جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 9
بررسی تطبیقی جایگاه پیامبر (ص) در تفاسیر تبیان و مفاتیح الغیب
نویسنده:
شهین پیری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
این پژوهش با عنوان بررسی تطبیقی جایگاه پیامبر? در تفسیر تبیان و مفاتیح الغیب در صدد است. جایگاه پیامبر? را شناسای نماید. از آنجا که دیدگاه مفسران شیعه اثنی اشعری با مفسران اهل سنت پیرامون بسیاری از مسایل اعتقادی از جمله؛وحی،علم وعصمت پیامبر? تفاوت‌های دارد. به همین خاطر به بررسی تطبیقی جایگاه پیامبر? دررابطه با این مسائل اعتقادی در تفسیر تبیان که یکی از مهمترین تفاسیر شیعه و تفسیر مفاتیح الغیب ، که یکی از مهمترین تفاسیر اهل سنت است، پرداخته خواهد شد؛ تا انطباق و عدم انطباق هر کدام با جایگاه و مقام حضرت? واضح وروشن گردد. و با بررسی جایگاه پیامبر? در تفاسیر مذکور، مطالبی در مورد پیامبر ? از نظر سه ویژگی، وحی، علم، عصمت از گناه و خطا بدست می‌آید.؛ حضرت دارای مقام والایی است که از طرف خداوند وحی براو نازل شده ودر وحی اولیه دچار شک وتردید نشد .هم‌چنین دارای علم لدنی و عصمت می‌باشد. اما وجه تمایز این تفاسیر در مورد این مسائل اعتقادی، در مورد حضرت شامل؛ عامل عدم شک وتردید پیامبر ?در وحی اولیه، بحث دیگر حقیقت و منشأ عصمت و قلمرو آن، چگونگی کسب علم لدنی است،.که نظرات فخررازی ذیل این آیات بیان کننده این است که پیامبر? با استفاده از معجزه‌ای که از طرف خداوند توسط فرشته وحی دریافت می کرد. در وحی اولیه وحی اولیه شک نمی‌کرد. شیخ برخلاف فخررازی معتقد است که پیامبر?با علم حضوری می‌فهمید به ایشان وحی رسیده است در زمینه حقیقت، منشاء و قلمرو عصمت، فخررازی عصمت را لطفی از طرف خدا می داند که حضرت اجبارا به طرف گناه نرود.. واین ویژگی در بعد از بعثت به حضرت داده شده است شیخ در این زمینه عصمت بدون اختیار را محال می‌داند.و حضرت را از بدو تولد داری عصمت می‌داند. در بحث علم لدنی هر دو مفسر معتقدند، علمی است که از طرف خداوند داده شده است اما فخررازی معتقد است تفکر و تامل در آن دخالت ندارد این. پژوهش کوششیدر جهت مقایسه جایگاه پیامبراسلام است مطالب پژوهش مستند به آیات قرآن، احادیث معصومین،شواهدی در کتاب‌های تفسیری و آثار نویسندگانی است که در این راستا اثری از خود به یادگار گذاشته‌اند
علوم قرآنی در تفسیر تبیان شیخ طوسی
نویسنده:
علی اصغر آخوند
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
تحقیق حاضر شامل دو بخش با این موضوعات است:در بخش اول با عنوان کلیات در شرح حال شیخ طوسی مؤلف تفسیر تبیان و معرفی آن تفسیر و نیز بیان علوم قرآنی است. بخش دوم تحت نام علوم قرآن در تفسیر تبیان شامل این مباحث است: بحثی درباره قرآن، بحثی درباره سوره، بحثی درباره آیه، محکم و متشابه، نسخ، اسباب نزول، قرائت، اعجاز قرآن، عدم تحریف قرآن، تقدیم و تاخیر، علم تناسب و ارتباط آیات، تکرار در قرآن و تفسیر به رأی.
بررسی رویکرد شیخ طوسی نسبت به پیشینیان در مسئله روایات تاویلی در حق اهل بیت (ع)
نویسنده:
شادی نفیسی، مریم ولایتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی,
چکیده :
شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی (م 385-460ق) در قرن پنجم هجری و در فضای ویژه آن روز بغداد تفسیری نگاشته که از هر حیث با تفاسیر شیعی پیش از خود متمایز است. یکی از ابعاد بسیار برجسته این تمایز میزان و چگونگی بهره گیری شیخ طوسی از گونه روایات تاویلی در حق اهل بیت (ع) است. جستار حاضر به طور مشخص در پی بررسی و نهایت پاسخ گویی به این مسئله است که دلیل تغییر رویکرد شیخ در این زمینه خاص نسبت به پیشینیان خود چه بوده است و به چه علت از ذکر بسیاری از روایات تاویلی که مفاهیم برخی آیات را بر اهل بیت (ع) تطبیق داده اند، اجتناب کرده و آن ها را محل توجه و نظر قرار نداده است؟ پاسخ این سوال در گام نخست، مبانی شیخ طوسی در گزینش روایات تاویلی و در گام بعدی عامل موثر در تغییر این مبانی نسبت به پیشینیان را برای ما روشن خواهد ساخت.
صفحات :
از صفحه 103 تا 128
روش تفسیر ابی بن کعب و ابوهریره (با تکیه بر تفاسیر التبیان و مجمع البیان)
نویسنده:
لیلا خلیلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
ابی بن کعب صحابی با سابقه ای است که پیامبر اکرم(ص) قرآن را بر وی اقراء کرده و از سوی ایشان به سید القراء ملقب شد . از این رو ، وی ناقل روایات متعددی در نحوه قرائت آیات است که البته با مصحف امروز مسلمانان تفاوت دارد . ابی بن کعب به جهت حمایت از حضرت علی(ع) ، میانه خوبی با حکومت وقت نداشت ؛ لکن به دلیل جایگاه علمی ، ریاست مکتب تفسیری مدینه را پس از پیامبر اکرم(ص) عهده دار شد . در تفاسیر "التبیان فی تفسیر القرآن" و "مجمع البیان لعلوم القرآن" روایات تفسیری فراوانی از ابی بن کعبنقل شده است . این روایات که از روش تفسیر اثری و عقلی بهره مند است ، مشتمل بر تفسیر آیه ، علوم قرآن ، بیان رویداد تاریخی و بیان سیره عملی پیامبر اکرم(ص) و تبیین معنای لغوی واژه ، تفسیر آیه ، بیان مصداق و ... است . ابوهریره نیز با وجود مصاحبت کوتاهش با پیامبر اکرم(ص) ، یکی از صحابه ایشان و در شمار مکثرین حدیث محسوب می شود . او پس از وفات پیامبر اکرم(ص) خود را به حاکمان خصوصاً معاویه نزدیک ساخت . کتب تفسیری "التبیان" و "مجمع البیان" نیز برخی از روایات تفسیری وی را منعکس کرده است . ابوهریره از منبع متداول آن روز یعنی اثر بهره جسته و در تفاسیر یاد شده ، روایاتی در زمینه های تفسیر آیه ، بیان مصداق ، علوم قرآن و ... از وی نقل شده است ؛ گر چه در تفسیر آیات از روش عقلی نیز بی بهره نبوده و روایاتی در زمینه های معنای لغوی واژه ، تفسیر آیه ، بیان مصداق و ... نقل کرده است .
مجادلات کلامی و مخاصمات دینی یهود در دوره پیامبر (ص)
نویسنده:
حسین خسروی، سهراب اسلامی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
چکیده :
پس از شکل گیری حکومت اسلامی در مدینه گروه های متعددی در برابر پیامبر (ص) صف آرایی نمودند که از جلوه های بارز آن قوم یهود ساکن در مدینه و حوالی مدینه بودند. یهودیان از جمله اقوامی بودند که به تصریح قرآن به جهت اطلاع از پیامبر موعود در مدینه ساکن شدند؛ اما به علت دشمنی با پیامبر (ص) و لجاجت در پذیرفتن حق و حقیقت، اساس دین خود را فراموش کرده و در صدد مقابله با پیامبر (ص) و گسترش اسلام برآمدند. دنیادوستی یهود موجب شد تا آنها علاوه بر اقدامات نظامی علیه اسلام و پیامبر (ص)، به توطئه ها و دسیسه های فرهنگی نیز اقدام کنند و با طرح مسائلی کلامی و دینی مانع از تبلیغ و گسترش اسلام شوند. در قرآن کریم به انواع مجادلات کلامی یهود در دوره پیامبر (ص) و سوالات آنها در زمینه های دینی از قبیل نبوت پیامبر (ص)، شأن حضرت ابراهیم (ع)، تغییر قبله و... اشاره شده و به هر کدام پاسخی در خور داده شد تا باعث عبرت افراد حق جو باشد. هدف آنها از این مجادلات کلامی نشان دادن عجز پیامبر (ص) از مبارزه با استدلال های آنها و اثبات براهین خود بود تا در مسلمانان نسبت به صداقت گفته های پیامبر (ص) تردید ایجاد کنند و از دین اسلام بازگردانند. بررسی انواع مجادلات کلامی و اعتقادی یهودیان برای مقابله با پیامبر (ص) و مسلمانان موضوع این نوشتار است که با استناد به آیات قرآن، کتب تفاسیر و منابع تاریخی و به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه ای بدان پرداخته خواهد شد.
صفحات :
از صفحه 47 تا 64
نقش و جایگاه اخبار صحابه و تابعان در تفسیر التبیان شیخ طوسی
نویسنده:
علی امیری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از نقلیاتی که انعکاس آن در اکثر قریب به اتفاق تفاسیر دیده می شود، اخبار و آراء تفسیری صحابه و تابعان است. در طول دوره های متمادی تفسیر، رویکرد نظری و عملی مفسران در مواجهه با این اخبار یکسان نبوده است. این نوشتار در پی آن است که کم و کیف اعتبار اخبار و آراء تفسیری صحابه و تابعان را در تفسیر «التبیان فی تفسیر القرآن» شیخ طوسی بازشناسی کند. آنچه ضرورت این تحقیق را فراهم نمود، حجم عظیم منقولات صحابه و تابعان در تفسیر مورد نظر از یک سو و نیز نبود پیشینه ای مستقل در این زمینه بود. برای نیل به پرسش مطرح شده، ضمن مراجعه و بهره گیری از کتاب های مرتبط با مباحث مقدماتی فصول شش گانه ی این نوشته، تمامی مجلدات تفسیر «التبیان» مورد مطالعه قرار گرفت و پس از استخراج اخبار تفسیری صحابه و تابعان روشن شد که عمده ترین کارکردهای این اخبار در تفسیر مورد نظر، به ترتیب کمیت عبارت است از: اخبار بیانگر مصادیق آیات و واژگان، اخبار تبیین کننده مفهوم آیات، اخبار مربوط به معناشناسی مفردات قرآنی، اخبار ترسیم کننده فضای نزول، اخبار دال بر اختلاف قرائت و بالاخره اخباری غیر از موارد مذکور، تحت عنوان «دیگر گونه های خبری صحابه و تابعان». همچنین با استقصاء همه ی موارد به دست آمد که مهم ترین برخورد و نگرش های شیخ طوسی با این اقوال و بر حسب مورد آن عبارت است از: صرفِ نقل، تقویت و توجیه، تضعیف، بیان اقوال به عنوان موید برداشت خویش و همچنین هم معنا یا مجاز دانستن همه ی اقوال منقول. علاوه بر این، در این تحقیق مشخص شد که اهمّ مستندات شیخ طوسی در ارزیابی اقوال صحابه و تابعان عبارت است از: آیات قرآن، اشعار و کلام عرب، عقل، روایات معصومین علیهم السلام، تاریخ و عقاید دینی و مذهبی. در مجموع آنچه در رهگذر این تحقیق به دست می آید این است که شیخ طوسی به طور غالب، با نگاه اعتماد به اخبار صحابه و تابعان نگریسته است.
بررسی آرای تفسیری سید مرتضی علم‌الهدی و تأثیر آن بر تبیان شیخ طوسی
نویسنده:
هادی درزی رامندی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ارائه تفسیر صحیح از آیات قرآن کریم، مستلزم اعتقاد به مبانی صحیح تفسیر قرآن و کاربرد ابزار تفسیری متناسب با آن مبانی است. از این‌رو سیدمرتضی علم الهدی (م 456 ه.ق) و شیخ طوسی (م 460 ه.ق)، از مفسران نامی شیعه، با مدّ‌نظر قرار دادن این موضوع، به تبیین و تفسیر مراد آیات قرآن پرداخته‌اند. مبانی تفسیری که مورد توجه آنها بوده است عبارتند از: 1- جواز تفسیر به روایت که شامل روایات معصومین (ع) و روایات تفسیری صحابه و تابعان می‌شود. 2- جواز تفسیر به غیر روایت که شامل حجیت ظواهر آیات، حجیت عقل و استناد به اسالیب زبان عرب است. همچنین در زمینه مبانی صدوری قرآن، هردو مفسر معتقد به اعجاز قرآن و مصونیت آن از تحریف هستند. اما از جمله ابزار تفسیری که در امالی سید مرتضی و تبیان شیخ طوسی مورد استناد قرار گرفته است، روایات تفسیری صحابه و تابعان است که البته کاربرد آن نزد شیخ طوسی بیش از سید مرتضی مشهود است. هر دو مفسر، سه نوع تعامل متفاوت را با این ابزار دارند: استناد به آن برای تقویت تفسیر مختار خود، نقل آن به عنوان یکی از وجوه محتمل آیه و نقد آنها. از دیگر ابزار تفسیری که فراوان در امالی و تبیان کاربرد دارد، استناد به کلام عرب اعم از شعر، امثال، لغت و قواعد زبانی آن است. سید مرتضی به تفسیر تعداد محدودی از آیات قرآن پرداخته است اما شواهد شعری که در امالی کاربرد داشته مشهودتر از تبیان است. همچنین سید مرتضی و شیخ طوسی به اقوال مفسران و علمای متقدّم لغت و نحو ، به عنوان یکی دیگر از ابزار تفسیری، توجه خاصی داشته‌اند و سه گونه با آنها برخورد کرده‌اند: استناد به آن اقوال برای تقویت و اثبات تفسیر مختار، نقل قول آنها به عنوان یکی از وجوه محتمل آیه و نقد آن اقوال. کاربرد این ابزار تفسیری نیز در تفسیر شیخ طوسی بیش از سید مرتضی است. یکی از رویکردهای مهم و بنیادین سید مرتضی و شیخ طوسی، در امالی و تبیان، پاسخ به شبهات ملحدان و نیز مخالفان ازجمله معتزله، مجبّره و مشبّهه ودفاع از عقاید شیعه در اصول و فروع است. با مقایسه تطبیقی امالی و تبیان درمی‌یابیم که شیخ طوسی در مبانی و ابزار تفسیری، کاملاً متأثر از آرای سید مرتضی است و فقط در بحث اعجاز قرآن، با نظریه وی در اعتقاد به صرفه، مخالف است. همچنین آراء و روش سید مرتضی در دفع و پاسخ به شبهات کلامی، تأثیر بسزایی بر شیخ طوسی داشته است به طوری که گاهی عبارات شیخ طوسی در تفسیر آیات و دفع شبهات، عیناً تکرار لفظ به لفظ عبارات سید مرتضی است.
سبک‌شناسی تفسیر تبیان در تعامل با روایات تفسیری
نویسنده:
محمد کاظمی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
تبیان یکی از مهم‌ترین آثار تفسیری شیخ طوسی است که دارای ویژگیهای مهمی همچون بهره‌گیری از عقل و نقل می‌باشد. شیخ طوسی در تفسیر آیات، از قرآن، روایات اهل بیت (علیهم السلام)، مطالب تفسیری صحابه و تابعین، اقوال مفسران و دیگر دانشمندان اسلامی مانند لغویین، استفاده می‌کند. همچنین عنصر عقل نیز یکی از پایه‌های اساسی روش تفسیری تبیان به شمار می‌رود. از منظر شیخ طوسی، آن دسته از اخبار آحاد در تفسیر مطرود هستند که علاوه بر همراه نبودن با قرائن مطابقت با عقل، قرآن، سنت قطعی و اجماع شیعه، از داشتن شرائط جواز عمل نیز محروم باشند و هر روایتی که متصف به خبر واحد بودن شد غیر قابل استفاده در تفسیر نخواهد بود. شیخ طوسی نقش روایات اهل بیت (علیهم السلام) را در تفسیر قرآن، محوری دانسته و حجم عظیمی از این روایات را در مواضع مختلف تفسیری به کار برده است. به تعبیر دیگر، روایات تفسیری در تبیان دارای کارکردهای گوناگونی هستند. مهم ترین کارکردهای روایات تفسیری در تبیان مشتمل بر چهار بخش عمده است: الف) تفسیری، در 10 قسم: تبیین مفاد آیات، تأیید معنای ظاهری آیه، تأیید و یا تقویت اقوال، نقد اقوال با روایت، تأیید روایت با روایت، نقد روایت با روایت، و ...... . در ضمن، شیخ طوسی تأویل را به معنای تفسیر و روایات تأویلی را نیز تفسیری می‌داند. ب) مباحث کلامی، در دو قسم: اثبات اصول و فروع اعتقادات شیعه و پاسخ به شبهات مخالفان و نقد و بررسی اقوال آنان. ج) علوم قرآنی، در چهار قسم: اسباب نزول، نسخ، مکی و مدنی و قرائت. البته در مباحث قرائت به این نتیجه رسیدیم که شیخ طوسی روایات قرائت را به نحوی در تفسیر آیات به کار برده و کارکرد تفسیری برای بسیاری از آنها قائل است و شاید خواسته تا راهی جدید در ارزیابی روایات قرائت معرفی نماید. د) کارکردهای روایات در تبیین معنای واژگان و اعراب آیات. از سوی دیگر، روایات تفسیری در تبیان با اِعمال شیوه‌های متعددی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. برخی از این شیوه‌ها سندی و برخی متنی است. اخبار آحاد، روایات مرفوع، روایات مرسل و نقد راوی، مواردی هستند که در تبیان مورد ارزیابی سندی واقع شده‌اند. همچنین، عرضه به قرآن، عرضه به سنت، بهره‌گیری از عقل، سنجش با اجماع و برخی شیوه‌های دیگر، روش‌های تبیان در ارزیابی متنی روایات تفسیری هستند.
تاثیر گذاری مباحث کلامی سده پنجم در تفسیر تبیان و موضع‌گیری‌های کلامی شیخ طوسی
نویسنده:
رقیه حجازی دهاقانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
قرن پنجم روزگار اوج گیری مباحث کلامی بویژه در شهر بغداد بوده و صاحبنظران فرقه های مختلف هر کدام بر اساس پیش فرض ها و مبانی تئوریک خویش آراء کلامی خویش را ابراز می‌کردند. تفسیر تبیان که وجه غالب آن، جنبه های کلامی آن است با توجه به ویژگی‌ها و جریانات همین عصر، و در دفاع از عقاید شیعی به رشته تحریر در آمده است و با لحاظ همین جنبه اساسی است که بر تفاسیر بعدی مانند مجمع البیان و تفسیر رو ض الجنان تأثیر گذار بوده است. آنچه در این رساله به آن پرداخته شده بررسی دیدگاه شیخ طوسی در قبال طرح مباحث گسترده کلامی از سوی صاحبنظران غیر امامی است. ارائه نظام دسته‌بندی شده آراء غیر امامیان در قالب مواجهه شیخ طوسی و نقد و بررسی و دفع شبهات و ایرادات آنها رهاورد این پژوهش است .طرح عالمانه دید گاه های تفسیری مخالفین در تفسیر تبیان بر اساس سنت قرآنی جدال احسن ونقد آراء به جای نقد اشخاص ، جدی گرفته شده است.شیخ طوسی در این رویاروی ها، گاهی با معتزله، مواجهه هایی نقادانه و بلکه مستقلی داشته است. این موضع گیری ها، سیمای کاملاَ مستقل کلام شیعی را در قبال دیگر آراء دانشمندان غیر امامی تشکیل می دهد. هویت اصلی کلام وعقاید شیعی درمبانی وروش، مبتنی بر پشتوانه های قرآنی، حدیثی وعقلی است. آنچه که بر اساس جریانات عصری مربوط به حوزه تفسیری غیر خردگرایان است، موضع تفسیری شیخ طوسی موضعی یکسر نقادانه و به گونه ای است که وی آنها را مردود شمرده است.
  • تعداد رکورد ها : 9