جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 29
بررسی نظریه حیث التفاتی در  تفکرات ابن سینا و برنتانو
نویسنده:
سمانه جوادی استاد راهنما: غلامرضا؟ ابراهیمی دینانی استاد مشاور: منیره پلنگی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
نظریّه ی "حیث التفاتی" یکی از مهمترین مسائل در حوزه ی موضوع علم و کیفیت علم می باشد گرچه این واژه به صورت صریح در آثار فیلسوفانی چون ارسطو و ابن سینا نیامده است امّا بی گمان یکی از اساسی ترین موضوعات مطرح شده در تفکّرات آن هاست.اگرچه ابن سینا به طور مستقیم به واژه ی حیث التفاتی در آثارش اشاره نکرده است امّا در مباحث جدی و مهمّی از جمله در مبحث ادراک وهمی، آگاهی و همچنین علم عنایی خداوند به موجودات به این موضوع توجّه دارد و اهمیّت خاصّی می دهد. بدون شک، برنتانو، فیلسوف قرن نوزدهم، اوّلین شخصی نیست که نظریه ی حیث التفاتی را مطرح می کند امّا در این پژوهش تلاش شده که بیان شود او اوّلین کسی است که این مفهوم را در پدیدارشناسی غربی به عنوان یک اصل معرفت شناسی، مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و او واسطه ای برای انتقال این مفهوم به تفکّرات فیلسوفان غربی از جمله هوسرل می شود. برنتانو به کمک آموخته هایش از فیلسوفان مدرسی و قرون وسطی از جمله توماس با این مفهوم آشنا شده است. توماس آکویناس نیز این مفهوم را عیناً از مطالعاتش در آثار شیخ الرئیس اکتساب کرده است. نویسنده نهایتاً به این نتیجه می رسد که در واقع برنتانو توانسته با احیای این مطلب و انتقال آن توسط هوسرل به مباحث پدیدارشناسی گام مهمّی را در حل برخی معضلات معرفت شناسی غربی بردارد.
بررسی قاعده لطف از دیدگاه سیدمرتضی
نویسنده:
قربانعلی کریم زاده قراملکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
چکیده :
قاعده لطف یکی از قواعد کلامی است که مورد توجه متکلمان مسلمان واقع شده است و آنان در حل و فصل برخی از مسائل کلامی از این قاعده سود جسته اند. در حوزه مطالعات کلامی در میان متکلمان شیعی، می توان دو رهیافت از این قاعده را مشاهده کرد. برخی از متکلمان قلمرو آن را در امر تکوین و تشریع دانسته و از آن در تثبیت و تبیین مسائل مهم کلامی مانند، ضرورت بعثت، وجوب تکلیف ابتدائی، ضرورت عصمت در نبی و امام (ع)، ضرورت امامت، توجیه آلام و ... استفاده نمودند. بعضی دیگر، این قاعده را از منظر خاص مورد توجه قرار داده و آن را از متعلقات تکلیف دانسته اند. این پژوهش ابتدا به رویکردهای متکلمان شیعی درباره قاعده می پردازد و به دنبال آن، این مساله در اندیشه های کلامی سیدمرتضی از متکلمین سده چهارم و پنجم هجری قمری مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. در این پژوهش معلوم شده است، لطف در منظر سیدمرتضی، یک نوع امداد و مداخله الهی در حوزه تکلیف است که به قصد تشویق به اطاعت و دوری از معصیت صورت می گیرد که این عنایت الهی از یک سو با اصل آزادی انسان منافات نداشته و از سوی دیگر از جنس افعال تکوینی است که بعد از ثبوت تکلیف در حق بنده ارزانی می شود. این مهم ترین یافته پژوهش است.
صفحات :
از صفحه 161 تا 174
غایت مند بودن آفرینش در فلسفه اسلامی: با محوریت غرض ورزی خالق و غرض مندی مخلوق
نویسنده:
حمید محمودیان، مریم امامی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
نظام آفرینش از ابعاد مختلفی چون نظام فاعلی جهان، نظام داخلی و نظام غایی در خور بررسی است. این پژوهش نظام هستی را از بعد نظام غایی مورد بررسی قرار داده و به دنبال پاسخگویی به این سوالات است که آیا نظام آفرینش نظامی هدفمند است؟ آیا خداوند در آفرینش، دارای غرض است؟ و غرض نداشتن خداوند به چه معنا است؟ از نظر فلاسفه اسلامی، حکمت الهی اقتضای آن دارد که افعال خداوند همه از غایت و هدف برخوردار باشند و نفی غرض از فعل خداوند عبارت از نفی غرض فاعلی است و با توجه به نفی غرض زاید بر ذات، غایت آفرینش همان علم پروردگار و ابتهاج ذاتی او به کمالات مندرج در ذات است که به سبب آن، به ایجاد نظام هستی مبادرت ورزیده است.
صفحات :
از صفحه 153 تا 170
بررسی تطبیقی عنایت و کیفیت وقوع شر در قضای الهی از دیدگاه ابن سینا ابن عربی و ملاصدرا
نویسنده:
مظاهر جوادی‌نیا
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
وقوع شرّ در نظام آفرینش و مسئله عنایت و علم عنایی حق‌تعالی، از مباحث مهمی هستند که در فلسفه و عرفان مطرح بوده و شبهات و دغدغه‌هایی را در حوزه اندیشه دینی پدید آورده است .بدین جهتبرخی از فلاسفه و عارفان بدان عطف نظر نموده و در آثار خود ابوابی را به مسائل مذکور اختصاص داده اند. در این میان ابن سینا، ابن‌عربی و ملاصدرا دیدگاه‌های بارزتری را درباره مسائل فوق عرضه داشته اند. از دیدگاه هر سه اندیشمند، شرّ به معنای عدم کمال و نقص و فقدان کمالات می‌باشد. در یک تقسیم‌بندی، شرّرا به بالذات و بالعرض تقسیم کرده اند. اگرچه شرّ امری عدمی نه به معنای مطلق آن، می‌باشد، ولی مصادیقی نیز برای آن برشماردند. وجود شرور به نسبت و بالقیاس می‌باشد. عنایت یا علم بالعنایه، همان شمول و احاطه علمی واجب تعالی به همه هستی است. عالم بودن به ذات خویش و به نظام خیر و علیّت و راضی بودن به آن، از عناصر مندرج و مشترک در مفهوم عنایت از سه دیدگاه می‌باشد. علم خداوند، سبب ایجاد نظام احسن شده است. افزون بر معنای فوق، مشرب خاص ابن‌عربی در باب علم حق تعالی، برمبنای اسماء حسنای الهی و صفت علیم بودن خداوند مطرح است. علم حق‌تعالی به صورت علم اجمالی، در عین کشف تفصیلی که عین ذاتش می‌باشد، مورد توجه می‌باشد و این در آراء ملاصدرا نیز مشهود است. در باب فاعلیت حق‌تعالی در ایجاد نظام آفرینش، قصد و غرضی نبوده است و فاعلیت حق‌تعالی در حکمت مشاء فاعلیّت بالعنایه و زاید بر ذات و در حکمت صدرایی و ابن‌عربی، علم ذاتی (عین ذات) و فاعلیت بالتجلّی می‌باشد که براساس حرکت حبیّه و به مصداق حدیث «کنز مخفی» سبب ایجاد نظام عالم شده‌است.گرچه در مکتب وحدت وجود ابن‌عربی، نظام آفرینش، تجلّی و ظهور اسماء‌الله است و همه اسماءالله، اسماء حسنیَْ هستند و در نگاه کلی، همه چیز در نظام آفرینش زیبا و احسن است ، ولی به گمان وی وجود شرور جزئی در نظام، از لوازم ضروری آن است. شرور با خیرات ملازمه دارند. ترک شرّ قلیل به‌خاطر خیر کثیر، شرّ کثیر محسوب می‌شود. هیولا و ماده بودن و جهات امکانی، همچنین تضاد و تصادماتی که در بین متحرکات و عالم ماده وجود دارد، زمینه و سبب بروز شرّ را بطور نسبی و بالعرض در قضای الهی فراهم کرده است وهرسه حکیم به همه اینها اذعان دارند.
تطابق عوالم تکوینی با عوالم انسانی
نویسنده:
عبدالمحمود منصوریانفر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
یکی از مباحث مهمی که از دیرباز و از دوران باستان در حکمت الهی و فلسفه و عرفان اسلامی مورد توجه متفکران، فلاسفه و عرفا بوده است، تطابق عوالم تکوینی با عوالم انسانی و یا به عبارتی انطباق عالم اکبر و عالم اصغر و به تعبیر دیگر عالم تکوین و عالم تشریع، و سرانجام تطبیق انسان کلی با هستی است. این مسأله در فرازهای مختلف دعای سحر آمده و مفسران معاصر در شرح این دعا به این موضوع اشاراتی کرده‌اند. نگارنده سعی کرده تا این مسأله را با نگاهی نو مورد بحث قرار دهد و نتایج حاصل از این مباحث را نقد و بررسی و تحلیل کند، و توجیه عقلی نظریه همبستگی علم ازلی الهی را با هستی و آفرینش بیان کرده و برداشت خود را از آن ارائه دهد.
صفحات :
از صفحه 29 تا 48
رويكرد حكمت صدرایی به مشيت الهی
نویسنده:
عبدالعلی شكر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بنیاد حکمت اسلامی صدرا,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مشيت بعنوان اولين تجلي ذات حق، فارغ از زمان و مكان، پنجرة بروز و ظهور ساير مخلوقات از منشأ هستي است. در انديشة حكمت متعاليه مشيت الهي ذيل مباحثي مانند قدرت، علم و اراده خداوند مطرح ميشود. اما اين صفات با ذات حق، تنها در مفهوم مغايرت دارند و بحسب مصداق و وجود عين ذات خداوند هستند. ملاصدرا در توجيه عينيت ذات و صفات، بر اين مبنا استدلال ميكند كه خداوند بسيط الحقيقه و صرف الوجود است و بهمين دليل نميتوان به غيريت و تعدد وجودي صفات با يكديگر و با ذات حق رأي داد. قدرت خداوند قرين اراده و مشيت ازلي اوست و بهمين دليل است كه فعل بدون تراخي از ذات حق صادر ميگردد. بنابرين فعل فاعل قادر ـ‌ برخلاف نظر متكلمان كه آن را به صحت فعل و ترك معنا كرده‌اند‌ـ همراه با مشيت است؛ مدار قادريت اينست كه مشيت سبب صدور يا ترك فعل باشد. از طرفي، عنايت خداوند همان علم تفصيلي حق تعالي به ذات خود و نظام خير است كه موجب پيدايش فعل ميگردد. مشيت الهي بهمراه عنايت او سبب تحقق خارجي فعل مورد رضايت خداوند است. تحقق عيني موجودات مطابق خصوصياتي است كه در علم و مشيت ازلي خداوند مقدر شده است. اين همان قضا و قدر و آخرين مرتبة علم الهي است كه بدنبال مشيت ازلي ـ‌‌كه شامل عنايت، علم، عليت و رضايت ذات حق است‌ـ ظهور مي‌يابد. تمام ممكنات، از جمله اختيار انسان، مشمول اين مشيت و قضا و قدر الهي خواهد بود.
صفحات :
از صفحه 5 تا 16
عنايت الهى و نسبت شرور با آن از ديدگاه ابن سينا
نویسنده:
محمد سربخشى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
چکیده :
فلسفه آفرينش عالم و شرورى كه در آن وجود دارد، همواره يكى از سؤالات فلاسفه و متكلمان بوده است. ابن سينا با تكيه بر عناصر كليدى مفهوم عنايت، يعنى علم، عليت، اراده و رضايت، كوشيده است تصوير روشنى از علت آفرينش و وجود نظام خير موجود در عالم ارائه نمايد. به نظر مى رسد، اين بيان قادر نيست تمام ابعاد و وجوه مبهم مسئله را روشن نموده و پاسخى قانع كننده به تمام مسائل موجود ارائه دهد. مقاله حاضر مى كوشد با تكيه بر كلمات ابن سينا و تكمله هايى كه از حكمت متعاليه به عاريت گرفته است، مسئله فوق را به نحو روشن ترى تقرير كرده و سؤالات پيرامون آن را پاسخ دهد.
صفحات :
از صفحه 65 تا 76
بررسی معانی حق در فلسفه ابن‌ سینا
نویسنده:
محسن حبیبی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
فارابی حق را به سه معنا مورد استفاده قرار داده و ابن‌سینا نیز به تبع او همین معانی را برای حق در نظر گرفته‌است. دو معنای وجودی و یک معنای معرفت‌شناسانه. حق به معنای وجود مطلق (دائم) و وجود بالفعل و حق به معنای صدق. قول یا اعتقاد (حکم) را هنگامی که مطابِق واقع است صادق و هنگامی که واقع مطابَق با آن است حق می‌نامند. فلاسفه مسلمان بالاتّفاق مطابقت را به عنوان ملاک صدق در نظر گرفته‌اند. ضمناً ابن‌سینا از بُعد عقل عملی نیز برای حکمت، شأن عملی قائل است. عدالت به عنوان رکن اصلی عقل عملی است و او در حکمت عملی حق را ملاک عدل گرفته‌است. با وجود آنکه ابن‌سینا رویکرد استدلالی را در فلسفه اخذ کرده‌است اما به‌نحوی نگاهی اشراقی و عارفانه نیز دارد. سومین لحاظی که حق نزد ابن‌سینا مورد توجه قرارگرفته بُعد شهودی و عرفانی حکمت است. ابن‌سینا در کنار اعتقاد راسخ به علم حصولی (مبتنی بر صورت ذهنی) به علم حضوری قائل است. نزد شیخ حق وجه وجودی نیز دارد، پس با اعتقاد به علم حضوری است که حق با بُعد معرفت‌شناسانه اتّصال و به معنای دقیق‌تر اتحاد می‌یابد.
صفحات :
از صفحه 29 تا 50
عرضه نظر بوعلی سینا درباره نظام احسن بر آیات و روایات
نویسنده:
محمدمهدی مردانی ولندانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
نظام، مجموعه اجزاء بهم پیوسته‌ای است که یک واحد را تشکیل می‌دهد و یک هدف دارد "حسن " و"احسن" عبارت از: هر چیزی که بهت آورد وانسان بسوی آن رغبت کند. از ترکیب این دو عبارت یعنی نظام احسن که مورد معرکه آراء متفکران در طول تاریخ بشریت گردیده است، گروهی منکر چنیین نظری می‌باشند، اما اغلب متفکران الهی بر این باورند که نظام هستی نظامی احسن است از جمله اندیشمندان یونانی با نامیدن عالم به جهانی "زیبا " وتوجیه شرور توسط ارسطو، اعتقاد به نظام احسن دارند. همچنیین مکتب‌های دیگر بویژه مکتب‌های فلسفی مانند مشاء وحکمت متعالیه با الهام از آموزه های دینی نیز بر این باورند. آیات قرآن و روایات بسیاری با استفاده از عباراتی مانند: "غایت صواب"و " احسن صور" و "نهایت استحکام ودرستی که بالاتراز آن تصور نمی‌شود" و " اتقن و احسن “به تبیین مولفه‌های نظام احسن پرداخته اند. مکتب‌های فلسفی با الهام از این آموزه‌ها سعی و تلاش کرده اند تا این نظریه را برهانی کنند و از طریق برهان انّ ولمّ برای اثبات آن دلیل آورند و اشکالات وارده بر آن را دفع نمایند و به آن پاسخ دهند. ما در این پایان نامه نظر و آراء حکیم الهی ابن سینا را مورد بحث و بررسی قرارداده و سپس آن را بر آیات و روایات عرضه کرده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که نظام احسن در آموزهای دینی اعم از آیات کریمه و روایات معصومین (ع) بیان شده است و ا بن سینا سعی نموده است آن را برهانی کند اگر چه ادله او بعدا مورد نقد قرار گرفته است اما این حکیم بزرگ راه را برای بحث و تحقیق دیگران باز نمود. و نظام احسنی که حکما اسلامی از جمله ابن سینا معتقدند شواهد قرآنی و روایی آن را تأیید می‌کند.
از سازگارگرایی تا ضدسازگارگرایی خداباوری و تکامل داروینی: بررسی و نقد چهار دیدگاه
نویسنده:
حسن حسینی
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه امام صادق (ع),
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در این مقاله، با ارائۀ یک دسته بندی چهارگانه از معتقدان به سازگارگرایی و ضدسازگارگرایی تکامل داروینی با الهیات و خداباوری، آرای برخی از مهم ترین نمایندگان این دسته های چهارگانه مطرح شده است. داکینز و دنت از گروه ضدسازگارگرایان اتئیستی و علامه طباطبایی از گروه ضدسازگارگرایان خداباور انتخاب شده اند. جان هات در گروه سازگارگرایان تفکیکی و شهید مطهری و پلانتینگا نیز در گروه سازگارگرایان خداباور مورد بررسی قرار گرفته اند. پس از بررسی آرای هر گروه و بیان برخی از انتقادات، در پایان، در مورد امکان سازگاری تکامل داروینی (با برخی ویژگی های آن مثل انتخاب طبیعی) با الهیات و خداباوری تردیدهایی مطرح شده است.
صفحات :
از صفحه 71 تا 88
  • تعداد رکورد ها : 29