جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

المحنة و قضية خلق القرآن (من 218ـ 231هـ): قراءة تحليلية - الواقع والتاريخ

نویسنده:

أمين نايف حسين ذياب

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

متن

مشخصات اثر

عنوان :

ریشه ماجرای محنه، سیاسی بود: نگاهی دیگر به غائله محنه القرآن در عصر خلافت عباسی

نویسنده:

زهرا قزلباش

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF متن

وضعیت نشر :

روزنامه اعتماد,

کلیدواژه‌های اصلی :

واقعه محنه

چکیده :

جریان محنه یعنی پشت هر افراطی گری، سیاستی نهفته است و از یک بعد، محنه که بین سال های 218 تا 234 ه.ق رخ داد، هزینه ای برای بقای سیاسی خلفای عباسی از مامون تا معتصم بود. محنه (محنت) در لغت یعنی آزمایش، بلا، فتنه و به طور خاص به معنای آزمودن و تفتیش قضات و محدثین در باب مخلوق بودن قرآن در زمان مامون، معتصم و واثق می باشد. باید توجه داشت که ماجرای محنه ذاتا یک پدیده معتزلی بود، زیرا معتزله برخلاف اهل حدیث و تفکر رایج جهان اسلام در قرن اول هجری، به خلق قرآن اعتقاد داشتند و از قضا علی رغم اینکه هارون الرشید مخالف این نظریه بود، پسرش مامون به این نظریه علاقه مند شد و بنا به مصالح سیاسی که در ادامه اشاره خواهد شد، عقیده رسمی حکومت خود را اعتزال قرار داد و محنه القرآن را پدید آورد که طی آن یک انگیزاسیون شرم آور در تاریخ اسلام رخ داد و علمای بسیاری از اهل سنت مورد آزار و شکنجه و تبعید و حتی قتل قرار گرفتند.

مشخصات اثر

عنوان :

مامون و محنه

نویسنده:

ناظمیان فرد علی

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

تشیع , معتزله , مامون , خلق قرآن , اهل ‌حدیث , واقعه محنه

چکیده :

مجادلات کلامی در سده های دوم و سوم هجری چنان بالا گرفت که انسجام فکری جامعه اسلامی را تهدید نمود. یکی از عمده ترین موضوعهایی که در این روزگار، مسلمانان را ‑ در رد و قبول _ دو بخش نمود، مساله خلق قرآن بود. منازعات و مجادلاتی که بر سر این موضوع در گرفت، سرانجام منجر به دخالت دستگاه خلافت و اتخاذ سیاست محنه از سوی مامون گردید. این سیاست بی سابقه و بی نظیر در تاریخ اسلام - که او چهار ماه پیش از مرگش به اجرای آن فرمان داد - از سوی جانشینانش، معتصم و واثق پی گرفته شد و قریب به شانزده سال اساس کار دستگاه خلافت در رویایی با اهل حدیث قرار گرفت. این اقدام بی سابقه مامون، توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه تمدن و فرهنگ اسلامی را به خود جلب نموده، و موجب پدید آمدن آرا و فرضیه های گوناگون پیرامون این حادثه شده است. این مقاله می کوشد تا در تبیین انگیزه های مامون از اتخاذ سیاست محنه، ابتدا سه فرضیه: 1- متاثر بودن خلیفه از معتزله؛ 2- تاثیرپذیری او از تشیع؛ 3- اقتدارگرایی خلیفه در برابر اهل حدیث، را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد و سپس با تضعیف دو مفروض نخست، به تقویت فرضیه سوم روی آورد تا در پرتو بررسی داده های تاریخی، نتایج منقّحی را به دست دهد.

صفحات :

از صفحه 67 تا 78

مشخصات اثر