جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مورد ترجمه، بخش اخير كتاب «دراسات قرآنيه» تأليف محمد حسين على صغير است. مباحث اين بخش عبارتند از، تعريف خاورشناسى و انگيزه هاى آن، موضوعات مورد اهتمام خاورشناسان نظير تاريخ قرآن، ترجمه قرآن، نشر آثار قرآنى و بررسيهاى موضوعى درباره قرآن، ارزيابى تلاشهاى خاورشناسان در بررسيهاى قرآنى، فهرست بررسيهاى خاورشناسان در مورد قرآن. در اين پايان نامه ضمن ترجمه تحقيقاتى نيز صورت پذيرفته است.

«امید» در «تربیت» و «سلامت روانی» انسان نقش مهمی بر عهده دارد. از نظر قرآن «رجا» (امید) انبساط سرور در دل به جهت امر محبوب است؛ در صورتی که انسان بسیاری از اسباب رسیدن به محبوب را تحصیل کرده باشد و به آرامش قلبی برسد.هدف از این مقاله بیان کارکردهای تربیتی امید و نقش آن در سلامت و بهداشت روان است. لذا به روش توصیفی- تحلیلی با رویکردی قرآنی- روایی، مبانی و عوامل ایجاد امید را بررسی و نتیجه گیری می کند: از نظر قرآن «امید» به واسطه دو رویکرد شناختی و رفتاری حاصل می شود. انسان از «خودشناسی» به «خداشناسی» رسیده و این باعث «خودباوری» و «خدامحوری» می گردد. شخص تکیه به هست نمای هستی دارد و اگر آن را با رویکردهای رفتاری مثل عمل صالح همراه نماید، به امیدی پایدار دست یازیده است.از نگاه قرآن «امید» در بعد تربیتی عامل تحرک و باعث عمل می باشد که بازده کار را بالا برده، باعث تقویت قدرت صبر، حس شادکامی، کارایی، کاردانی و ... می گردد که همه اینها سلامت روانی انسان را به همراه دارد.

نظریه وحدت وجود در عالم اسلامی از سوی اهل تصوف و عرفان در جهت تبیین رابطه خدا و جهان هستی مطرح شده است. وحدت وجود یعنی در دار هستی یک وجود حقیقی بیشتر نیست که همان خداست و هر چه غیر او در نظر گرفته شود چیزی جز تجلی و نمایش ذاتِ خدا نیست، چنان که گفته اند: لیس فی الدار غیره دیّار. هر چند مستند اصلی عرفا در این نظرشان، شهودِ باطنی این وحدت، نه استدلال عقلی یا ادله نقلی است، همچون سایر مکتب ها و مرام ها در عالم اسلامی، تلاش کرده اند از آیات قرآن و روایات اسلامی دستاویزهایی برای این نظریه فراهم آورند. موضوع اصلی این نوشتار درستی آزمایی دلالت این آیات و روایات بر وحدت وجود و همچنین بررسی اسنادِ روایات مطرح شده است. در این پژوهش، پس از معرفی این نظریه و نتایج آن بر اساس آثار اهل عرفان و تصوف در فصل اول، هنگام بررسی مستندات قرآنی اش، ابتدا تفسیر عرفا از آیات مورد استنادشان برای رسیدن به وحدت وجود، بیان، آنگاه سیر تاریخی این استناد و تفسیر، در آثار ایشان نشان داده و در قدم بعد تفسیرِ غیر وحدت وجودی در آثار سایر عالمان و مفسران ارائه می شود. همچنین روایات اهل بیت در پیوند با آن آیات، مطرح شده، در پایان، تفسیر عرفانی بر پایه قواعد متعارف تفسیری کاویده می شود. در مورد روایات نیز ابتدا سیر تاریخی استناد به آنها از سوی عرفا در فصلی جداگانه گزارش و آنگاه سندشان اعتبار سنجی و در فصل پس از آن، متن همانها ـ صرف نظر از نتیجه اعتبار سنجی سندی ـ از جهت دلالت بر مدعای عرفا بررسی می شود. در فصل پایانی ـ افزون بر آنچه تاکنون گفته شده است ـ اشاره ای هم به ادله شهودی و عقلی وحدت وجود شده، آنها را بررسی و نقد و مرزبندی های این نظریه را با توحید اهل بیت یادآوری می کنیم. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که بر خلاف تفسیر مشهور از این آیات که مطابق فهم عرفی و موافق سایر محکمات اعتقادی است، هیچ یک از آیات بررسی شده، دلالتی روشن و بدون خدشه بر نظریه وحدت وجود ندارند. بررسی آیاتی همچون «هو الاول و الآخر»، «فثم وجه الله»، «انا لله و انا الیه راجعون»، آیه «حبل الورید» و...نشان می دهد برداشت وحدت وجودی از آنها بر خلاف قواعد تفسیری همچون قوانین ادبی، آیات دیگر قرآن، سیاق و سنت معتبر می باشد. در بخش روایات نیز احادیث مشهوری چون «کنز مخفی»، «قرب نوافل»، «لا هو الا هو»، حدیث «حبل» و...از جهت سند و متن واکاوی شده و نتیجه گرفته شد که اساسا برخی از این متون سخن پیشوایان دینی نیستند و در متون روایی فریقین بازتابی ندارند، بماند که همینها نیز دلالتی بدون رقیب بر وحدت وجود ندارند. از میان روایات مانده که حدیث پیشوایان دینی اند نیز برخی دچار خدشه سندی و برخی معتبر اند، اما هیچ یک از اینها نیز دلالت روشن و بی اشکالی بر وحدت وجود ندارند و در استناد به آنها ضوابط صحیح فهم حدیث همچون قواعد ادبی، قرائن داخلی و خارجی، قوانین عقلی و نگاه نظام وار به مجموعه احادیثِ اعتقادی، رعایت نشده است.