جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله «نقش پیش فرضها و مبانی کلامی در فهم و تفسیر آیات قرآن» ضمن آنکه وجود گرایش کلامی در تفاسیر را اثبات می کند به میزان دخالت پیش فرضهای کلامی در تفسیر آیات می پردازد و در آن با محوریت مبحث «رویت حق تعالی» در آیه «لن ترانی» (اعراف/143) از سه تفسیر تبیان، کشاف، کبیر (که به ترتیب نمایندگان مبانی کلامی شیعه، معتزله و اشاعره اند) بهره می گیرد تا تاثیر و دخالت مبانی کلامی در تفسیر آیه مذکور را برملا سازد.این مقاله علی رغم نقاط قوت، با کاستی هایی نیز روبروست از جمله می توان به ادعاهای بی دلیل، خطا در تطبیق، عدم ارایه دیدگاه روشن از آیه رویت، عدم تنقیح تعابیر کلیدی، ناصوابی در عنوان مقاله، تهافت در رد و اثبات آموزه ها و عدم تفکیک در منشا ترجیح عقل بر نقل، اشاره کرد که در پی آن اهمیت سه وجهی مورد ادعای مولف پیرامون این موضوع ابطال شده، دستاوردهای علمی مقاله را مورد تردید قرار می دهد.

این رساله تحت عنوان موانع ارث از منظر فقه اهل بیت(علیهم السلام) تدوین و دارای مقدمه و شش فصل ، می باشد که در آخر فصل ششم آن جمع بندی و نتیجه گیری شده است. و در مقدمه آمده که فقه اهلبیت(علیهم السلام) مشتمل بر تعالیم حیات بخش است که ضامن سعادت بشر در دو جهان و همه برکات درفقه اهل بیت (علیهم السلام) است و تمام مردم ، اعم از زن و مرد را مخاطب ساخته و تکالیف هر کد ام را روشن نموده اگر بشر طبق دستورات اهل بیت که مفسرین واقعی قرآن کریم است عمل کند ، در حق هیچ فردی از افراد بشر ظلم نشده است و همه افراد به حقوق مسلّم خود خواهد رسید. در فصل اوّل این رساله تعاریف کلیّات مورد بررسی قرار گرفته و در فصل دوّم اولین مانع ارث که کفر میباشد، بحث شده و در فصل سوّم رساله مانع دوّم ارث (قتل) بیان گردیده است. و در فصل چهارم رساله به سوّمین مانع ارث(رق) از منظر فقه اهل بیت اشاره مختصری شده است ؛ چون فعلاً موضوع آن منتفی است. در فصل پنجم رساله مسأله «حجب» که نوعی از موانع ارث است مورد بررسی قرار گرفته و در فصل ششم این رساله ملحقات موانع ، و در آخر فصل خلاصه بحث و نتیجه گیری به عمل آمده است.

در این رساله به بررسی تشبیهات به کار رفته در قرآن کریم برداخته شده است که چه نوع آثار تربیتی دارد.در حقیقت تشبیهات قرآن می تواند چگونه بر جان کسانی که دلهای آماده دارند تاثیر بسزایی داشته باشد.همچنین در این رساله به بررسی بلاغی و ادبی نیز برداخته شده است.این رساله سه اثر مهم را بررسی می کند 1ـ تحول آفرینی در انسانها.2ـ تاثیر گئاری عمیق.3ـ رشد هماهنگ عواطف بشری

در عصر حاضر، فقه حکومتی از اهمیت بسیار و روشنی برخوردار است. فقه و قوانین اسلامی در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دفاعی ذاتاً خواهان تشکیل حکومتند. ماهیت حکومتی قوانین فوق، بیان می‌دارد که برای پیاده شدن این قوانین باید حکومتی منطبق بر قوانین اسلامی تشکیل شود و چون حق حاکمیت مطلقه برای برپایی قوانین فوق حق انحصاری خداوند است و هیچ فردی به عنوان اولی حق ولایت و حاکمیت ندارد، خداوند این حق را با نصب خلیفه و جانشین به برگزیده‌ای از انسان‌ها واگذار می‌کند. این برگزیدگان به تناسب در هر دوره‌ای هستند و طبق فقه شیعه، در دوران حضور، معصومان هستند و در دوران غیبت، منصوب از جانب آنان که همان فقهای شیعه اند. امام خمینی$ بنیان گذار انقلاب اسلامی ایران، در مقام نظریه و عمل، ابعاد گسترده‌ای از آن را تبیین کرده اند. از آنجا که امام خمینی$ یکی از فقهای ارجمند شیعه است و فقه او بر اساس ادله اربعه یعنی قرآن، سنت، عقل و اجماع بنیان نهاده می شود و از آنجا که قرآن در میان مسلمانان و نیز ادله اربعه اهمیت خاص خود را دارد در این رساله، مبانی قرآنی حکومت اسلامی، با تکیه بر دیدگاه های امام خمینی مورد پژوهش قرار گرفته است. رجوع به آثار امام خمینی$ و تتبع گسترده در آیات قرآن، نشان می دهد که ایشان در مسائلی از قبیل ضرورت حکومت اسلامی، ولایت فقیه، احکام حکومتی، لزوم اطاعت از ولی امر، سیاست خارجی و مبانی آن، اهداف حکومت اسلامی و انواع ولایت معصومان، از آیات قرآن، مطالب مهمی را استنباط کرده است.

از مهمترین مفاهیم اصلی در قرآن کریم هدایت انسانهاست. در آیات زیادی از قرآن کریم مسئله هدایت موجودات بخصوص هدایت انسان مطرح می شود. پیرامون مسئله هدایت مباحث مختلفی مطرح است، بدیهی است نوع هدایت هر موجودی متناسب با ساختار وجودی اوست، برهمین اساس در قرآن کریم نوع هدایتی که برای انسان بیان میشود متناسب است با ساختار وجودی انسان که بطور کلی در قرآن کریم مطرح شده است. از جمله مسائل مهم پیرامون هدایت انسان این است که باتوجه به ضرورت هدایت انسان، و ملاحظه وجود عواملی چون اختیار، نسیان، خطا در وجود او، مهمترین عامل به عنوان راهنما در امر هدایت انسان کیست؟ آیا هدایت انسان محصور و محدود به خود آدمی است یا وجود یک مبداء خارجی به نام دین در امر هدایت انسان ضروری می باشد؟ مراجعه و تأمل در آیات قرآن کریم آشکار می سازد که بنا به دلایلی هدایت انسان نمی تواند محدود به خود آدمی گردد و دین نیز منبع و عامل معرفتی و عملی در امر هدایت انسان هاست به نحوی که هدایت انسان بدون آن تقریبا محال به نظر می رسد چرا که قران کریم در این رابطه می فرماید: انّ علینا للهدی. در این پژوهش نویسنده تلاش می نماید با تکیه بر آثار علامه جوادی آملی و منابعی که در مورد اندیشه های ایشان به تحریر در آمده است با روش توصیفی تحلیلی این دیدگاه را که هدایت انسان محدود به آدمی نیست بلکه در هدایت انسان دین نقش اصلی به عهده دارد را تبیین و دفاع نماید. در این رابطه تلاش بر این است که عمده ترین دیدگاه رقیب –یعنی سکولار- که در جهان غرب ظاهر گشت نیز مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

پژوهش حاضر با عنوان «بررسي تطبيقي آيات دالّ بر صيانت قرآن از تحريف» در صدد جمع آوري آيات موجود در اين زمينه و بررسي آنها از ديدگاه جمعي از مفسّران شيعه و اهل سنّت مي‌باشد. از ميان آيات دالّ بر صيانت قرآن از تحريف دو آيه حفظ؛ «إِنّا نَحْنُ نَزّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ»و آيه نفي باطل «لا يَأْتيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ»از شهرت بيشتري برخوردارند كه پژوهش حاضر ضمن بررسي اين دو آيه از منظر جمعي از مفسّران شيعه و اهل سنّت، نظر قرآن پژوهان را نيز در مورد آنها متذكّر شده است و در ادامه به بعضي از آيات ديگر در اين زمينه –برمبنای نظر مفسّراني كه در مورد آنها ديدگاه داشتند- توجّه نموده است. تا در سايه آن، سلامت قرآن از هرگونه تحريف اعم از تحريف به زياده و نقيصه و به عبارت ديگر "تحريف ناپذيري قرآن كريم" روشن شود.

در این کتاب سیرت فاطمه الزهرا سلام الله علیها تجزیه و تحلیل شده است و این کتاب برای اهل تحقیق باعث حیرت می‌باشد و در این کتاب منابع اهل سنت و شیعه را آورده‌ایم و استدلال کرده‌ایم که سیرت طیبه حضرت زهرا سلام الله علیها در جهات مختلف برای عالم اسلام الگو می‌باشد. در این کتاب از تولد حضرت زهرا تا شهادت آن حضرت را مطرح کرده‌ایم و آن را مورد نقد و بررسی قرار داده‌ایم. و گفته‌ایم که آن حضرت از میوه بهشت به دنیا آمده است و به آیه تطهیر و نص رسول عصمت آن حضرت را ثابت می‌کنیم و حضرت زهرا به همین خاطر بتول می‌گویند: که ا‌ز حیض و نفاس پاک بوده است. و منزلت حضرت زهرا نزد اصحاب به حدی بوده که درخواست شیخین دلیل بر منزلت آن حضرت می‌باشد. و مورد نقد و بررسی قرار دادیم که بعضی ها می‌گویند که چرا حضرت زهرا سلام الله علیها در را باز کرد؟ در جواب آنها می‌گوییم که: اگر غیر از حضرت زهرا کسی دیگر جواب می‌داد قطعا حق و حقیقت تباه و نابود می‌شد. و شاید هیچ یک و یا بگوییم بسیاری از ما نه شیعه علی بودیم و نه حق و صداقت را می‌شناختیم و اسلام عزیز حدیث دیگری می داشت. و ثابت کردیم که حضرت محسن به سبب تعدی و تجاوز به حضرت زهرا سقط شده‌است نه به صورت طبیعی.

این رساله بررسی ارتباط آیات سوره اعراف را عهده دار شده است تا فارغ از بررسی های نظری پیرامون ارتباط یا عدم ارتباط آیات، عملاً کیفیت ارتباط آیات این سوره را نشان دهد . به این منظور از رهگذر استخراج موضوعات آیات و سازماندهی آنها هفت خط اصلی – ارتباطی شناسایی شده است که عبارتنداز: خداوند ، انبیاء الهی ، مخالفان حق ، اهل ایمان ، حقایق هستی ، احکام و قیامت. آنگاه ضمن دقت در نحوه جابجایی بین خطوط یاد شده و یافتن نقاط ظاهراً منقطع و بررسی آراء مفسران در توجیه موارد بررسی شده و در نهایت با کشف و شناسایی نکات تازه گامی برای پدیدار ساختن شبکه ارتباطی آیات در این سوره برداشته شده است.لازم به ذکر است تبیین ارتباط آیات سوره اعراف ، زیرمجموعه طرحی بزرگتر می باشد که ناظر بر کلیه سوره های قرآن است و هم اکنون در دست اجراست.

ازجمله مسائلی که ازدیر بازذهن مسلمانان را به خود مشغول کرده؛ناشی ازتفسیری است که ازبحث توحید ومراتب آن دارند .شکل گیری مذاهب وتفاسیر گوناگونی که بر قرآن نوشته شده همگی در پناه برداشت وذهنیت آنها از توحید بوده است.ازنظر آنها توحید مورد نظرقرآن که در بسیاری از آیات به آن اهتمام شده همان توحید به مفهوم مصطلح کلامی «یعنی توحید ذاتی وصفاتی وافعالی» است ولیاین پایان نامه روشن درصدد روشنساختن این نکته است که‌؛برداشت مشهور ازاین واژه نادرست وتوحید با مفهوم دیگری مورد عنایت واهتمام قرآن بوده است .برای رسیدن به نتیجه مطلوب؛ ابتدا آیاتی ازقرآن راکه حاوی گفتگو بوده استخراج کرده، آنگاه آنها را به دو دسته مستقیم وغیر مستقیمتقسیم کرده ودر مرحله بعد با دسته بندی موضوعات ودر صد گیری آنها اثبات کرده ایم که درصد زیادی از آیات قرآن ،توحیدمحور است.درپایان به این نتیجه رسیده ایم که توحید مورد نظر قرآن که نسبت به آنها اهتمام ویژه ای شده ،توحید کار بردی یعنی توحیدی است که با زندگی انسانها عجین شده وازنوع اخلاقی «توحید فعلی یا عبادی » وزیباترین و صریحترین تعبیر از این نوع توحید،کلمه «اخلاص »و از دشوارترین و ظریفترین نوع تحقق توحید در زندگی انسان ها ست .

هر مفسر برای بر گرفتن مقاب از چهره آیات قرآن روشی را در پیش میگیرد که این روش در کل تفسیر گستردگی دارد و تمام آیات قرآن از روش مفسر تاثیر می گیرند . علاوه بر روش مفسر بنابر روحیات و ذوقیات و همچنین ضرورت عصر زندگی خویش گرایش خاصی نیز پیدا می کند و به واقع می توان گفت در اکثر مواقع روش و گرایش با هم خلط شده و مفسر در یک مسیر کلی گام بر میدارد روش تفسیری احسن الحدیث به توجه به بررسی آیات د رآن در بعضی مواضع قرآن به قرآن بوده گرچه مفسر خود را از روایات دور نکرده و سعی کردهتا قرآن و روایات را با تکیه بر آیات قرآن در کنار هم بیاورد همچنین از روش ادبی نیز بهره جسته و سعی کرده انواری از فصاحت و بلاغت قرآن را نیز به خواننده بتاباند.روش تفسیری استاد سید علی اکبر قریشی در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته بطوری در مقدمه بیان موضوع ، تعریف آن پیشینه و رورش تحقیق بیان شده است. در فصل اول زندگی نامه مولف وتوصیفی از روش احسن الحدیث ارائه شده است. فصل دوم از مبانی روش و گرایش های تفسیری مفسر سخن گفته شده بطوری که بابررسی تفسیر این مفسر از روش او که هم شامل روش قرآن به قرآن و هم تاثیر پذیرفته از روایات ماثر است آگاه میشویم همچنین گرایش این مفسر بیشتر به این نقطه معطوف شده که آیات را حول محور هدایت و تربیت بر اساس اصول علمی و اجتماعی تفسیر کند. مبانی تفسیری احسن الحدیث برگرفته از آیه ( افلایتدبرون القرآن ام علی قلوب افقالها ) و مفسر بر این اعتقاد است که با تدبیر در آیات قرآن می توان به مراد خداوند پی برد و می توان گفت مبانی تفسیری او بر اساس حجیت (ظواهر قرآن) است. در فصل سوم عمده ترین مباحث علوم قرآنی که در تفسیر احسن الحدیث مورد بررسی قرار گرفته بیان شده که عبارتند از اعجاز قرآن ، تحریف ناپذیری قرآن ، نسخ در قرآن ، حروف مقطعه و جمع در قرآن بیان شده است. باتوجه به دیدگاه بعضی از مفسران شیعه از جمله علامه طباطبایی که هر آیه از قرآن را بر مبنای آیات دیگر تفسیر می کنند و بر این اعتقادند که قرآن خود بیانگر خویش است این مفسر نیز بر پایه این تفکر به نوشتن در تفسیر روی آئرده و سعی کرده برای تفسیر هر آیه بیانی از خود خداوند و همچنین روایات وارد شده از معصومین در تفسیر آیه استفاده کند.