جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برهان خفای الهی ازسوی متکلمان و فلاسفۀ غربی به‌عنوان برهانی بر عدم خدا مطرح شده است، براساس این برهان، صفات کمالی خداوند ایجاب می‌کند خداوند در ارتباطی دوسویه و متقابل خود را بر انسان آشکار کند؛ ولی چون دست‌کم برخی افراد در چنین رابطه‌ای قرار ندارند و قادر نیستند خداوند را از راه دیگری بشناسند، پس خدایی در کار نیست. بانو امین در آثار خود به مفهوم خفای الهی اشاره می‌کند. با تفحص در آثار بانو امین می‌توان برهان خفای الهی را از دو جهت نقد کرد؛ نخست آنکه یکی از مصادیق بارز و انکارناپذیر آثار وجود خداوند، ارسال انبیاء و ارتباط آن‌ها با خدا و دعوت همۀ آن‌ها به خدای یکتا است که نشان‌دهندۀ آشکار بودن تعلق آثار به اوست و دوم اینکه اگر منظور از شناخت و معرفت خداوند به‌درستی تبیین شود، رسیدن به‌حد اعلای آن، یعنی جایی که خداوند به‌نحو کاملاً آشکاری درک شود، امکان پذیر است؛ اما این مهم تنها با تأمل و صرف اندیشه‌ورزی حاصل نمی‌شود؛ بلکه نیازمند عمل مؤمنانه است.

براساس فيزيکاليسم، تمام واقعيت‌هاي جهان امور فيزيکي هستند که براي تبيين آنها تنها به علوم فيزيکي نياز داريم. فرانک جکسون براي رد فيزيکاليسم آزموني فکري مطرح کرده است که به برهان معرفت معروف شده است. ايده اصلي اين برهان باور به وجود کيفيات ذهني است. اين کيفيات داراي ويژگي‌هاي غيرفيزيکي، دروني و ذاتي، خطاناپذيري و بيان‌ناشدني هستند که از راه درون‌نگري و به شکل مستقيم در دسترس شخص قرار دارند. دنت معتقد است که کيفيات ذهني داراي اين ويژگي‌ها نيستند و درنهايت نتيجه مي‌گيرد که اصلاً کيفيات ذهني وجود ندارند و فيزيکاليسم را نمي‌توان انکار کرد. مسئله اصلي اين مقاله بررسي و تحليل انتقادهاي دنت بر برهان معرفت است تا مشخص شود که تا چه اندازه در رد اين برهان موفق بوده است. نتيجه تأکيدي است بر اينکه دنت در انجام چنين کاري موفق نبوده است؛ زيرا دنت معرفت به کيفيت را که تنها از منظر اول‌ شخص امکان‌پذير است در تبيين خود ناديده انگاشته است و قادر به رد ويژگي ذاتي بودن و دسترسي درون‌نگرانه مستقيم آگاهي شخص به کيفيات ذهني نيست.

ترجمه ماشینی: به نظر می رسد استدلال اصلی آنسلم برای وجود خدا در جهت مخالف است. از یک سو، به راحتی نمی توان فهمید که چه چیزی در آن مشکل دارد. از سوی دیگر، باور نکردنی به نظر می رسد که وجود موجودی مانند خدا را بتوان کاملاً پیشینی اثبات کرد. این مقاله تشخیصی از آنچه به نظر می رسد با استدلال اصلی آنسلم اشتباه است را ارائه می دهد. تشخیص آنقدر عمومی است که در جاهای دیگر کاربرد داشته باشد، و آن این است: احتمالات مفهومی بن بست استنتاجی هستند، نه بلیط استنتاج رایگان برای اثبات هر ادعای اساسی. باید دید آیا نسخه‌های دیگر بینش اصلی آنسلم، چه معاصر و چه غیرمعاصر، در دام احتمال مفهومی یکسانی می‌افتند یا خیر.

ترجمه ماشینی: در این مقاله، من به دنبال ارزیابی میزانی هستم که خداباوری، ادعای وجود خدا، می‌تواند توضیحی بنیادی واقعی برای وجود موجودات خاص در ساختار لایه‌ای واقعیت ارائه دهد. به طور دقیق‌تر، من قاطعیت چارچوب توضیحی سوئینبرن را فرض می‌کنم و در پی آن هستم که آن را در یک زمینه فلسفی جدید - یعنی زمینه‌ی متافیزیک معاصر - قرار دهم که به من امکان می‌دهد یک توضیح بنیادی واقعی برای وجود موجودات غیربنیادی ایجاد کنم. سطوح مختلف ساختار لایه ای واقعیت را پر کنید. و بدین ترتیب، با توجه به صحت این نوع تبیین، یک دلیل خوب دیگر برای باور به وجود خدا خواهیم داشت.

برهان صدیقین در مقام اثبات وجود خدا بدون وساطت مخلوقات است. فارابی، این منهج را طرح و ابن سینا با تقریر برهان «امکان و وجوب» مدعی اقامه این برهان شد، که صدیقین بودن آن، مورد اعتراض ملا صدرا قرار گرفت و نهایتاً خودِ ملا صدرا و پس از ایشان، علامه طباطبایی هر یک تقریر جدیدی از این برهان را ارائه فرمودند. حضرت آیت الله جوادی آملی از طرفی در مباحث برهانی، با همان ملاکی که ملا صدرا در صدیقین بودن برهان ابن سینا مناقشه کرده بود، در خود برهان ملا صدرا مناقشه نموده اند و نهایتاً بر برهان علامه طباطبایی تأکید می ورزند و از طرفی دیگر در مباحث تفسیری به بیان شواهد قرآنی بر این برهان پرداخته اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی در صدد پاسخ به این سوال قرار گرفته است: تبیین برهان صدیقین و شواهد قرآنی آن از منظر آیت الله جوادی آملی چگونه است؟ که در مقام پاسخ پس از تقریر برهان صدیقین از منظر آیت الله جوادی آملی، به تبیین شواهد قرآنی آن با توجه به آیه 45 سوره فرقان و 53 سوره فصلت و توضیح وجه شهادت و دلالت هر کدام از آیات بر مدّعا، همت گمارده است، تا اولاً نمونه‎ای از عقلانی بودنِ مفاهیم قرآن، ثانیاً جلوه‎ای از تفکیک ناپذیری قرآن و برهان به صورت عینی و مصداقی، و ثالثاً جنبه‎ای از اعجاز علمی این کتاب آسمانی را نمایان سازد.

برهان نظم ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین برهان برای اثبات وجود خدا است. سادگی برهان برای مخاطب عام جذاب و اقناع‌کننده است. تقریر مبتنی بر تمثیل ساده‌ترین تقریر بود. با پیشرفت علوم تجربی و تجربه‌گرایی برهان نظم مورد انتقادات جدی قرار گرفت. نقد‌های هیوم به‌صورت رسمی زنگ‌خطر برای ناکارآمدی این برهان به‌صدا درآورد. از این رو تقریرهای سنتی از برهان نظم به‌شدت متزلزل شدند. نظریه فرگشت کفه ترازو را به نفع منتقدان برهان نظم سنگین می‌کرد. در این میان الهیدانانی در سنت فلسفه غربی به‌فکر اصلاح و بازسازی مجدد این برهان برخاسته‌اند. ریچارد سوئین‌برن از جمله این الهیدان‌ها بوده است. وی با توسل تمایز میان دو نوع نظم، اصل تبیین و اصل سادگی تقریر استقرائی متناسب با گفتمان‌های علمی معاصر ارائه نموده است و به برهان نظم جان دوباره بخشید. در جهان اسلام جوادی آملی تقریر سنتی مبتنی بر قیاس را بازسازی نموده است. تقریر جوادی آملی علی‌رغم پایبندی به روش سنتی استدلال، یعنی استدلال قیاسی در تبیین مقدمات سعی شده است معضل استقراء در مشاهده نظم را از طریق علم حضوری مرتفع شود. نظم تکوینی که برخاسته از عینیت و وجود خارجی است تنها براساس اصل علیت توجیه‌پذیر است و هر گونه صدفه و احتمال و تصادف کور منتفی می‌شود. توضیح ایشان در تشریح مقدمات همسو با گفتمان‌های علمی معاصر است. از این منظر قابلیت تطبیق با تقریر سوئین‌برن را دارد. پژوهش حاضر بیان دو تقریر و ارزیابی هر کدام از این تقریرها در مواجهه با چالش‌های برهان نظم است.

ترجمه ماشینی : این پایان نامه شامل تحلیل اثبات غایت شناختی در توماس آکویناس و تعیین ارزش فعلی استدلال آکویناس است. در مقدمه، درک آکویناس از الهیات طبیعی به دلیل ارتباط آن با موضوع ارائه شده است. در فصل اول، مفهوم غایت‌شناسی، طبقه‌بندی ساختاری برهان غایت‌شناسی و نسخه‌های مدرن آن، تحلیل برهان غایت‌شناختی آکویناس مطرح شده است. در بخش دوم، پس از بررسی پویایی های اساسی شواهد، رابطه تصادف - هدفمندی، هدفمندی - علت غایی و لطف، سعی شده است رابطه استدلال غایت شناختی آکویناس با بحث های مدرن مشخص شود. در قسمت پایانی سعی شده است که استدلال غایت‌شناختی آکویناس به گونه‌ای باز فرموله شود که مباحث طراحی مدرن را پوشش دهد. این پایان نامه شامل تحلیل رویکرد توماس آکویناس به بحث غایت‌شناختی و ارزش معاصر آن است. در مقدمه، دیدگاه آکویناس از الهیات طبیعی به منظور زمینه سازی موضوع تحقیق ارائه شده است. در بخش اول، تحلیلی کلی از مفهوم غایت‌شناسی همراه با رویکرد آکویناس ارائه می‌شود و سپس طبقه‌بندی ساختاری و نسخه‌های مدرن استدلال‌های غایت‌شناسی به تصویر کشیده می‌شود. در فصل دوم، اولاً رابطه بین تصادفی/ شانسی و هدفمندی. و همچنین رابطه هدفمندی و علت نهایی و نیز مشیت بررسی شده است. ثانیاً، استدلال غایت‌شناختی آکویناس با استناد به بحث‌های فلسفی و علمی معاصر ارزیابی می‌شود. بخش پایانی پایان نامه تلاش می‌کند تا برهان غایت‌شناختی آکویناس را بر اساس نسخه‌های مدرن استدلال‌های غایت‌شناختی دوباره‌سازی کند.

برهان وجودی آنسلم از براهین بحث‌انگیز اثبات وجود خداوند است که مورد توجه فیلسوفان غربی و اندیشمندان اسلامی واقع شده است. در این پژوهش، با تلاش برای نسبت‌سنجی میان تقاریر ارائه‌شده در غرب و میان مسلمانان، اولین تقریر منسجم از هر دو گروه، یعنی آنسلم و نراقی، با یک‌دیگر مقایسه شد و مشابهتی تام در هر دو تقریر یافت شد. تلقی از خداوند در مقام موجودی که بزرگ‌تر و برتر از او نمی‌توان تصور کرد نقطة عزیمت صورت‌بندی این برهان است و مورد پذیرش نراقی نیز قرار گرفته است. پژوهش در جست‌وجوی مبنای مشترک معرفتی میان دو اندیشمند، که منتج به مشابهت‌ تقاریر شده، نشان داد وجود خداوند برای هر دو و به شکل پیشینی به منزلة حقیقتی ثابت و تردیدناپذیر بوده و قبول همین معرفت فطری به خداوند در تثبیت مقدمة برهان نقش کلیدی داشته است. بنابراین، می‌توان پاره‌ای از اشکالات افرادی همچون گونیلو را ناشی از بی‌توجهی به خاستگاه معرفتی این برهان دانست و بدان پاسخ داد.

برهان‌ خلقی مشروط به وجود خلق‌ است و بدون وجود خلق، وجود خدا اثبات نمی‌شود. همچنین برهان صدیقین ابن سینا مشروط به «وجودٌ ما» و تقسیم وجود به واجب و ممکن بوده و برهان ملاصدرا نیز مشروط به اصالت وجود و تشکیک و عین ربط بودن وجود معلول به علت است. این در حالی است که وجود خدا مشروط به وجود خلق نیست. بنابراین اگر وجود انکار یا شک شود، یا تقسیم وجود به واجب و ممکن پذیرفته نشود و یا در اصالت وجود یا تشکیک آن و عین ربط بودن معلول به علت تلقی به قبول نگردد و همچنین اگر این مبانی و مقدمات انکار یا شک شوند، نمی‌توان وجود خدا را اثبات کرد. همچنین اگر در صورت استدلال تردید شده یا اعتبار آن نفی شود، نمی‌توان وجود خدا را اثبات کرد. حال که وجود خدای متعال مشروط به شرطی نیست، پرسش این است که: آیا می‌توان برهانی اقامه کرد که اثبات وجود خدا هم مانند وجود او مشروط به هیچ شرطی نباشد؟ برهان صدیقین علامه به این پرسش پاسخ مثبت می دهد و وجود خدا را بدون هیچ شرطی اثبات می‌کند. در برهان علامه، هرچند اصل وجود انکار یا شک شود و نیز مبانی دیگر اثبات وجود خدا در براهین دیگر نفی شوند و یا در آنها تردید شود و نیز شرایط صوری برهان هم انکار یا شک شود، باز هم وجود خدا اثبات می‌شود. بنابراین در برهان علامه اثبات وجود خدا مانند وجود خدا مشروط به هیچ شرطی نیست