جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «تنزیه المعبود، فی الرد على وحدة الوجود» نوشته قاسم علی احمدی است. نگارنده در کتاب بر آن است فلسفه‌ «وحدت وجود» را با استناد به آیات، احادیث و براهینی چند رد نماید. کتاب که به زبان عربی نگاشته شده این موضوعات را دربردارد: اصالت وجود و ماهیت، اشتراک وجود از نظر لفظ و معنا، آیا وجود حقیقت واحد مشکوک است؟، وحدت وجود و موجود، و بیان برخی فواید مهم درباره‌ موضوع وحدت وجود.

کتاب ارزشمند حاضر به بررسی مباحث الاهیات با تاکید بر نظرات ابن سینا می باشد که در آن مسائل مهم الهیاتی-فلسفی از علت و معلوم و وجود گرفته تا بحث اثبات خدا و توحید و...

«الإنسان و العقيدة» در واقع مجموعه چند رساله به زبان عربى، نوشته علامه سيد محمدحسين طباطبايى است كه در يك كتاب جمع شده و با نامى جديد منتشر شده است. عناوين رساله‌ هاى موجود در اين اثر به ترتيب ذيل است: 1- الإنسان قبل الدنيا 2- الإنسان في الدنيا 3- الإنسان بعد الدنيا 4- رسالة الولاية 5- على (ع) و الفلسفة الالهية. اين اثر به همت موسسه «مكتبة فدك لإحياء التراث» با تحقيق شيخ صباح الربيعى (رساله‌ هاى 1 و2 و 3) و شيخ على اسدى (رساله‌ هاى 4 و 5) انتشار يافته است.

کتاب «الصراط المستقیم ، فی ربط الحادث بالقدیم» تالیف میر محمدباقر داماد مي باشد. میرداماد سعی داشت تا مبانی حکمت مشاء را با جلوه­ های اشراقی در هم آمیزد و با استفاده از تعالیم اعتقادی شیعی نظام فلسفی اسلامی نوینی را ارائه دهد که خود آن را حکمت یمانی نامید. این کتاب پیچیده­ ترین اثر مصنّف به زبان عربی است که درباره یکی از بغرنج­ ترین مسائل فلسفی یعنی مسئله حدوث و قدم و مباحثی چون، ربط حادث و قدیم، ماهیت و اقسام حرکت، چیستی زمان و علم پیشین الهی به رشته تحریر درآمده است.

کتاب «خلاصة الحکمة الإلهیة» تالیف عبدالهادی فضلی، از منابع آموزشی فلسفی معاصر در بیان مسائل و موضوعات الهیات فلسفی است. حکمت الهی عنوانی است برای مفاهیمی که در سنت فکری اسلام در بردارنده بخش هایی از مسائل فلسفه و کلام اسلامی بوده است. در این کتاب به زبانی ساده ابتدا تعریف فلسفه و حکمت الهی آمده سپس سیری اجمالی از مباحث امور عامه صورت گرفته و در ادامه مسائل الهیاتی در این عناوین آمده است: الوهیت، نبوت، امامت و معاد. استدلال‏ ها و مبانی این بحث ها به اختصار بیان گردیده است.

در این مقاله نویسنده سعی دارد تا مطالعه ای تطبیقی را درباره قابلیت های دو نظام فلسفی آسیایی و اروپایی در باب موضوعی خاص- یعنی قوه عقل- ارایه دهد، و از این طریق تاملی بر امکان گفت و گو میان سنت های فلسفی ای داشته باشد که تا به امروز پیشینه ای سخت و تسلیم نشدنی در این باره داشته اند. اگر چه پس از عصر روشنگری و با فیزیک نیوتنی و در فلسفه نقادی کانت، وحدت و کمال فاهمه توسط عقل فراهم می شود، عملا بر محدودیت و حدود قلمرو عقل نیز تاکید می گردد. «مغالطات»، «تعارضات جدلی» یا «آنتی نومی ها»، «ایده ال عقل محض»، اعلان صریح شکست عقل در سه حوزه شناخت حقیقت نفس، طبیعت، و خدا بودند، و «دیالکتیک استعلایی» به مثابه موقعیتی انتقادی معرفی شد که نشات گرفته از تعالی و فراروی عقل بود. نتیجه گریزناپذیر چنین رویکردی، دوگانگی میان سوژه و ابژه، نومن و فنومن، و فاهمه و عقل است؛ و اخلاف کانت مجبور بودند تا بر چنین دوگانگی ای غلبه کنند. در فلسفه اسلامی- و به ویژه در فلسفه صدرایی- عقل، از سویی، مشتمل بر مراتب معرفت و در واقع مراتب «هستی» است و از سویی دیگر- بر خلاف سنت ارسطویی و کانتی- هیچ تعارضی میان مراتب و درجات شناخت نیست؛ بنابراین، «عقل» همچون شکلی از مراتب هستی و مطابق با آن معرفی می شود. اگرچه در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، اخلاف کانت- به خصوص هگل- تلاش خود را معطوف به حذف دوگانگی میان سوژه و ابژه و نومن و فنومن کردند، اما هیچ نظام فلسفی ای که بر اساس سنتی متافیزیکی شکل گرفته موفق نشده است که بر این معضل فلسفه نقادی غلبه کند (فقط در میانه قرن بیستم بود که با پدیدارشناسی هوسرل و هرمنوتیک هایدگر دریچه جدیدی گشوده شد). نگارنده در این مقاله سعی دارد تا با مطالعه ای تطبیقی بین نظام فلسفی کانت و ملاصدرا، راهی را به جاده گفت وگو و مبادله انتقادی آرا و عقاید میان دو سنت بزرگ فلسفی غرب و شرق بگشاید.

بحث وجود و ماهیت به صورتی که امروز با آن آشنا هستیم در مباحث فلسفه یونانی مطرح نبود. این بحث در نتیجه منازعات کلامی در فلسفه های مسیحی و اسلامی وارد مباحث فلسفی شد. در فلسفه ملاصدرا تعبیر «اصالت» نیز به این الفاظ اضافه شد و مباحث اصالت وجود و اصالت ماهیت به عنوان مباحث اساسی فلسفه مطرح شد. یکی از تعبیرات متداول در فلسفه غرب جدید تعبیر «پلورالیزم» یا کثرت نگری یا اصالت کثرات است که مضمون فلسفی آن معادل «اصل ماهیت» به تعبیر ملاصدرا است. فلسفه های غربی را عموما از دوره یونانی تا عصر جدید، به جز دوره قرون وسطی، می توان فلسفه های اصالت ماهوی یا کثرت نگر نامید و فلسفه های مسیحی و اسلامی (به جز سهروردی) بر اساس اصالت وجود بنا شده اند. اصالت وجود و اصالت ماهیت نه فقط به عنوان مباحث متافیزیکی بلکه هر کدام به ترتیب در تفکرات اسلامی و غربی بر کل حوزه فرهنگ و تمدن سایه افکنده اند تفکر اصالت ماهیت در غرب با ارسطو آغاز می شود.