جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در غالب کتاب های کلامی یا فلسفی و روایی از مساله دعا و استجابت آن بحث شده است. در احادیث متعددی تاکید شده است که دعا قسمتی از مقدرات خداوند است. خداوند در قرآن کریم همان طور که انسان را به دعا کردن دعوت کرده، اجابت دعا را نیز تضمین نموده است. در این مقاله با توجه به رویکرد شارحان حکمت متعالیه بر این عقیده ایم که دعا یکی از اسباب و علل رسیدن به مطلوب است و استجابت دعا نیز بر اساس نظام آفرینش و قوانین لایتغیر آن صورت می پذیرد و استجابت دعا هیچ تقابل و تضادی با قانون علیت نداشته بلکه همان طور که معجزه و امور خارق عادت صورت می پذیرد استجابت دعا نیز توجیه می شود. هم چنین تاثیر نفس نیز در استجابت دعا مورد توجه است همان گونه که نفس بر بدن موثر است و حالات نفسانی در بدن بروز و ظهور دارد پس در امور خارق عادت نیز موثر است. نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی از آن است که هر چند برخی علل و روابط مبهم و ناشناخته ای نیز در تحقق مطلوب و استجابت دعا موجود می باشند اما دعا و استجابت آن از سلسله نظام علت و معلولی عالم خارج نبوده و استجابت دعا موجب خرق قانون علیت نمی شود.

مقاله حاضر جایگاه انبیای الهی در افکار فیچینو (1433- 1499 م) و تاثیر ابن سینا بر اندیشه وی را بررسی می کند. ضرورت وجود نبی در جامعه و همچنین قانون الهی، عقول و معجزه، از موضوعات دیگری است که در مقاله حاضر مدنظر قرار خواهد گرفت. مارسیلیو فیچینو در دیدگاه خود درباره انبیاء الهی و ابزار صدق دعوی نبوت- معجزه- و قانون الهی، به دو بخش الهیات و نفس کتاب شفای ابن سینا نظر دارد. در این مقاله در پی آن هستیم که پس از بیان عقاید فیچینو در این امر، استناد و ارجاع وی به آرای ابن سینا را مبرهن نماییم. تاثیر پذیری فیچینو از ابن سینا به موارد فوق خلاصه نمی شود. این فیلسوف افلاطونی اهل فلورانس همچنین در موارد دیگری از قبیل فرایند ارسال قوانین الهی به نبی، ضرورت وجود انبیاء و محتوای قوانین انبیاء، وامدار ابن سینا است.

یکی از مدعیان معاصر، به نام «احمد بن اسماعیل بصری»، ادعاهایی مانند یمانی و نوه امام مهدی عج بودن، امامت جهانیان بعد از وفات حضرت مهدی عج و موارد دیگر را به خود نسبت داده و مریدانش با تمسک به معجزاتی که به این فرد نسبت داده شده و با تحریف برخی از روایت ها، در اثبات امامت و حقانیت او با استفاده از استخاره با قرآن و رویا و خواب تلاش دارند.بهره گیری از استخاره و خواب، جهت تشخیص حجت الاهی، علاوه بر عدم دلیل در اثبات، دلایلی بر خلاف آن، وجود داشته و به گونه ای از سوی علمای دین بر بی اعتباری این روش اجماع می باشد. از طرف دیگر، بیان مکان دفن حضرت زهرا ص از جانب این فرد، نه تنها با معنای اصطلاحی معجزه همخوانی ندارد، بلکه روایات معصومین ع خلاف آن را بیان کرده اند.روش این مقاله توصیفی - تحلیلی بوده و به هیچ عنوان نمی توان امامت یک فرد را توسط استخاره با قرآن و رویا اثبات کرد.

یکی از مسایل مهمی که اندیشمندان مسلمان را ازآغاز نزول قرآن کریم به خود مشغول داشته است، موضوع تبیین وجوه اعجاز قرآن کریم است، زیرا قرآن از حیث اعجاز، وجوه متعددی دارد. وجوه آن، به دلیل عظمت قرآن و گستردگی آن برای انسان های اهل تدبر و بصیرت، در هر برهه ای از زمان،جنبه جدیدی از اعجاز قرآن را، آشکار می کند. پیرامون شناخت و احصای همه وجوه اعجاز قرآن، میان پژوهشگران حوزه علوم قرآنی و مفسرین، اختلاف نظر وجود دارد. می توان گفت که دلیل وجود تعدد وجوه اعجاز قرآن، از طرفی هم به انسان بر می گردد و هم به متن قرآن. به جهت ضعف دانش بشری و محدود بودن حوزه شناخت او نسبت به مسایل جهان هستی و نیز اعتماد کافی بر ابزار شناخت انسانی (علم تجربی) و هم به قرآن مربوط می شود که مشتمل بر محتوای عالی و نکات دقیق و اسرار و رموز لطیف آن از حکمت، امثال، قصص و استدلال می باشد.بی تردید هر چه زمان بگذرد، عظمت قرآن و برخی از وجوه اعجازعلمی قرآن و سری از اسرار و رازهای نهفته آن آشکار می شود، پیرامون این موضوع در بین محققان دیدگاه های متفاوتی وجود دارد که در این مقاله به تحلیل هریک از آن نظرات پرداخته شده و دیدگاه معتدل که همان برخورداری قرآن از اشارات علمی است، تایید شده است.

لغت عیسی، یسوع؛ به معنی نجات دهنده است. برای این نام معانی دیگری چون پادشاه و مبارک بیان کرده اند. نصاری، حضرت عیسی را خدا، یکی از سه خدا و پسر خدا یا تجسد خدا می دانستند و بر این باورند تنها از طریق عیسی می توان با خدا ارتباط برقرار نمود. لقب روح الله به خاطر تولد عیسی بدون مقدمات طبیعی و به موجب «از روح خویش در او دمیدیم» (21/91) است.حضرت عیسی دارای معجزاتی از قبیل: بر روی آب رفتن، خط خوانی بدون رفتن به مکتب، گویایی در گهواره، دمیدن در پرنده، علاج بخشی اکمه و ابرص، آوردن ماﺋده از آسمان، عروج و ... است چون مبنای این پژوهش بر معرفی عیسی از دیدگاه قرآن و غزلیات شمس تبریزی است لذا از پرداختن به معجزات و امور دیگری از زندگی عیسی؛ چون داستان زنده کردن عازر (ایلعازر) و ... که در قرآن یا غزلیات شمس مذکور نیست، پرهیز شده است.

مولانا هوشمندانه به معانی و ویژگی های رحمت الهی نگریسته است. گاه به جلوه رحمت در آفرینش موجودات، از کتم عدم اشارت داشته و همه موجودات را در پرتو رحمت عام الهی قرار داده است که بیش از استحقاق در پوشش عطا، کافر و مومن را دربر گرفته. همچنین تجلی واحد حق، در صور موجودات عینی یا «عالم خارجی» را ناشی از رحمت می داند، زیرا با رحمت الهی است که خدا هستی را به هر موجودی می بخشد یا به هر موجودی شیئیت خاص آن را عطا می کند. به نظر مولوی در این افاضه رحمت، منع و توقفی وجود ندارد و رحمت خاص او (رحمت وجوب) اختصاص به انبیا، اولیا و نیکوکاران دارد و رحمت عام او همه موجودات را شامل می گردد. مساله مهمی که در بررسی رحمت الهی، در مثنوی مدنظر قرار می گیرد این است که آیا رحمت خداوند در همه وقت شامل حال خاصان در گاه عبودیت اوست یا عامه را هم دربر می گیرد؟ همچنین عوامل جذب رحمت و دفع رحمت الهی از دیدگاه مولانا کدامند.

این رساله به تحلیل و بررسی اخلاقیات عرب قبل و بعد از اسلام پرداخته و ضمن یافتن مبانی و ویژگی‌های اخلاقی عرب جاهلی، راهکارها و روش‌های قرآن جهت تحول اخلاقی آنان را تبیین نموده است. نویسنده به این نتیجه رسیده است که قرآن کریم همزمان با تحول اعتقادی عرب جاهلی به صورت آشکارا اخلاق منفی آنان مانند عصبیت و تفاخر را ردّ نموده و در رفتارهای مثبت اخلاقی آنان مانند شجاعت و سخاوت نیز اصلاحات زیربنایی انجام داده و رکن جدیدی در مفاهیم اخلاقی آنان وارد کرده است. همچنین غایت اخلاق را به صورت کامل با آنچه که در نظر عرب جاهلی بوده دگرگون نموده است. بر این اساس توانسته که تحولی سریع، عمیق و متعالی با استفاده از الگوهای عینی به‌ویژه اخلاق عملی پیامبر اکرم ? که برساخته از اخلاق قرآنی بوده، ایجاد نماید.

دانشمندان مسلمان، یکی از وجوه اعجاز قرآن را " انسجام و هماهنگی آیات با یکدیگر" و به تعبیری دیگر "عدم تناقض و ناسازگاری میان آیات قرآن" بیان کرده اند. در برخی آیات قرآن و روایات معصومین(ع)، بر این ویژگی و امتیاز قرآن کریم تأکید شده است. یکی از شبهاتی که از گذشته تا امروز پیرامون قرآن وارد کرده اند، شبهه "وجود تناقض و اختلاف میان برخی آیات قرآن" است. یکی از اهداف دشمنان قرآن از این ادعای باطل، این است که قرآن را کتابی بشری و غیر الهی جلوه دهند که از خطا و تعارض مصون نمی باشد. از جمله عللی که سبب شده است تا برخی مسأله اختلاف و تناقض میان آیات قرآن را مطرح نمایند، عدم آشنایی با تعریف صحیح و دقیق برخی از اصطلاحات منطقی مانند "تناقض" ، "تضاد" ، "شرایط تناقض" و نیز عدم توجه به برخی از ظرافت های کلامی قرآن و کاربرد "عام و خاص" و "ناسخ و منسوخ" است. به منظور نقد و بررسی این شبهه، ابتدا برخی اصطلاحات مرتبط با نظریه "تناقض" تعریف می گردد. سپس آیاتی از قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) که به انسجام آیات قرآن و نبود تناقض در آن اشاره دارد، ذکر می شود. در گام بعدی، تعدادی از مهمترین آیاتی که به ظاهر با یکدیگر اختلاف داشته و شبهه تناقض در مورد آنها بطور جدی مطرح شده است، برحسب موضوع طبقه بندی کرده و به آنها پاسخ کافی و متقن داده شده، تا این حقیقت روشن گردد که در سراسر قرآن، هیچگونه اختلاف و تناقضی وجود ندارد و این کتاب مقدس، وحی الهی بر قلب پاک پیغمبر اسلام (ص) است.

مشهورترین راه برای اثبات صدق مدعی نبوت، راه اعجاز است. متکلمان راه‌های دیگری را نیز (در کنار راه اعجاز) برای اثبات صدق مدعی نبوت مطرح کرده‌اند. برخی از این راه‌ها با اقبال متکلمان مذاهب مختلف روبرو شده است که عبارتند از راه تنصیص و راه جمع قرائن و شواهد. راه‌های دیگری که به شهرت و فراگیری این راه‌ها نیستند عبارتند از راه قدرت نبی بر تکمیل نفوس ناقصه، راه استجابت دعا و علم غیب، راه مباهله و محاجه، راه شهود، راه ایمان حضرت امام علی(ع) و راه کمال شریعت. این تحقیق، مجموع راه‌های مطرح شده را استقصاء نموده و تمامیت آنها را بررسی کرده است. راه تنصیص ثبوتاً بی‌ اشکال بوده و در صورت تحقق، صدق مدعی نبوت را اثبات می‌کند. اما به دلیل فراهم نبودن مقدمات، قابلیت تحقق ندارد.