جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خدای متعال در آیه 85 سوره طه می فرماید: «وَ أَضَلَّهُمُ السَّامِرِی ». داستان سامری، در میان وقایع متعدد قوم موسی، دارای اشاراتی ظریف و قابل تأمل است. تعبیر قرآنی «اضل» با یک فاعل مشخص، اشاره به ضرورت آگاهی از عملکرد افراد فرصت طلب دارد. در اینکه بیان خداوند از پروژه موفق سامری در غیاب موسی و گمراه شدن قوم او چه هدفی دارد؟ مقاله حاضر تلاش کرده عملکرد سامری در سوره طه را با روش، تحلیلی استدلالی و استنباطی، با استفاده از منابع کتابخانه ای و نرم افزاری مورد تبیین قرآنی قرار دهد. نظام هندسی سوره طه در بردارنده استدلال های عقلی بر پذیرش توحید و دوری از شرک است و داستان سامری ترسیم کننده شخصیتی با موقعیت اجتماعی و اهل نفاق است که برای رسیدن به رهبری از استدلال های عوام فریب استفاده می کند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که رمز رهایی از ضلالت، همراهی دائمی مردم با رهبر و جانشین او و پرهیز از منافقین و آگاهی از نگاره سامری هاست. نقشه سامری با سه الگوی: ارتداد از ایمان به کفر، ارتداد در تبعیت از موسی، تورات و هارون موفق به اخذ ضلالت قوم در کمترین زمان ممکن شد. این تحقیق با تبیین اقسام ارتداد و ارتباط مفهومی «اضل» با ارتداد، نتایج انگاره سامری را در قوم موسی و امت اسلام مورد بررسی قرار داده است.

شناخت «حقیقت عرش» همواره از مسائل پیچیده و پر اهمیت برای دانشمندان و صاحبان علم و معرفت بوده است، که علت آن آیات شریفه قرآن مجید مانند: «الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی » و روایات مرتبط است که به صراحت از عرش سخن گفته است. ازاین رو اندیشمندان دینی از جمله مفسران و متکلمان در این باره به تحقیق پرداخته اند. هدف از پژوهش حاضر بررسی مفهوم حقیقی عرش، با توجه به نیاز به شناخت آن در حوزه جهان شناسی، خداشناسی و معارف الهی است تا در سایه سار آن پاسخی روشن به برخی ابهام های موجود در این موضوع داده شود. روش تحقیق کتابخانه ای و تحلیلی است و دستاورد پژوهش، این است که عرش الهی حقیقتی مستقل و از جنس حقایق غیبی و در مرتبه عوالم مجردات است. مراد از حقیقت عرش نیز، جایگاهِ تدبیر و مدیریت و ربوبیت الهی و مقامی است که منشأ صدور اح کام ع الم بوده و همه اوامر الهی به سوی آن منتهی می شود.

معروف ترین آثار قدما در زمینه متشابهات کتاب «متشابه القرآن» عبد الجبار و «متشابه القرآن و مختلفه» ابن شهرآشوب مازندرانی است. تعاریف آنان از محکم و متشابه مشترک بوده و بر لزوم پی بردن به مقصود آیات متشابه، به کمک دیگر ادله و رجوع به محکمات استوار است.در مبانی تفسیری عبدالجبار معتزلی، عقل، مقدم بر نقل است، اما در دیدگاه ابن شهرآشوب، عقل و نقل مکمل یکدیگرند. هر دو مفسر، در آیات 22 و 23 قیامت، «نظر» را به معنای انتظار دانسته اند. البته عبدالجبار در آیه 5 طه «استواء» را به معنای استیلاء و اقتدار گرفته اما ابن شهرآشوب با استناد به روایتی از امام صادق× به معنای نسبت یکسان با همه چیز می داند. از این رو عبدالجبار غالباً با محوریت عقل و بی اعتنایی به روایات، اما ابن شهرآشوب، با بهره گیری از گفتمان کلامی اهل بیت^ به تأویل آیات صفات خبری خداوند پرداخته اند.

نیچه، هایدگر، گادامر، اشتراوس و دریدا را می‌توان پنج فیلسوف مهم پست‌مدرن دانست که کوشیدند محدودیت‌های عقل‌گرایی مدرن را آشکار کنند و راهی برای نقد آن بگشایند. اما طرح فکری این پنج متفکر با پیروی از الگویی مشابه شکل گرفته است؛ همۀ آن‌ها، برای گذر از آخرین مرحلۀ سنت فلسفی غربی و کشف معنای اصیل فلسفه‌ورزی، به سرآغاز فلسفۀ غربی یعنی افلاطون رجوع کردند. کاترین زاکرت در این کتاب می‌کوشد ابتدا اندیشۀ این متفکران و مواجهه‌شان با افلاطون را به نحوی دقیق و موشکافانه تبیین کند و توضیح دهد که پست‌مدرن‌بـــودن آن‌هـــا دقیقا چه معنایــــی دارد. سپـــس فلسفــــۀ این متفکران را به عرصۀ عملی پیوند می‌دهد و تبعات سیاسی و اجتماعی آن‌ را می‌کـــاود. حاصـــل کار او کتـابـــی اســـت کــــه هـــــم طرحـــی یکپارچــــه و به‌هم‌پیوسته از تفکر فلسفی غربی برای خواننده مهیا می‌کند و هم نشان می‌دهد که چگونه این پنج فیلسوف، برای عبور از بحران‌های سیاسی و اجتماعی معاصرشان، سنت خود را بازخوانی و نقد کردند.

نیچه، هایدگر، گادامر، اشتراوس و دریدا را می‌توان پنج فیلسوف مهم پست‌مدرن دانست که کوشیدند محدودیت‌های عقل‌گرایی مدرن را آشکار کنند و راهی برای نقد آن بگشایند. اما طرح فکری این پنج متفکر با پیروی از الگویی مشابه شکل گرفته است؛ همۀ آن‌ها، برای گذر از آخرین مرحلۀ سنت فلسفی غربی و کشف معنای اصیل فلسفه‌ورزی، به سرآغاز فلسفۀ غربی یعنی افلاطون رجوع کردند. کاترین زاکرت در این کتاب می‌کوشد ابتدا اندیشۀ این متفکران و مواجهه‌شان با افلاطون را به نحوی دقیق و موشکافانه تبیین کند و توضیح دهد که پست‌مدرن‌بـــودن آن‌هـــا دقیقا چه معنایــــی دارد. سپـــس فلسفــــۀ این متفکران را به عرصۀ عملی پیوند می‌دهد و تبعات سیاسی و اجتماعی آن‌ را می‌کـــاود. حاصـــل کار او کتـابـــی اســـت کــــه هـــــم طرحـــی یکپارچــــه و به‌هم‌پیوسته از تفکر فلسفی غربی برای خواننده مهیا می‌کند و هم نشان می‌دهد که چگونه این پنج فیلسوف، برای عبور از بحران‌های سیاسی و اجتماعی معاصرشان، سنت خود را بازخوانی و نقد کردند.

فلسفه جان استوارت (استیوارت) میل اولین جلد از مجموعه بزرگان اندیشه نشر نو است که به تفکرات و روش فلسفی جان استوارت میل، فیلسوف، مورخ، اقتصاددان و روانشناس انگلیسی پرداخته است. کتاب ابتدا سرگذشت استوارت میل را بازگو می‌کند و پس از آن آثار این فیلسوف همچون فایده‌گرایی، رساله آزادی و اندیشه‌ها و اعتقادات دیگر او را بررسی می‌کند.

یگانه مقصودی که برای آن افراد بشر حق دارند به صورت فردی یا جمعی در آزادی عمل هر یک از افراد مداخله کنند صیانت ذات است... یگانه مقصودی که اعمال قدرت بر هر یک از اعضای جامعه ای متمدن را، حتی بر خلاف ارادهٔ او، موجه می سازد پیشگیری از صدمه رسیدن به دیگران است. خیر خود شخص، چه خیر جسمانی و چه خیر اخلاقی اش، دلیل کافی برای این کار به دست نمی دهد...یگانه بخشی از رفتار فرد که وی در قبال آن مسئول جامعه است بخشی است که به دیگران ارتباط دارد. در بخشی که صرفا به خود او مربوط است، استقلال او، از منظر حق، مطلق است. فرد فرمانفرمای خویش است، فرمانفرمای جسم و جان خویش.

یگانه مقصودی که برای آن افراد بشر حق دارند به صورت فردی یا جمعی در آزادی عمل هر یک از افراد مداخله کنند صیانت ذات است... یگانه مقصودی که اعمال قدرت بر هر یک از اعضای جامعه ای متمدن را، حتی بر خلاف ارادهٔ او، موجه می سازد پیشگیری از صدمه رسیدن به دیگران است. خیر خود شخص، چه خیر جسمانی و چه خیر اخلاقی اش، دلیل کافی برای این کار به دست نمی دهد...یگانه بخشی از رفتار فرد که وی در قبال آن مسئول جامعه است بخشی است که به دیگران ارتباط دارد. در بخشی که صرفا به خود او مربوط است، استقلال او، از منظر حق، مطلق است. فرد فرمانفرمای خویش است، فرمانفرمای جسم و جان خویش.

عدالت تربیتی یکی از ابعاد مهم عدالت است. از مصادیق مهم بحث عدالت تربیتی، چگونگی توزیع امکانات و فرصت های آموزشی است. بر این اساس، پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی و تحلیل عادلانه بودن تعلیم و تربیت و توزیع امکانات و فرصت‏های آموزشی و سهمیه های کنکور بر اساس اصول اساسی نظریة عدالت راولز بپردازد. برای تحقق این هدف، از روش تحلیلی ـ استنتاجی بهره‏ گرفته شده است. یافته ها در خصوص تعاریف مختلف مفهوم عدالت و دیدگاه های ارائه شده توسط صاحب نظران، نشان داد که نظریة عدالت راولز می تواند در تحلیل مصادیق عدالت تربیتی استفاده شود. تبیین نظریة عدالت راولز، در خصوص آموزش‏ و پرورش رایگان و سهمیه های اختصاص یافته برای ورود به مدارس نمونة دولتی، تیزهوشان یا دانشگاه ها، اولاً حاکی از آن است که بر اساس اصل برابری راولز، هر دانش آموزی حقی برابر جهت برخورداری از امکانات، منابع و فرصت های آموزشی و تربیتی دارد؛ ثانیاً بر اساس اصل تفاوت راولز، نابرابری بین افراد در استفاده از سهمیه بندی های مختلف، باید به گونه ای سازمان دهی شود که بیشترین نفع را برای افراد بی نصیب در پی داشته باشد؛ بر این اساس لازم است به اقشاری که از برخی امکانات و تجهیزات آموزشی و شرایط دچار محرومیت بوده اند، توجه بیشتری مبذول شود. در مجموع می توان گفت که نظریة عدالت راولز برای تحلیل سهمیه های کنکور مناسب است.

داستان‌های قرآنی به عنوان یکی از بی‌شمار اعجازهای زبانی قرآن‌، به فراخور حال مخاطب در مقاطع مختلف توسط الله جل شأنه روایت شده‌اند. این راوی توانا هر داستانی را برای منظوری خاص و در جهت هدفی مشخّص، ذکر می‌کند و از مخاطب خود می‌خواهد که در آن تدبّر کند. ضرورت این تدبر، عاملی شد تا در این پژوهش با دیدی نو یعنی از دید علم نشانه‌شناسی به یکی از این داستان‌ها ـ داستان حضرت موسی (ع) در سورة «طه‌« ـ نگریسته شود. مهمترین یافته‌های این پژوهش که با روش تحلیلی‌ـ‌ توصیفی نگاشته شده بیانگر این مطلب است که داستان حضرت موسی (ع) در سورة «طه» اوّلاً، یک داستان روایی است که تمام عناصر یک داستان را در حد مطلوبی دارد و ثانیاً، بخوبی می‌توان از علم نشانه‌شناسی برای فهم بهتر آن سود جست و نشانه‌های این داستان مثل «النار»، «الصلاة»، «اَلْیَمّ»، «العصا» و «العِجْل» ـ را کشف و بررسی کرد.