جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ساختار انقلاب‌های علمی شناخته‌شده‌ترین کتاب توماس کوهن است که در آن به ارائه معیارهایی برای تشخیص انقلاب علمی می‌پردازد. این کتاب سه بار به فارسی ترجمه شده‌است. این کتاب یکی از پر استنادترین کتب‌های آکادمیک است. ترجمه‌های فارسی: 1-«ساختار انقلاب‌های علمی»، توماس اس کوهن، عباس طاهری (مترجم)، شهرام اقبال زاده (ویراستار)، تهران: قصه 2-«ساختار انقلابهای علمی»، تامس کوهن، سعید زیباکلام (مترجم)، چاپ اول ، ۱۳۸۹ 3-کوهن، تامس (۱۳۶۹)، ساختار انقلابهای علمی، ترجمه احمد آرام، تهران: انتشارات سروش اندیشه: در کتاب ساختار، هدف اصلی کوهن به نقد دیدگاه رایج، که پوزیتیویست‌های منطقی در مورد نحوه شکل گیری و اعتبار سنجی علم می پردازد و نظریه ایشان مبنی بر اینکه انباشت معرفت علمی در طول زمان و افزایش مستمر و پیوسته آنرا نقد می کند و معتقد است که پارادایمهای علمی همانند انقلابات، ناگهانی سر بلند می کنند. دیدگاه کوهن در این کتاب به نوعی بیان می کند که الگو های علمی در دوره های زمانی مختلف بدون پیوستگی تغییر می کنند.

این کتاب را از تاثیرگذارترین کتاب های نوشته شده پس از جنگ جهانی دوم دانسته اند و این ارزیابی گزاف نیست. داعیه ی اصلی تامس س. کیون در کتاب ساختار انقلاب های علمی کنار گذاشته شده و پارادیوم جدیدی به جای آن می نشیند. چنین تغییری موجب تحولی عمیق در سرشت جست و جو و تحقیق علمی می شود. نگاه نگارنده ی کتاب عمیقا متاثر از مکتب (فلسفه ی تحلیلی) است. وضوح و شفافیت اصطلاحات و گذاره ها، و اجتناب از مغلق گویی و حیرت افکنی ویژگی این رویه ی بیان فلسفی است. البته این معنا مانع از باریک اندیشی و ژرف نگری های فرکی نبوده و خواننده ی دقیق کتاب خود شاهد خواهد بود کبرای رسیدن به پاره ای از استنتاجات تا چه میزان بادیه های درشتناک خرد فرسا و هزارتوهای اندیشگی طی شده است. حاصل این همه، معرفی الگویی برای حصول و پیشرفت دانش علمی است که با الگوی مورد پذیرش زمان خود از بیخ و بن متفاوت بوده و امروزه مورد پذیرش اغلب متخصصان مطالعات علم است.

فناوری زنجیره‌بلوک (Blockchain) یک فناوری رایانشی است که بر بستر وب ایجاد شده و قابلیت‌های متمایزی از جمله ایجاد بستر تراکنش امن اطلاعات و حتی تبادلات مالی به واسطه رمزارز مجازی را با اطمینان بسیار بالا و درعین‌حال بدون نیاز به نظارت یک نهاد یا فرد به‌عنوان شخص ثالث فراهم آورده است. این فناوری که در ابتدای راه خود قرار دارد، به دلیل ویژگی‌هایی که برای آن پیش‌بینی گردیده است فناوری‌ای تحول‌آفرین انگاشته می‌شود و انتظار می‌رود تحولاتی جدی برای جامعه بشری و بسیاری از نهادهای آن رقم بزند. در این پروژه بر آنم تا با استفاده از ظرفیت فلسفه، به برخی از تأملات فلسفی درباره زب بپردازم و دغدغه‌هایی را درباره این فناوری نوپدید از منظر پژوهشی بنیاداندیشانه طرح کنم. بدین منظور به واکاوی سرشت زنجیره بلوکی ذیل سه حوزه هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و ارزش‌شناسی خواهم پرداخت. در انتها نیز به چند دستاورد این نوشتار تصریح خواهم نمود و بر اساس آن‌ها پیشنهادهایی راهبردی برای استفاده هرچه بهتر و صحیح‌تر از این فناوری تحول‌آفرین در حوزه فضای مجازی ارائه خواهم کرد.

یکی از مهمترین گام‌ها در انجام پژوهش در هر حوزه‌ای آشنایی با وضعیت و پیشینه پژوهش در آن زمینه است. این مهم موجب شد گروه مطالعات بنیادین پژوهشگاه فضای مجازی که یکی از رسالت‌های اصلی آن پژوهش در زمینه «فلسفه فضای مجازی» است، وضعیت‌شناسی پژوهش‌های حوزه فلسفه فضای مجازی در کشور را در دستور کار خود قرار دهد. در این راستا ابتدا با بررسی پایگاه‌های مهم نمایه کننده مقالات علمی، تلاش شد مجموعه‌ای مناسب از مقالات این حوزه استخراج شود. در کنار این اقدام، از منابع دیگری همچون آرشیو برخی مجلات نیز برای یافتن مقالات استفاده کرده‌ایم. شایان ذکر است از آنجا که ما به دنبال یافتن وضعیت پژوهش و پژوهشگران در این حوزه بودیم، تصمیم گرفتیم به صورت خاص آثار ترجمه‌ای را که از نظر ما الزما کار پژوهشی -به معنای خاص مد نظر این پژوهش- محسوب نمی‌شود را در مجموعه موارد احصاء شده به شمار نیاوریم. در گام بعدی به سراغ پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری نگاشته شده در این حوزه رفته‌ایم. البته در ارتباط با احصاء پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها کار دشوارتری پیش روی ما بود. متاسفانه هنوز پایگاه واحدی که بتوان در مورد پایان‌نامه‌ها و رساله های انجام شده به آن اعتماد کرد در کشور وجود ندارد و هنوز هم هستند دانشگاه هایی که دانشجویان را ملزم به ثبت پایان‌نامه‌ها و رساله‌های خود در سامانه ثبت رساله‌های پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک) نمی‌کنند. البته که هر چه عقب‌تر می‌رویم وضعیت دسترسی به آن‌ها بدتر نیز می‌شود. ما برای اینکه احصاء اولیه این پژوهش نسبتا قابل اعتماد باشد تلاش کردیم علاوه بر چند پایگاه ثبت کننده رساله ها و پایان‌نامه‌ها، اطلاعات مربوط به آن‌ها را از پایگاه‌های دانشگاهی نیز پیگیر شویم. آنچه پیش روی مخاطب این اثر قرار دارد غالبا حاصل تلاش‌های همکاران بنده آقایان سیدعلی حسینی دانشجوی دکتری حکمت متعالیه و دکتر سید جمال قریشی است که با توجه به اینکه هر دو بزرگوار متخصص حوزه‌های مختلف فلسفی هستند، امید می‌رود ماحصل کار از جامعیت قابل قبولی برخوردار باشد. نکته قابل ذکر در خصوص مقالات مورد بررسی در این اثر این است که ما به دلیل تاکیدی که بر وجه علمی پژوهش ها داشته‌ایم، صرفا مقالات علمی-پژوهشی و علمی-ترویجی را مد نظر داشته‌ایم. در پایان تاکید می‌کنیم که علی رغم تلاش‌های صورت گرفته در جهت جامعیت احصاء پژوهش‌ها، بعید نیست به دلایل مختلف، پژوهشی از چشمان ما دور مانده باشد، فلذا از تمامی مخاطبین این پژوهش خواهشمندیم چنانچه اثری از ایشان یا سایر محققان مورد غفلت واقع شده بود حتما با ما در میان بگذارند تا در نسخه‌های آینده‌ی این وضعیت‌شناسی لحاظ گردد. ما تلاش داریم ان‌شاالله این وضعیت‌شناسی را در فواصل منظم (احتمالا شش ماهه) روزآمد نماییم و نسخه جدید را با رفع نواقص نسخه‌ی پیشین و همچنین افزودن پژوهش‌های جدید به علاقمندان عرصه پژوهش‌های فلسفی فضای مجازی ارائه نماییم.

در نوشتار حاضر، گزارشی از دیدگاه‌ها و فعالیت‌های گوگل در زمینه‌ی اخلاق هوش مصنوعی ارائه می‌شود. بایدها، نبایدها و ارزش‌های اخلاقی که واحد هوش مصنوعی گوگل برای توسعه فناوری‌هایش در نظر گرفته و اقداماتی که برای تحقق اهداف اخلاقی‌اش‌ صورت داده‌ است بیان می‌گردد. همچنین پیشنهادهای سیاست‌گذارانه‌ی گوگل در جهت توسعه‌ی هوش مصنوعی تشریح می‌شود؛ بخشی از این پیشنهادها ناظر به سیاست‌گذاری عمومی و برخی از آن‌ها توصیه‌هایی به حکومت‌ها است. در پایان، ضمن ارائه‌ی خلاصه‌ای تحلیلی، ابعاد مختلف گزارش‌های گوگل در زمینه‌ی اخلاق هوش مصنوعی و جهت‌گیری آن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و برخی ملاحظات که لازم است حکومت‌ها در نظر داشته باشند، ارائه می‌شود. شایان ذکر است که این گزارش از روی منابع خود این شرکت تهیه شده و ارائه آن به معنای تأیید محتوای آن نیست.

این گزارش به هوش مصنوعی از منظر مطالعات مبنایی و وجود ‌شناختی می‌پردازد و بدین منظور، پس از ذکر تاریخچه‌ای از روند شکل‌گیری هوش مصنوعی و اهداف آن، ابتدا دو رویکرد کلاسیک و جدید در ساخت هوش مصنوعی را توضیح می‌دهد. سپس هوش مصنوعی قوی را به مثابه یک غایت و چشم‌انداز مهم نزد بسیاری از مهندسان این حوزه تبیین کرده و از میان اشکالاتی که فیلسوفان به رویکردها و اهداف هوش مصنوعی وارد کرده‌اند، چهار اشکال مهم را شرح می‌دهد و اشکال مهم دیگری را جداگانه و علاوه بر اشکالات مذکور ذکر می‌کند. البته از آن‌جا که گزارش صرفاً به جنبه‌های وجودشناختی مربوط می‌شود، از ساحت ادبیات فلسفه ذهن و علم‌النفس اسلامی خارج نشده و مباحث مربوط به اخلاق هوش مصنوعی را – به عنوان یکی دیگر از ساحت‌های فلسفی بحث پیرامون هوش مصنوعی - کنار گذاشته است. نویسنده در انتها با مراجعه به منابع بومی فلسفی، توضیح می‌دهد که هوش مصنوعی و آگاهی مصنوعی – لااقل در برخی جنبه‌های آن – مطابق علم‌النفس حکمت متعالیه، امکان عقلی دارد و قابل انکار قطعی نیست.