جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این پژوهش سنخ شناسی نگرش های ابراز شده مردم درباره روحانیت در سه فیلم زیرنورماه، مارمولک، و طلا و مس است. تلاش بر آن بوده تا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، سه فیلم مد نظر، که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند، تجزیه و تحلیل شوند. نتایج این تحلیل نشان می دهد که نگرش مردم درباره روحانیت در فیلم های مذکور را می توان به سه گونه نگرش مثبت (نگرش مثبت آمیخته با تقدس، نگرش مثبت همراه با احترام، نگرش مثبت همراه با اعتماد، نگرش مثبت کورکورانه و مقلدانه، نگرش مثبت منفعت طلبانه و ابزاری) نگرش منفی (نگرش منفی به استفاده ابزاری از جایگاه روحانیت، نگرش منفی آمیخته با ترس، نگرش منفی همراه با تحقیر و تمسخر، تصورات قالبی منفی) و عناصر مرتبط با تغییر نگرش نسبت به روحانیت (مانند اقناع، ناهماهنگی شناختی) تقسیم و طبقه بندی کرد. نگرش منفی به روحانیت در این سه فیلم، عمدتا به شکل پیش داوری و تصورات قالبی منفی بازنمایی شده است. مضامین بازنمایی شده در این حوزه عبارت از به قدرت و ثروت رسیدن روحانیان پس از انقلاب اسلامی، استفاده ابزاری روحانیون از لباس روحانیت، فاصله گرفتن روحانیت از متن جامعه، و سنتی بودن همه روحانیان.

نجم الدین رازی عارفی است که در ظاهر با عالم سیاست بیگانه است. اما علاقه مندی اش به انسان و سرنوشت و سعادت و شقاوت او که با شیوه اداره کشور مرتبط است، وی را به طرح مسائل سیاسی وا می دارد. در این مقاله خواهیم دید که او با تکیه بر طرح واره ذهنی اش که بر بنیاد باورهای عرفانی و دینی او استوار است، اولا بر ضرورت حکومت تأکید می ورزد و ثانیا دولت و دین را چنان دو روی یک برگ می داند و معیارهای ارزیابی حکومت و حاکمان را از شریعت اخذ می کند. از سخنان او در مرصادالعباد بر می آید که اجزا و عناصر حکومت مورد نظرش، باید مثل اعضای بدن با یکدیگر و با کل نظام در تعامل باشند. به نظر او حکومت به هرمی می ماند که شاه در رأس آن قرار می گیرد و وزیر و کارگزاران، بخش میانی آن را تشکیل می دهند و مردم که گسترده ترین و محروم ترین طبقه اجتماعی را به وجود می آورند، در پایه این هرم قرار دارند. از آنجا که می بیند، شاه با خودکامگی و اختیارات نامحدود حکم می راند و کارگزاران دیگر با پرداخت رشوه و خدمت، به حوزه قدرت راه می یابند؛ نویسنده مثل همیشه، به جای بیان واقعیت های موجود، به توصیف «آن چه باید باشد» می پردازد. از خلال همین توصیف هاست که خواننده ساختارشکنی کرده، به نگفته های متن پی می برد و در می یابد که حکومت موجود، چیزی جز نظام تباه نیست. نظامی که در آن جماعتی عظیم استثمار می شوند تا مشتی محدود ثروت اندوزند.

سرمایه اجتماعی را می توان مجموعه ای از عناصر نظیر اعتمادجمعی، هنجارها و شبکه ها دانست که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک جامعه شده و در قالب آن همکاریها تسهیل می گردد. به حرکت درآوردن سرمایه های اجتماعی متروک، مولفه ای مثبت در راه تجمیع نیروها و تقویت همکاری ها است ودرفرآیند ایجاد تغییرات سیاسی- اجتماعی نقش قابل توجهی دارد. این نکته در انقلاب ها که ازمصادیق مهم تغییرات اجتماعی هستند، جایگاه برجسته ای می یابد. چراکه انقلاب ها نیازمند مشارکت، آگاهی و اعتمادند و این مهم بابکارگیری سرمایه اجتماعی و استفاده بهینه از آن میسر می شود. در این نوشتار پس از تبیین مفهوم سرمایه اجتماعی و ابعاد آن، با نگاهی استنباطی و مبتنی بر سیره نظری و عملی امام خمینی (ره) و با تکیه بر تحلیل گفتارها و واکاوی اندیشه وی در این باب، نشان می دهیم که ایشان با بهره گیری بهینه از عناصر و نهادهای مذهبی، سه مولفه اعتماد، انسجام و مشارکت را تقویت نموده و در نتیجه توانست سرمایه اجتماعی جامعه ایران را به طرز مطلوب و در راستای شکل گیری نظام جمهوری اسلامی تقویت و مدیریت نماید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شناخت دقیق و جامع از ماهیت هر مساله ای، از مهم ترین امور مربوط به آن قلمداد می شود تا به واسطه این شناخت، قضاوت و تصمیم در مورد آن امر بهتر صورت پذیرد. این امر در ارتباط با مساله بیداری اسلامی به دلیل وجود تحلیل های متعدد و بعضا متضاد از آن (نظیر عربی، آمریکایی و یا اسلامی بودن ماهیت آن) اهمیت مضاعفی پیدا می کند، لذا در این متن به ماهیت شناسی این جریان از منظر رهبر انقلاب پرداخته شده است. این ماهیت شناسی به واسطه بررسی سه ساحت پیش زمینه ها، عنصر میدان دار و عوامل معارض و مزاحم با این جریان بررسی شده است.