جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: به سوی الهیات یهودی-مسیحی-مسلمان راه هایی را که مسیحیت، اسلام و سنت یهودی در طول قرن ها به سمت یکدیگر حرکت کرده اند ترسیم می کند و به مسیرهای جدیدی برای کار الهیات معاصر اشاره می کند. توسعه سه سنت ابراهیمی را کاوش می‌کند و به طرز درخشانی نشان می‌دهد که آنها در طول قرن‌ها با مسائل مشابهی روبرو بوده‌اند. الهیات، که به دلیل تفکر تطبیقی ​​خود در الهیات یهودی و اسلامی بسیار مورد تحسین قرار گرفته است، کتابی بسیار به موقع که بحث را در دوره ای از گفتگوهای شدید بین مذهبی پیش می برد.

مجموعه “لمحات فی الکتاب و الحدیث و المذهب” عنوان یکی از مهم‌ترین آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی است که به زبان عربی در سه جلد به نگارش درآمده و منتشرشده است. این مجموعه شامل 23 رساله فقهی_ اعتقادی به قلم این عالم آگاه است که بعضی از این رساله‌ها در چند سال گذشته به‌صورت مستقل به چاپ رسیده و برخی دیگر نیز برای نخستین بار منتشر شد. "جلد دوم" رساله سیزدهم: “مع الخطیب فی خطوطه العریضة” در سال 1380هـ.ق محب الدین خطیب وهابی معروف، كتاب (الخطوط العریضة) را در ایراد اتهاماتی به مذهب شیعه نوشت و نوبت اول آن چاپ شد. او در مقدمه این رساله می‌گوید كه به خاطر اوضاع امّت اسلام بعد از چاپ اول، به این كتاب جوابی ندادم لیكن وقتی چاپ‌های مكرّر آن را دیدم به طوری كه حتی رایگان در موسم حج تقسیم می‌شد، به درخواست جمعی از آگاهان و بزرگان، جوابی به این كتاب نوشتم. این كتاب تا به حال در صدها هزار تیراژ مستقلاً به چاپ رسیده است. رساله چهاردهم: “صوت الحق و دعوة الصدق” این رساله در سال 1396 هـ.ق به رشته تحریر درآمد كه به بحث مهم تقریب بین مذاهب و اتحاد بین شیعه و اهل سنّت پرداخته است. در این كتاب، به عقائد مشترك و اختلافی بین این دو فرقه مهم اسلامی اشاره كرده و اشاره‌ای هم به بحث صیانت قرآن از تحریف دارد. او با طرح پیشنهاد “تشكیل مؤتمر من اقطاب فكرة ‌التقریب” به عنوان پیشنهاد اصولی برای پایان دادن اختلاف بین مذاهب این رساله را به پایان برده است. رساله پانزدهم: “أمان الأمة من الضلال و الإختلاف” “ایمنی امّت از گمراهی و اختلاف” عنوان پانزدهمین رساله این مجموعه نفیس می‌باشد كه به مباحث مهمی از جمله سبب اعراض اهل سنت از احادیث شیعه و نیز وجوب تقدیم روایات اهل بیت علیهم‌السلام بر روایات دیگران و نصوص صحیحه بر وجوب تمسك به اهل بیت علیهم‌السلام پرداخته است.

مساجد از مهم ترین سازه های معماری در تمدن اسلامی و بی گمان شناسنامه معماری اسلامی هستند بر این اساس هدف مااز پژوهش حاضرشناساندن جایگاه اصیل ومتعالی هنر ومعماری اسلام به نسل حاضردر جهت رفع اختلافهااست بخصوص در مساجدکه محل تبلور نمادهای مذهبی،اندیشه و باورهای هنرمند مسلمانی است که برای تطبیق معماری اسلامی با اصول ومشترکات دین مبین اسلام، آنهارا در قالب معماری وتزیینات آن گنجانده است، مانند:« توحیددرکالبد و معنا ،وحدت عناصرواجزا،نبوت ونمادهای آن در مسجد، محراب ،قبله وجهت مشترک، احساس تهی بودن،زبان وخط مشترک ، تحریم نقوش انسانی وحیوانی،حرمت ومحرمیّت وطهارت، جذب سنّتهای معماری پیشین،و...».افتراق های عناصر و نمادهای مساجد گاه تحت تاثیر هنر محلی هستند که تاثیر چندانی در عدم هم گرایی مذهبی ندارند مثل ستون و شکل وتعداد مناره هاو... اختلافات گاه تحت تاثیر مسایل فرهنگی و مذهبی هستند مانند کتیبه های گنبدوسردر ورودی؛وبدعتهایی مثل مقصوره سازی بدلایل سیاسی بوده که موردتحریم فقهای مذاهب مختلف قرارگرفته است. از طرفی کثرت دروحدت ووحدت در کثرت،نه تنها در معماری مساجدوتزیینات آن نفوذ دارد،بلکه ازآنجا در همه ی اقوام جامعه اسلامی با فرهنگ های مختلف تاثیر مشترک می گذارد.بنابراین معماری مسلمین،تکثر قومی وفرهنگی رابه وحدت واشتراک مذهبی سوق می دهدهمانطور که در صدر اسلام ودوره های بعدی اقوام مختلف را در کنار یکدیگر جمع کرد؛بدون شک محل تبلور این کثرت دروحدت،مسجد می باشدبنابراین ازتلفیق درست اجزای تشکیل دهنده معماری مقدس واصیل اسلامی مفاهیم فرهنگی وحکمی وآیینی حفظ شده وبه ایجاد وحدت ومعنویت درمعماری می رسیم.وحدتی که مخلوق را دربرابر خالق وعبد رادر برابرمعبود قرار می دهدوهدف غایی آن دوری از تفرقه،چنگ زدن به حبل متین الهی ورسیدن به امّت واحده در سایه دین فراگیراسلام است.پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی و تاریخی با تحقیق میدانی و رجوع به اسناد کتابخانه ای انجام می گیرد.کلیدوارژگان:مسجد-هنر-تزیین-نمادگرایی-تقریب مذاهب-اختلاف مذهبی

کتابچه مختصر حاضر درباره بحث مهم تقریب و وحدت اسلامی است. اعتقاد مصنف این است که بحث وحدت امت اسلامی نه تنها یک ضرورت دینی بلکه یک ضرورت اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و جغرافیایی است.

کتاب حاضر درباره تقریب شیعه و سنی نگاشته شده است و تلاشی است برای حل کردن اختلافات و ذکر مشترکات آنها و رد برخی از شبهات.

در مقدمه، به بیان این نکته پرداخته شده است که مباحث مربوط به مبحث ولایت در فقه اسلامی، از مهم‌ترین مباحثی شمرده می‌شود که اهتمام ویژه‌ای را در احادیث نبوی و آیات قرآنی، به خود اختصاص داده است؛ به‌گونه‌ای که به‌روشنی و وضوح، نشانه‌ها و علائم ولایت معصوم(ع) را می‌توان در آنها یافت؛ چه اینکه معصوم پیامبر(ص) باشد یا خلیفه و جانشین منصوب از طرف وی. نویسنده پیش از پرداختن به مطالب کتاب، به بحث از امکان علم غیب نزد ائمه اهل‌بیت(ع) پرداخته و علت انکار آن را از سوی سلفی‌ها خاطرنشان شده و اجمالا پاره‌ای از عقاید و تفکرات آنان در زمینه توحید و شرک را به چالش کشیده است. وی سپس از واقعه غدیر خم و اجتماع هزاران نفری مسلمانان در آن روز و در آن شرایط سخت در صحرای میان مکه و مدینه به امر پیامبر(ص)، یاد کرده و آیات مربوط به این واقعه و اکمال دین همراه با شأن نزول و روایاتی را که در ذیل آنها صادر شده تشریح نموده و خاطرنشان کرده که همه اینها بدین منظور بوده که پیامبر(ص) به امر خداوند ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) را به مردم اعلام نماید. نویسنده در بحث تقسیم ولایت می‌نویسد: ولایت به دو قسم تقسیم می‌شود: قسمی از آن متعلق به عالم ملک و ملکوت و تکوین بوده و «ولایت تکوینی» نام دارد و قسمی دیگر، مربوط به وضع تشریعی و عالم تشریع بوده و «ولایت تشریعی» نام گرفته است. بخش اول کتاب، به مباحث مربوط به ولایت تکوینی اختصاص یافته است. نویسنده در ابتدای این بخش، به این نکته اشاره دارد که کسی معتقد نیست که امور عالم، خارج از اراده باری تعالی می‌باشد، بلکه سرچشمه و منشأ تمامی امور، خداوند بوده و کسی این امر را انکار نخواهد کرد جز متکبران و معاندان؛ اما بااین‌حال، امکان این امر نیز وجود دارد که خداوند، بعضی از بندگان خویش را تکریم نموده و برخی از امور را به ایشان تفویض نماید تا در برخی از امور، به قدرت و اذن و اراده او، تصرف نمایند و این همان کرامت اولیاء الله و محبان خداست که در موارد متعددی، در قرآن کریم، بدان اشاره شده است که از جمله آنها عبارتند از: ماجرای انتقال تخت بلقیس توسط عاصف بن برخیا؛ زنده شدن پرندگان به درخواست حضرت ابراهیم(ع)؛ زنده شدن مردگان توسط حضرت عیسی(ع). نویسنده در ادامه، به مباحث مربوط به ولایت تکوینی و پیامدهای سیاسی آن و نیز مشکل معرفت‌شناختی مدرنیته پرداخته و به این سؤال پاسخ داده است که آیا ولایت تکوینی به معنای اعجاز می‌باشد یا نه. قرائت عرفانی ولایت تکوینی در مفهوم شیعی (تفاوت میان ولایت و نبوت از دیدگاه عارفان)؛ مباحث ریشه‌ای ولایت تکوینی در مفهوم اهل سنت (مساوی بودن ولایت تکوینی با معجزه در مفهوم اهل سنت) و بررسی نظریات بزرگانی چون تفتازانی، شهرستانی و آلوسی و قرائت تجربی ولایت تکوینی و علم حدیث، از جمله مباحث مطرح‌شده در این بخش می‌باشد. در بخش دوم، به مباحث مربوط به ولایت تشریعی پرداخته شده است. نویسنده ابتدا به بررسی دلیل ولایت تشریعی نزد شیعه امامیه (که عبارت است از اینکه پیامبر(ص) در حدیث معروف ثقلین، کتاب خدا و اهل‌بیت(ع) را قرین و همراه یکدیگر معرفی نمود که تا قیامت از یکدیگر جدا نخواهند شد و تمسک به آن دو مایه نجات و رستگاری و تخلف از آنها، مایه گمراهی و ضلالت است و این اشاره پیامبر(ص) به عدم افتراق و جدایی این دو از یکدیگر، دلیل است بر ملازمت آن دو با هم و هر نوع خللی بر یکی، مساوی است با خلل بر دیگری و از آنجا که قرآن، کلام باری تعالی بوده و باطلی در آن راه نخواهد داشت و نیز معصوم و مصدر احکام الهی است، پس ناگزیر عترت نیز چنین می‌باشند) پرداخته است. و جعل تشریعی و حق تشریع را توضیح داده. و سپس شبهات مطرح‌شده در این زمینه را تحت عناوین وحدانیت خداوند، غلو و... مورد بحث و بررسی قرار داده است. و سرانجام، اقسام ولایت تشریعی را توضیح داده است که شامل دو قسم زیر می‌باشد: تفویض بعضی از احکام به پیامبر(ص) از سوی خداوند؛ رعایت سیاست مردمان و جامعه از طرف پیامبر(ص). در پایان، به توضیح، بررسی و نقد دیدگاه اهل سنت پیرامون ولایت تشریعی پرداخته شده است

کتاب «فی السبیل الوحدة و التقریب: دراسات تقریبیة، ثقافیة، اجتماعیة، سیاسیة، تاریخیة» مجموعه نوشتارهای عربی استاد سید هادی خسروشاهی در مقاطع مختلف است که غالب آنها پیش از این در کنفرانس‏ های بین‏ المللی جهان اسلام ارائه شده ‏اند یا در نشریات عربی خارج از ایران منتشر شده‏ اند. محوریت مشترک آن مقالات و یادداشت‏ ها، تبیین رویکرد تقریب مذاهب اسلامی و وحدت جوامع اسلامی است. این کتاب ارزشمند از دو مقدمه ناشر و استاد خسروشاهی و چهار فصل «فی الوحدة و التقارب بین العالم العربی و الاسلامی»، «الاخوان المسلمون و التقریب»، «فی الثقافة و السیاسة» و «فی الدعوة الاسلامیة و العودة الی القرآن و المعارف الاسلامیة» تشکیل شده است.

یکی از سؤاالت مهم دربارۀ با کتاب من الیحضره الفقیه این است که: آیا احادیثی که در این کتاب به نقل از رسول خدا به شکل مرسل آمده، همگی از اسناد و طرق شیعی اخذ شده یا تمام یا برخی از آن- ها از طرق اهلسنت نقل شدهاند؟ پاسخ به این مسئله نیازمند بررسی تک تک این روایات است. برای نظام- مند شدن پژوهش و به دست آوردن نتیجة دقیقتر، ابتدا این احادیث را بر اساس سه معیار: نقل حدیث در سایر کتب شیخ صدوق به طور مسند )سند شیعی یا غیرشیعی(، نقل آن در سایر کتب شیعی با اسانید شیعی و نقل آن در کتب اهلسنت به هفت دسته تقسیم کردهایم. سپس داللت هر یک از اقسام را بر این که شیخ صدوق آن حدیث را از روایات و طرق شیعی اخذ کرده یا سنّی، سنجیده و سپس احادیث مربوط به هر قسم را جمعآوری کردهایم. گفتنی است، در این پژوهش تنها جلد اول کتاب به عنوان نمونه بررسی شده است.

شیخ علاء الدوله سمنانی از مشایخ بزرگ عرفان و تصوف ایران سده هشتم قمری، توانست با رویگردانی از جاه و مقام دربار ایلخانان مغول، به سیر و سلوک روی آورد و مروّج عرفان، تصوف و اخلاق زمانه خود شود. او با روحیه تسامح و تساهل، اعتقاد راسخ و عملی به تقریب، و تقارب و سازگاری مذهبی، زمینه ایجاد تقریب بین مذاهب اسلامی را فراهم ساخته است. نگاه احترام آمیز و بدون تعصب مذهبی نسبت به دو مذهب شیعه و سنی از وی ژگیهای برجسته زندگی، تقریرات و تألیفات وی است. در کتاب چهل مجلس که در مباحث مختلف سیر و سلوکی است، به نزدیک سازی دو مذهب تشیع و تسنن اهتمام نموده و اندیشه های تقریبی را در حالی دنبال کرده که عصر وی دوره تعصبات و نزاعهای مذهبی بوده است. وی در خلال مباحث خود، به موضوعاتی چون: منزلت و جایگاه اهل بیت(ع)، فقه اهل بیت(ع)، دفاع از دین مبین اسلام و پیامبر اکرم(ص) در برابر مبلغان بودایی، رد قول قائلان به تناسخ، جایگاه کمیل به عنوان صاحب سرّ امام علی(ع) و توجیه اختلافات کلامی سخنان امام شافعی و امام ابوحنیفه، توجه نشان داده است که بیانگر رویکرد تقریبی او در این اثر می باشد. نگارنده با روش توصیفی تحلیلی، مباحث فوق را مورد بررسی قرار داده است.