جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

میشل فوکو (۸۴-۱۹۲۶) فیلسوفی با استعدادی شگرف و استثنایی، کنشگری سیاسی، نظریه‌پردازی اجتماعی، منتقدی فرهنگی، مورخی خلاق، روشنفکری با اشتهار جهانی و استاد معتبرترین موسسه‌ی دانشگاهی فرانسه بود، کسی که شیوه‌های اندیشیدن امروزی ما را چنان تغییر داد که دیگر بازگشت به پیش از آن ناممکن است. پروژه‌ی انتقادی او همچنان الهام‌بخش محققان، هنرمندان و کنشگران سیاسی است تا از رهگذر آن به شیوه‌های بدیع برساخته‌شدن شکل‌های جدید اندیشه و نیز راه‌های فروپاشی یقین‌های کهنه پی ببرند همان یقین‌هایی که غالبا کاشف به عمل می‌آید چیزی جز توهماتی آرامش‌بخش نیستند. اندیشه‌ی فوکو را نیز درست مثل زندگی او نمی‌توان ذیل بن‌مایه‌ای واحد مقوله‌بندی کرد. نه به دلیل این‌که غالبا کارش به شکست می‌انجامید و رأی خود را عوض می‌کرد، بلکه به این دلیل که پرسش‌های موردنظر او هیچ پاسخ قطعی و نهایی‌ای نداشتند. از نظر او، فلسفه مجموعه‌ای از دانش نبود که پیوسته بر آن افزوده شود، کرداری انتقادی بود که باورهای جزمی و کردارهای برنتافتنی جامعه‌ی معاصر را بی‌امان به پرسش می‌کشید. فوکو ما را به ادامه‌دادن این کردار انتقادی دعوت می‌کرد: ما نباید آثار فوکو را جز با هدف تغییر‌دادن جهان بخوانیم.

تصور نظریه انتقادی معاصر بدون آثار میشل فوکو غیرممکن است. بازنگری بنیادین او از مفاهیم قدرت، دانش، گفتمان و هویت بر گسترده‌ترین طیف ممکن از نظریه‌ها تأثیر گذاشته و بر حوزه‌های رشته‌ای از مطالعات ادبی تا انسان‌شناسی موثر بوده است. این کتاب "میشل فوکو "با هدف آشنایی دانشجویانی که برای اولین بار به متون فوکو نزدیک می شوند، ارائه می دهد: * بررسی زمینه های فکری فوکو * راهنمای ایده های کلیدی او * مروری بر پاسخ به کار او * نکات کاربردی در مورد "استفاده از فوکو" * راهنمای مشروح برای تأثیرگذارترین آثار او * پیشنهاداتی برای مطالعه بیشتر کار فوکو با به چالش کشیدن نه تنها آنچه که فکر می کنیم، بلکه چگونه می اندیشیم، همچنان موضوع بحث های داغ است. "میشل فوکو"، اثر سارا میلز، مقدمه‌ای بر ایده‌ها و بحث‌ها ارائه می‌کند و خوانندگان دانشجو را برای رویارویی با آثار او کاملا مجهز می‌کند.

از سال 1971 تا 1984 در کالج فرانسه ، میشل فوکو مجموعه ای از سخنرانی ها را ارائه داد. به صورت آزادانه و گفتگو محور که در دامنه تحقیقات قبلی او قرار می گرفتند. فوکو در کتاب "باید از جامعه دفاع شود" به ظهور درک جدیدی از جنگ به عنوان پایه دائمی همه نهادهای قدرت می پردازد ، حضور پنهان در جامعه که با تجزیه و تحلیل تاریخی رمزگشایی می شود. فوکو با ردیابی از این تحول ، شجره نامه قدرت و دانش را که به عنوان دغدغه غالب وی در آمده است ، بیان می کند.

این اثر به گفته‌ی برخی صاحب‌نظران بهترین بررسی در اندیشه‌های پرنفوذ و ژرف میشل فوکو است. در این کتاب صرفاً خلاصه‌ای از آثار فوکو داده نمی‌شود بلکه نویسندگان، که از استادان برجسته‌ی فلسفه در دانشگاه کالیفرنیا هستند، خود دست به تعبیر و تفسیر و نقد آرای فوکو می‌زنند و آنچه را که به‌ویژه از نظر فلسفی و روش‌شناسی مهم است برجسته می‌سازند. در کتاب حاضر، پیشینه‌های فلسفی اندیشه‌ی فوکو همراه با نوآوری‌های بی‌نظیر وی بررسی می‌شود و پیوند فکری فوکو با نیچه، هایدگر، مرلوپونتی، ویتگنشتاین و برخی دیگر آشکار می‌گردد. فوکو با عرضه‌ی دو روش دیرینه‌شناسی دانش و تبارشناسی حقیقت و قدرت، بنیاد آنچه را که تا به امروز علوم اجتماعی خوانده می‌شد درهم ریخته است.

این اثر به گفته‌ی برخی صاحب‌نظران بهترین بررسی در اندیشه‌های پرنفوذ و ژرف میشل فوکو است. در این کتاب صرفاً خلاصه‌ای از آثار فوکو داده نمی‌شود بلکه نویسندگان، که از استادان برجسته‌ی فلسفه در دانشگاه کالیفرنیا هستند، خود دست به تعبیر و تفسیر و نقد آرای فوکو می‌زنند و آنچه را که به‌ویژه از نظر فلسفی و روش‌شناسی مهم است برجسته می‌سازند. در کتاب حاضر، پیشینه‌های فلسفی اندیشه‌ی فوکو همراه با نوآوری‌های بی‌نظیر وی بررسی می‌شود و پیوند فکری فوکو با نیچه، هایدگر، مرلوپونتی، ویتگنشتاین و برخی دیگر آشکار می‌گردد. فوکو با عرضه‌ی دو روش دیرینه‌شناسی دانش و تبارشناسی حقیقت و قدرت، بنیاد آنچه را که تا به امروز علوم اجتماعی خوانده می‌شد درهم ریخته است.

نقش روشنفکر این نیست که به دیگران بگوید چه باید بکنند. روشنفکر به چه حقی میتواند چنین کند؟ و به یاد آورید تمام آن پیشگوییها، نویدها، حکم ها و برنامه هایی که روشنفکران در دو سده گذشته بیان کردند و اکنون اثرها و نتیجه هایشان را میبینیم. کار روشنفکر این نیست که اراده سیاسی دیگران را شکل دهد؛ کار روشنفکر این است که از رهگذر تحلیلهایی که در عرصه های خاص خود انجام می دهد، امور بدیهی و مسلم را از نو مورد پرسش و مطالعه قرار دهد، عادتها و شیوه های عمل و اندیشیدن را متزلزل کند، آشناییهای پذیرفته شده را برداید، قاعده ها و نهادها را از نو ارزیابی کند، و بر مبنای همین دوباره مسئله کردن (که در آن روشنفکر حرفه خاص روشنفکریاش را ایفا میکند) در شکل گیری اراده سیاسی (که در آن می بایست نقش شهروندیاش را ایفا کند) شرکت کند.

«دیرینه‌شناسی عقل علمی میشل فوکو» نوشتۀ گری گاتینگ، بررسی جامع آثار فوکو با تمرکز بر رویکرد روش‌شناختی او به تاریخ اندیشه است. گاتینگ، که خود نیز فیلسوف برجسته‌ای است، در این کتاب به روش دیرینه شناسی فوکو که به‌دنبال کشف ساختارهای زیربنایی حاکم بر معرفت و علم است، می‌پردازد. این کتاب به دقت متون کلیدی فوکو، از جمله «تاریخ جنون در عصر عقل»، «تولد درمانگاه»، «نظم اشیا» و «دیرینه‌شناسی علم» را تحلیل می‌کند. با این‌حال، کار گاتینگ صرفا خلاصه‌ای از نظریه‌های فوکو نیست، بلکه راهنمایی تفسیری است که به خوانندگان کمک می‌کند تا در ایده‌های پیچیدۀ ارائه‌شده توسط فوکو حرکت کنند و اهمیت آن‌ها را در زمینه‌های وسیع‌تر تفکر فلسفی و استدلال علمی درک کنند. این کتاب با بحث در مورد باکلارد و کانگویلهم، دو شخصیت تأثیرگذار در رشد فکری فوکو‌ آغاز می‌شود. او سپس به تشریح افکار فوکو در مورد جنون و بیماری روانی، پزشکی بالینی و علوم انسانی می‌پردازد. به ویژه، گاتینگ مفهوم فوکو از «دید پزشکی» و تأثیر آن بر عمل پزشکی و تجربۀ بیمار را روشن می‌کند. یکی دیگر از موضوعات محوری کتاب، نقد فوکو از علوم انسانی و شیوه‌های دسته‌بندی و تعریف تجربیات انسانی است. گاتینگ توضیح می‌دهد که چگونه فوکو روایت سنتی پیشرفت علمی را به چالش می‌کشد و این فرض را که دانش به صورت خطی در طول زمان ساخته می‌شود را زیر سوال می‌برد. در عوض، فوکو پیشنهاد می‌کند که هر دورۀ تاریخی مجموعه‌ای از قوانین منحصربه‌فرد خود را دارد که اصطلاحا «ناخودآگاه علمی» نامیده می‌شود. گاتینگ همچنین در این کتاب به موضع بحث‌برانگیز فوکو در‌مورد عقل و فلسفه پرداخته است. به‌طور خلاصه، «دیرینه‌شناسی عقل علمی میشل فوکو» گری گاتینگ، هم مقدمه‌ای برای کسانی است که تازه خوانش فوکو را شروع کرده‌اند و هم به‌عنوان یک مطالعۀ دقیق برای کسانی که به‌دنبال تعمیق درک خود از روش دیرینه‌شناسی او هستند که می‌تواند مخاطبان گسترده‌ای را پوشش دهد.

«دیرینه‌شناسی عقل علمی میشل فوکو» نوشتۀ گری گاتینگ، بررسی جامع آثار فوکو با تمرکز بر رویکرد روش‌شناختی او به تاریخ اندیشه است. گاتینگ، که خود نیز فیلسوف برجسته‌ای است، در این کتاب به روش دیرینه شناسی فوکو که به‌دنبال کشف ساختارهای زیربنایی حاکم بر معرفت و علم است، می‌پردازد. این کتاب به دقت متون کلیدی فوکو، از جمله «تاریخ جنون در عصر عقل»، «تولد درمانگاه»، «نظم اشیا» و «دیرینه‌شناسی علم» را تحلیل می‌کند. با این‌حال، کار گاتینگ صرفا خلاصه‌ای از نظریه‌های فوکو نیست، بلکه راهنمایی تفسیری است که به خوانندگان کمک می‌کند تا در ایده‌های پیچیدۀ ارائه‌شده توسط فوکو حرکت کنند و اهمیت آن‌ها را در زمینه‌های وسیع‌تر تفکر فلسفی و استدلال علمی درک کنند. این کتاب با بحث در مورد باکلارد و کانگویلهم، دو شخصیت تأثیرگذار در رشد فکری فوکو‌ آغاز می‌شود. او سپس به تشریح افکار فوکو در مورد جنون و بیماری روانی، پزشکی بالینی و علوم انسانی می‌پردازد. به ویژه، گاتینگ مفهوم فوکو از «دید پزشکی» و تأثیر آن بر عمل پزشکی و تجربۀ بیمار را روشن می‌کند. یکی دیگر از موضوعات محوری کتاب، نقد فوکو از علوم انسانی و شیوه‌های دسته‌بندی و تعریف تجربیات انسانی است. گاتینگ توضیح می‌دهد که چگونه فوکو روایت سنتی پیشرفت علمی را به چالش می‌کشد و این فرض را که دانش به صورت خطی در طول زمان ساخته می‌شود را زیر سوال می‌برد. در عوض، فوکو پیشنهاد می‌کند که هر دورۀ تاریخی مجموعه‌ای از قوانین منحصربه‌فرد خود را دارد که اصطلاحا «ناخودآگاه علمی» نامیده می‌شود. گاتینگ همچنین در این کتاب به موضع بحث‌برانگیز فوکو در‌مورد عقل و فلسفه پرداخته است. به‌طور خلاصه، «دیرینه‌شناسی عقل علمی میشل فوکو» گری گاتینگ، هم مقدمه‌ای برای کسانی است که تازه خوانش فوکو را شروع کرده‌اند و هم به‌عنوان یک مطالعۀ دقیق برای کسانی که به‌دنبال تعمیق درک خود از روش دیرینه‌شناسی او هستند که می‌تواند مخاطبان گسترده‌ای را پوشش دهد.