جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مذهب و رسانه دو پدیده بسیار مهم در جوامع خاورمیانه در عصر حاضر است. در این جوامع، رسانه بازیگری جدیدالورود محسوب می شود که قدمت حضور جدی آن در عرصه های مختلف این جوامع به زحمت، به یک سده می رسد؛ در حالی که مذهب در قرون و هزاره های متمادی یکی از عناصر اصلی کهن و مهم در ساختار جوامع منطقه خاورمیانه به شمار می رفته است. این مقاله تلاشی است برای بررسی ابعاد گوناگون مواجهه این دو پدیده در جوامع خاورمیان، به طور عام، و جامعه ایرانی، به طور خاص، و در آن سعی شده است تا راه های متفاوت و گوناگونی واکاوی شود که رسانه همچون ابزاری له و علیه مذهب ظاهر شده است و نشان داده شود که چگونه مذهب توانسته است در بسیاری از مواقع رسانه را به خدمت خود بگیرد و چگونه در برخی مواقع با احساس تهدید از جانب رسانه، از در جنگ و ستیز با آن در آمده است. مقاله حاضر بر این فرضیه استوار است که تعامل و تقابل میان رسانه و مذهب تاثیرات عمیق و مهمی بر جوامع مطالعه شده و نیز بر چگونگی شکل گیری فرهنگ سیاسی و اجتماعی این جوامع بر جای گذارده است؛ تاثیراتی که ابعاد آن می تواند در مواجهه سنت و مدرنیته و فرجام آن نقشی تعیین کننده داشته باشد.

در تبیین علل دینداری بیشتر زنان نسبت به مردان، کالت با ترکیب تئوری ریسک گریزی و تئوری قدرت – کنترل، دینداری زنان را به اقتدار پدرسالارانه یا برابر طلبانه در خانواده ایشان مربوط می کند. از طرف دیگر علی رغم تحقیقات گوناگون که یافته دینداری بیشتر زنان نسبت به مردان را تایید می کند، لوونتال معتقد است که این یافته در همه جوامع و فرهنگ ها و مذاهب مشاهده نمی شود و تفاوت هایی در این زمینه وجود دارد. ما در این مقاله برآنیم که به آزمون این فرضیه ها پرداخته، به این سوال ها پاسخ دهیم که آیا در ایرانیان زنان از مردان دیندارترند؟ آیا در مذاهب و ادیان ایرانی این یافته تایید می شود؟ آیا زنانی که در خانواده های با نفوذ بیشتر پدر زندگی می کنند، دیندارترند؟ برای پاسخگویی به این سوال ها پیمایش ملی ارزش های اجتماعی و فرهنگی ایرانیان با ابزار پرسشنامه و نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای اجرا شده است و نتایج تحقیق نشان می دهد: 1- در ایرانیان تفاوت های جنسیتی در دینداری به نفع زنان است؛ 2- تفاوت های جنسیتی در دینداری در سنی ها بیشتر از شیعه هاست، اما در میان مسیحیان به چشم نمی خورد؛ 3 – در زنانی که در خانواده های با نفوذ بیشتر پدر زندگی می کنند، دینداری بیشتری به چشم نمی خورد.

در هر جامعه و حکومتی اخلاق و مذهب از مهمترین پایه های آن به شمار می روند. که در مشروعیت بخشیدن به نظام حاکم و رهبران سیاسی، از سهم بالایی برخوردارند. بیشتر در شرایط بحرانی و زمانی که دولت ها درگیر مناقشات و مخاصمات داخلی و خارجی می شوند، یکی از بهترین گزینه ها برای بسیج عمومی بویژه در جوامع توده ای و از هم گسیخته، توسل به همین مولفه هایی از قبیل دین، تاریخ و اخلاق و ... است. لذا معنادهی آن توسط رهبران جامعه بگونه ای که قابلیت برتافتن شرایط موجود و برآوردن اهداف شان را داشته باشد، نیز از دیگر دسیسه ها می باشد. که می توان به جامعه ایتالیا بعد از جنگ جهانی اول و قدرت یابی حکومت فاشیسم توسط موسولینی در آن را یکی از مهمترین نمودهای آن به شمار آورد.اماعلی رقم پژوهشهای مختلفی که پیرامون تاریخ و علل و عوامل موثر بر شکل گیری فاشیسم صورت گرفته است، دراین مقاله سوال اصلی درباره تبیین معنادهی و جایگاه دین و اخلاق از منظر موسولینی و حزب فاشیست می باشد. و در فرضیه مطرح شده معتقدیم: موسولینی با توجه با استبداد و خودرأیی که از خود نشان می داد، و با تقبیح مولفه هایی از قبیل: فردیت، عقلانیت و صلح و آزادی به تبلیغ و تقدیر از جنگ می پردازد و تلاش می کند اصول دین و اخلاق را نیز در تقدس پیشوا و تبعیت بی چون و چرای همه گروهها و آحاد جامعه از دولت تمامیت خواه خویش، معنادهی کند. که همین امر موجبات درگیری و اختلافات بسیاری را میان موسولینی و پاپ بوجود می آورد.

عبدالکریم شهرستانی (479-548) در دوران اقتدار اهل سنت، به مطالعه و تحقیق در باب فرقه های گوناگون پرداخت و با وجود متهم بودن به رافضی گری و گرایش به اسماعیلیه، توانست واقعیت های بسیاری را در باب حوادث تاریخی که منجر به اختلافات مذهبی شده، در اثر خویش منعکس کند. در دوران معاصر، بسیاری در باب شهرستانی مطلب نوشته اند و بیشتر به رویکرد اعتقادی او و تحلیل و تفسیر این بعد، با مراجعه به آثارش، پرداخته اند، اما با توجه به اینکه او را مورخ نمی دانند کمتر به دیدگاه تاریخی او توجه شده است.شهرستانی در معروف ترین اثرش الملل والنحل با اظهار بی طرفی و نقل قول از آثار صاحب ادیان و فرق، به شرح و توصیف عقائد و آرا کلامی و فلسفی پیروان اهل کتاب، فرقه های مختلف اسلامی و غیر آنها پرداخته و در ضمن مباحثی که مطرح کرده به دلایل انشعاب در بین مکاتب مختلف، از جمله فرقه های گوناگون مذهبی، در بین مسلمانان و سابقه تاریخی آنها پرداخته است.شهرستانی، به رغم آنکه مورخ محسوب نمی شود، دیدگاه تاریخی خاصی در اثرش داشته که این مقاله به آن پرداخته است. به نظر می رسد رویکرد تاریخی شهرستانی، متاثر از اوضاع اجتماعی و سیاسی زمانه و نیز عقائد کلامی اش بوده است. او تاریخ را علمی تکرار پذیر و قابل پیش بینی و آیینه عبرت انسان می داند.

زنان ایرانی از هر قوم و تباری، نقش به سزایی را در حفظ، انتقال و گسترش فرهنگ گذشتگان از نسلی به نسل دیگر بر عهده دارند. لالایی، از منابع پرارزش مطالعه فرهنگ عامه (فولکلور) در بین همه ملت هاست که زنان کرد با انتخاب برگزیده اشعار و ملودی در قالب لالایی به ایفای این نقش می پردازند و میراث فرهنگی، مذهبی و موسیقایی قوم کرد را به فرزندانشان منتقل می کنند. این مقاله به شرح مختصری از انواع لالایی های موجود در این قوم می پردازد که علاوه بر تعلیم و تربیت کودکان، در انتقال مفاهیم بنیادی و ارزش های فرهنگی، مذهبی و تاریخی این قوم موثر است.

پس از روی کار آمدن خاندان صفویه و رسمیت یافتن مذهب تشیع در ایران، شیعیان پس از مدت ها به آزادی، ثبات و امنیت دست یافتند. در پرتو امنیتی که به واسطه حکومت شیعی ایجاد شده بود، فرهنگ و هنر رشد و نمو یافت و هنر اسلامی نیز در تمام ابعاد هنری گسترش پیدا کرد. نگارگری و نقاشی مذهبی به خدمت مصور کردن نسخ مربوط به اهل بیت در آمد و در این دوره نسخ مذهبی بسیاری مصور شدند. حدیقه الشهدا نیز نسخه ای بود که در این دوره متعاقب رشد و رونق هنرها مصور شد. این نسخه کتابی درباره شهادت طلبی خاندان حضرت علی (ع) است و از لحاظ سبک، به مکتب بغداد تعلق دارد. از حدیقه الشهدا نسخ بسیاری در موزه های مختلف موجود است. در این مقاله تصاویری از این نسخ انتخاب و با توجه به سبک و ویژگی های نگارگری آن بررسی گردیده است.

مقدمه: مزمن شدن فرایند بیماری و تعدد مشکلات جسمی نظیر تنفسی، پوستی، بینایی، اختلال در الگوی خواب، روابط زناشویی و سایر مشکلات روانی و اجنماعی در مصدومین شیمیایی هر کدام به تنهایی می تواند یک منبع تنش زا در این گروه از بیماران باشد. این مطالعه با هدف تعیین منابع سازگاری در مصدومین شیمیایی انجام شد.روش: در یک مطالعه با رویکرد کیفی، با استفاده ار مصاحبه های عمیق و نیمه ساختار یافته انفرادی و مصاحبه گروه مدار ((FGD با استفاده از نمونه گیری مبتنی بر هدف با 20 مصدوم شیمیایی مرد و زن (نظامی و غیر نظامی) داده ها گردآوری و سپس با روش تحلیل محتوی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: منابع سازگاری در 4 طبقه اصلی شامل، عوامل مذهبی، میهن پرستی، حمایت اجتماعی و نگرش به بیماری دسته بندی شدند. مهمترین منبع سازگاری عوامل مذهبی نظیر مشیت الهی، بیماری عامل پاکی از گناهان، دعا و نیایش و پس از آن میهن پرستی نظیر دفاع از میهن و جانبازی مایه افتخار سپس حمایت خانواده بویژه همسر و و بالاخره پذیرش بیماری از زیر طبقات این دسته ها بودند.نتیجه گیری: با توجه به تعدد مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی در مصدومین شییمیایی تقویت منابع سازگاری و شناسایی عوامل تنش زا می تواند در تطابق این گروه با بیماری و ارتقای کیفیت زندگی آنان موثر باشد.

با وجود پیشینه جرم انگاری حاملگی اجباری با عنوان کلی خشونت های جنسی، بی تردید آگاهی ضمنی از حاملگی اجباری در قلمرو عمومی، و جدا از دیگر اعمال خشونت جنسی، نخستین بار پس از بی رحمی های صورت گرفته در بوسنی در فاصله سال های 1992- 1995م و در رواندا در سال 1994م شکل گرفت. بااین حال، جرم انگاری صریح حاملگی اجباری با عنوان جنایت ضدبشریت و جنایت جنگی، نخستین تلاش حقوق کیفری بین المللی است که با به رسمیت شناختن طیف گسترده ای از خشونت های جنسیت محور، عدالت را برای بزه دیدگان خشونت های جنسی در جنگ های مسلحانه بین المللی و غیربین المللی به ارمغان آورد. بااین همه، به نظر می رسد در مقایسه با دادگاه یوگسلاوی و رواندا و تاثیرشان بر اعلامیه های سازمان ملل، سبک بیان و گفتمان حاکم بر جرم انگاری حاملگی اجباری در اساسنامه رم به گونه ای است که می توان این فرضیه را طرح کرد که آنچه در تحقق ارکان جرم یادشده تعیین کننده است، جنسیت نیست، بلکه حمایت از دیگر ارزش های موضوع حقوق بین الملل، مانند ارزش های قومی (با استنباط از سطح نخست قصد خاص حاملگی اجباری، یعنی قصد اثرگذاری بر ترکیب قومی بزده دیده) و یا ارزش های ملی، نژادی و مذهبی (به منزله مصداق هایی از سطح دوم قصد خاص حاملگی اجباری، یعنی نقض فاحش حقوق بین الملل) است که این مساله دیوان را در مسیر حمایت موثر از زنان در مقابل خشونت های جنسی با چالش مواجه می سازد. بر همین اساس، این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی جرم انگاری حاملگی اجباری در حقوق بین الملل کیفری و به ویژه در اساسنامه دیوان خواهد پرداخت.