد.در مجموع عبارات وی، از عناصر سه‌گانه «مدح و ذم»، «صحت مدح و ذم» و «استحقاق مدح و ذم» استفاده شده است، ممکن است گفته شود که به نظر نمی‌رسد این سه عنوان مترادف و معادل هم باشند؛ زیرا مدح و ذم از افعال عقلا و تابع اراده آنان است در حالی که استحقاق مدح و ذم محل مناقشه است که آیا واقعیت عینی است با صرف نظر از اینکه مدح و ذم بالفعل در خارج وجود داشته باشند یا نه، بحث درباره استحقاق، نیازمند تامل و واکاوی است، برخی آن را از امور بنایی و برخی دیگر آن را به استعدادهای واقعی و تکوینی بازگردانده‌اند که دومی به صواب نزدیکتر است. ایشان با توجه به تاکید بر موضوع مستقلات عقلیه و موضوع حفظ نظام در باب حسن و قبح باب جدیدی را در ادراکات گشودند و هرچند نظر خود ایشان بیشتر متمایل به واقعی و تکوینی بودن حسن و قبح است اما برای شاگردان ایشان علی الخصوص علامه طباطبائی زمینه طرح نظریه اداراکات اعتباری و وجه تاریخی دانش بشری در بُعد عقل عملی را فراهم نمود.   بیشتر
1 2 3 4 5
از محمد حسین اصفهانی و نظام اخلاقی‌ اش چه می‌دانیم؟: گزارشی از نخستین نشست دین و اخلاق
سخنران:
محمود مروارید
نوع منبع :
سخنرانی
منابع دیجیتالی :
1 2 3 4 5
مطالعه انتقادی دیدگاه محقق اصفهانی درباره معاد جسمانی
نویسنده:
محمود صیدی ، محمدجواد پاشایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
معاد از مباحث مهمی است که اندیشمندان مسلمان در بستر آن آرای متعددی را پیرامون چگونگی جسمانی بودن آن و نیز چگونگی رجوع بدن در آخرت ارائه نموده‌اند. محقق اصفهانی... ی یکی از بزرگ‌ترین متفکران و عالمان شیعی است که با تأثیرپذیری از آرای استادش، آقا علی حکیم، دیدگاه‌های متفاوت و تامل‌برانگیزی در این باره مطرح کرده و این آراء در تقابل با دیدگاه صدرالمتألهین در مورد چگونگی معاد جسمانی قرار دارد. حکیم اصفهانی با نظر به مبانی‌ای همچون تعلق نخستین نفس ناطقه به روح بخاری، وجود رابطه اتحادی میان روح بخاری و بدن با نفس ناطقه، علیت اعدادی روح بخاری برای نفس ناطقه و علیت فاعلی نفس ناطقه برای روح بخاری، بازگشت همه موجودات به سوی خداوند در قوس صعود، و نیز تأثیرگذاری خاص ملکات نفسانی بر بدن، بر بازگشت ابدان انسانی به نفوس ناطقه در آخرت استدلال کرده است. در این مقاله، پس از توضیح این مبانی و ادله نشان داده شده است که نقدهای متعددی را می‌توان بر آن وارد دانست که از مهم‌ترین آنها می‌توان بدین موارد اشاره کرد: برداشت نادرست از حیوانیت در تعریف انسان، فهم غیردقیق از رابطه علّی نفس و بدن و نحوه اثرگذاری آنها بر یکدیگر، ناسازگاری با اصل امتناع اعاده معدوم و عدم توجه به جایگاه قوه خیال در تبیین معاد جسمانی.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 47 تا 62
1 2 3 4 5
تعلیقات لجامع الحکمتین علی تحفة الحکیم آیة الله الحاج شیخ محمد حسین الاصفهانی
نویسنده:
مهدی حائری یزدی
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: مرکز نشر علوم اسلامی,
چکیده :
کتاب با بحثی درباره حکمت و فلسفه در یونان و تاثیر آن بر جوامع دیگر به ویژه ایران و فرهنگ اسلامی آغاز می‌شود ;سپس مطلبی تحت عنوان "اقامه گفت و گو بین فلسفه اسلا... امی و فلسفه غربی "مطرح می‌گردد، آن گاه مختصری از احوال و آثار "آیت‌الله مهدی حائری یزدی "معرفی می‌شود و در پی آن متن "تحفه الحکیم "اثر آیت‌الله محمد حسین اصفهانی درج می‌گردد که منظومه‌ای است در باب مقولات فلسفی، از جمله" "تعریف وجود"، "اصالت وجود"، "تکثر وجود"، "قضایا و جهات آن"، "جهات اعتباری"، "حدوث و قدم"، "قوه و فعل و اقسام آن"، "وحدت و کثرت"، "مباحث علت و معلول"، "مباحث جوهر و عرض"، "کم و کیف "و "اثبات واجب‌الوجود ."   بیشتر
1 2 3 4 5
مصلحت و مفسده و حسن و قبح؛ این همانی یا تباین؟
نویسنده:
محمدحسن سموعی ، سیدمصطفی حسینی نسب
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
«مصلحت و مفسده» در اصطلاح فقهی، مبدا تشریع احکام شرعیه است؛ در مقابل، «حسن و قبح» مفاهیمی‌اند که دارای سابقه­ای طولانی‌تر هستند و در علوم مختلف کاربرد دارند؛ م... معانی متفاوتی از قبیل کمال و نقص، موافقت و مخالفت با غرض، استحقاق مدح و ذم و ثواب و عقاب. نسبت میان این دوسنخ از مفاهیم بنیادی، یکی از مسائل مهم در دانش اصول فقه است. شیخ محمد حسین غروی اصفهانی (در این مقاله= محقق اصفهانی)، یکی از اصولیون معاصر شیعه است که به این همانی «مصلحت و مفسده» با «حسن و قبح» معتقد بود وسید محمدباقر صدر (در این مقاله= شهید صدر) دیگر اندیشمند معاصر شیعی است که به تباین این مفاهیم با یکدیگر باور داشت. این مقاله تلاش کرده تا با تبیین و بررسی دیدگاه این دو دانشمند، رابطه­ی این دو سنخ مفاهیم را با روشی انتقادی-تحلیلی مورد بررسی قرار داده و با ارائه تعریف برگزیده از حسن و قبح که بیان­گر رابطه ضرورت بالقیاس بین فعل و نتیجه­ی آن است، نوعی از این‌همانی «حسن و قبح» و «مصلحت و مفسده» را تایید و اثبات کند.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 89 تا 114
1 2 3 4 5
ارزیابی نظریه «انکار اراده تشریعی خدا» در اندیشه محقق اصفهانی
نویسنده:
محمد علی اسماعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
تقسیم اراده الهی به تکوینی و تشریعی از گذشته دور در میان متکلمان و اصولیان مطرح بوده، و با تعبیرات مختلفی از آنها یاد شده است. در این میان، شیخ محمدحسین غروی ا... اصفهانی با ژرف‌اندیشی به بررسی زوایای مختلف اراده تشریعی پرداخته، ضمن تفکیک آن از «اراده تشریع» و «اراده تکوینی»، به نفی اراده تشریعی در خدا و مبادی عالیه می‌پردازد و با این نظریه، دیدگاه محقق خراسانی را تعدیل و تکمیل می‌کند. این نظریه تأثیر چشم‌گیری بر اصولیان بعدی داشته است. از رهگذر جستار حاضر آشکار می‌شود که محقق اصفهانی از یکسو، ارجاع اراده تشریعی الهی به علم الهی، و همچنین تقلیل آن به اراده تشریع را ناصواب می‌داند؛ و از سوی دیگر، با اقامه دو برهان، وجود اراده تشریعی را نه تنها در خدا بلکه در مبادی عالیه و پیامبر$ و ائمه( انکار می‌کند. به‌نظر می‌رسد این نظریه علی‌رغم برخی برجستگی‌ها، ابهامات و آسیب‌هایی دارد که مانع پذیرش این دیدگاه است. از جمله ابهامات و آسیب‌ها می‌توان به «ناسازگاری با فرهنگ روایات»، «نگرش سودگرایانه محض حتی نسبت به خدا» و «تقلیل تکالیف شرعی به تکالیف امتحانی» اشاره کرد. با این حال، با بهره‌گیری از مبانی محقق اصفهانی می‌توان دیدگاه ایشان را ترمیم و تکمیل کرد، که در متن مقاله می‌آید.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 35 تا 57
1 2 3 4 5
معیار عوارض ذاتی در اندیشه محقق اصفهانی و علامه طباطبایی
نویسنده:
محمدعلی اسماعیلی ، مهری چنگی اشتیانی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
معیارشناسی عوارض ذاتی که نقش مستقیمی در مرزبندی دانش‌ها دارد، از گذشته دور مورد گفتگو بوده، درباره‌ آن دیدگاه‌های مختلفی ارائه شده است. در این میان، شیخ محمدحس... سین غروی اصفهانی (۱۲۹۶-۱۳۶۱ق) وشاگردش علامه طباطبایی (۱۲۸۱-۱۳۶۰ش) ضمن بهره‌گیری از تراث پیشینیان، به تحلیل و ارزیابی دیدگاه مشهور میان منطق‌دانان پرداخته، تأملات ژرفی ارائه نموده‌اند. جستار حاضر می‌کوشد با روش توصیفی- تحلیلی این دو دیدگاه را با استفاده از آثار مختلف‌شان تنظیم، تقریر، مقایسه و ارزیابی نماید. از رهگذر این نوشتار آشکار می‌شود که محقق اصفهانی در مسأله تمایز علوم، میان مقام تعریف و جعل تفکیک نموده، ملاک تمایز علوم در مقام تعریف را «موضوع» و در مقام جعل، «غرض» می‌داند؛ چنانکه ضمن نقد دیدگاه مشهور میان منطق‌دانان‌ و نیز نقد دیدگاه محقق خراسانی، معیار عارض ذاتی را «نفی واسطه در عروض عرفی» می‌داند. علامه طباطبایی میان علوم برهانی و غیربرهانی تفکیک نموده، تخصیص محمولات به عوارض ذاتی را ویژه علوم برهانی و مقتضای یقینی‌بودن مقدمات برهان می‌داند و بر اساس همین ویژگی به ترسیم ویژگی‌های عارض ذاتی می‌پردازد. در این دو دیدگاه علی‌رغم دقت‌های فراوانی برخی کاستی‌ها نیز وجود دارد که در مقاله حاضر بدانها پرداخته‌ایم.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 33 تا 56
1 2 3 4 5
المنهج القويم ، في شرح تحفة الحكيم للشيخ محمد حسين الأصفهاني
نویسنده:
محمد حسن المرعشي التستري
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
1 2 3 4 5
شرح و بررسی تقریر حکیم غروی اصفهانی از برهان وجودی و انتقادات مهدی حائری یزدی به آن
نویسنده:
علی افضلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
غروی اصفهانی، در بین حکیمان مسلمان، نخستین کسی است که، بدون اطلاع از آرای غربیان، برای اثبات وجود خدا، برهان وجودی آورده و تقریری از آن عرضه کرده است. از سوی د... دیگر، دکتر مهدی حائری یزدی، با آن که خود از مدافعان این برهان است، تقریر غروی را نمی پذیرد و از آن انتقاد می کند. این مقاله به توضیح و بررسی تقریر حکیم غروی و انتقادات حائری اختصاص دارد.   بیشتر
صفحات :
از صفحه 1 تا 20
1 2 3 4 5
  • تعداد رکورد ها : 53