جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق پایانی، با موضوع " گذری بر معرفت شناسی ومعرفت نفس" نگارش یافته است . این موضوع، از موضوعاتی است که به دلایل گوناگون با دقت و کنکاش کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ حال آ ن که بی هویتی و از خود بیگانگی انسانها و جوامع را فرا گرفته، وبه سوی هدف گیری های بی اساس، بی مسؤلیتی واعمال مبهم پیش می برد وتا زمانی که پژوهش ها وتحقیقات کامل حول این مساله انجام نگیرد، هرگز نمی توان انتظار زندگی سعاتمندانه را داشت ومانع از اضمحلال ونابودی بشریت شد وبه سمت قرب الهی هدایت نمود. در این تحقیق از مطالب روانشناسی، اخلاقی، قرآنی، روایی، و نظر برخی از علمای اسلام وغرب استفاده گردیده؛ وبه تشریح جایگاه معرفت ومعرفت شناسی نفس در اسلام، معرفی معرفت شناسی اسلامی وغربی، نظریات معرفت شناسی، منابع معرفت، اقسام وانواع معرفت، تعریف معرفت نفس، منشا نفس، عناوین نفس، فوائد معرفت نفس پرداخته شده که مشتمل بر پنج بخش است که هر بخش2فصل ودر برخی بخش ها 3 فصل می باشد. وبرای فراهم آوردن مطالب، بیش از 100 منبع و ماخذ مورد کنکاش قرار گرفته. منابعی که مورد استفاده قرار گرفته شامل کتب قرآ نی، روایی، تفسیری، اخلاقی، روانشناسی، فلسفی، کتب لغت و معجم می باشد . واز آنجا که هدف از این تحقیق، کشف حقایق بیشتر پیرامون مساله معرفت شناسی نفس بود، این تحقیق، از نوع بنیادی است که می تواند کاربردی شود؛ واما روش تحقیق بر اساس راهبرد های آ ن، هم از نظر توصیفی وهم تحلیلی است که برای رسیدن به یک تحقیق جامع و کامل، از تکنیک کتابخانه ای ( اسنادی ) یاری جسته شده. اما از نتایج مهم که با تحقیق در این موضوع بدست آمده عبارتند از: 1.اهمیت دادن به مساله معرفت 2. آشنایی با اهمیت و جایگاه معرفت نفس 3. دیدگاه دانشمندان غرب واسلام درباب معرفت ونفس 4. معرفی هویت واقعی انسان وبهادادن به آن درمعرفت شناسی اسلامی می باشد شناخت عالم باطن(ملکوتی ) انسان ودستیابی به سعادت.

هدف پژوهش بررسی این نکته می باشد که با توجه به اینکه این دو فیلسوف بسیار اثر گذار در جامعه فلسفی خویش بوده اند٬ نتایج فلسفی هر یک به چه شکل بوده است. روش نمونه گیری به صورت کتابخانه ای می باشد. در طرح پژوهش ابتدا بررسی معرفت شناسی نزد کانت٬ سپس بررسی معرفت شناسی نزد ملاصدرا و در نهایت بررسی و تطبیق این دو فیلسوف در مسئله معرفت شناسی انجام شده است. نتایج نشان می دهد که بنابر مبانی٬ کانت در مسئله معرفت شناسی در مرتبه پدیداری متوقف شده و در بسیاری از مغضلات را پدید می آورد در حالیکه مبانی ملاصدرا به صورتی که راه به فرای پدیدار می برد.

ضرورت پرداختن به مسائل معرفت شناسی و پاسخ به شبهه های مربوط به آن، پیش از هرگونه «هستی شناسی» قطعی است و این کار مهم، تلاش های گوناگونی را می طلبد از جمله این تلاش ها، نگاهی تاریخی به معرفت شناسی و بررسی سیر تطوّر آن به منظور دستیابی به انواع شبهات و معضلات و گونه های مختلف جواب و راه حل های آن برای رسیدن به واقع است. بررسی سیر این مبحث در فلسفه غرب و فلسفه اسلامی ضرورت دارد; ولی هر کدام نوشتاری مستقل را می طلبد و دقّت و موشکافی خاصّ خود را اقتضا میکند. به لحاظ این که در فلسفه اسلامی، تاکنون کار مستقلّی در این زمینه صورت نگرفته، این بحث را در فلسفه اسلامی مطالعه و بررسی کرده و برای بریده نبودن این سیر از زمینه های پیشین خود، نگاهی مختصر و گذرا به معرفت شناسی در غرب افکنده، و بخش اوّل این رساله به معرفت شناسی در فلسفه غرب اختصاص داده ایم. از آن جا که مورّخان فلسفه، ابتدای فلسفه را از شش قرن پیش از میلاد می دانند و سوفسطائیان را نخستین متفکّران در این زمینه به شمار می آورند، این بخش سیر مختصر خود را از آن جا آغاز می کند. در فصل اوّل، نظریات پارمیندس، گزنوناس از یونان باستان و سپس سوفسطائیان و ادلّه آن ها بررسی، و پس از آن، سقراط، دموکرتیس، افلاطون، ارسطو، رواقیان، اپیکور و شکّاکان و شبهات دهگانه آن ها و نوافلاطونیان نقد شده است.در فصل دوم، معرفت شناسی در قرون وسطا (در فلسفه مسیحی) را مورد بحث قرار داده و نظریّات اگوستین، بویس، روسلان، آبلار، راجر بیکن، اکویناس، و اکام را گزارش کرده ایم.در فصل سوم، معرفت شناسی در فلسفه جدید بررسی، و نظریّات دکارت، اسپینوزا، لایب نیتز، فیلسوفان تجربی (لاک، بارکلی، هیوم) نقد شده اند. و سرانجام به نظریّات کانت پرداخته ایم. بخش دوم به معرفت شناسی در جهان اسلام اختصاص یافته، و از کندی، فارابی، ابن سینا، غزالی، فخر رازی، شیخ اشراق، خواجه نصیرالدّین طوسی و ملاّصدرا سخن رفته و آرای ایشان در باب معرفت شناسی مورد دقّت و ارزیابی قرار گرفته است. در بخش سوم، فیلسوفان پس از ملاّصدرا مورد توجّه هستند و نظریّات علاّمه طباطبایی(رحمه الله)، استاد مطهری و استاد مصباح در باب علم و معنای آن، انواع مفاهیم، بدیهیات، اصل علّیت و ارزش شناخت تحلیل و بررسی شده اند و سرانجام، سیر معرفت شناسی در فلسفه غرب و فلسفه اسلامی بیان شده است و نتیجه گرفته ایم که فلسفه غرب در مجموع به سمت عدم امکان مطابقت ذهن با واقع و در نهایت، تبیین به عدم امکان آن (در فلسفه کانت) پیش رفته است; امّا در فلسفه اسلامی، حلّ مشکلات شناخت در رسیدن به واقع و تبیین توان عقل در رسیدن به واقع اتقان کافی دارد.

فراگرد پژوهش، فراگردی بسیار حساس و خطیر است. کمترین انحراف در فراگرد پژوهش ممکن است موجب تحریف یافته های علمی شود و دستیابی به حقیقت را دشوار یا ناممکن کند. پژوهشگر حداقل با سه دیوار شیشه ای حاصل از گستره واژگان، روش، و موضوع شناسی پژوهش مواجه است که نوعی رویکرد پارادایمی یا شبه پارادایمی را به فراگرد پژوهش تحمیل می کند. یک راه گذار از این موانع نامرئی، اتخاذ رویکردی زبان شناختی در علوم میان رشته ای است که امکان مقایسه، اولویت بندی موضوعات، تلفیق روش ها و تسری واژگان پژوهش را ممکن می کند و با طراحی نظامی کلان در ساماندهی دانش، امکان هدایت بهتر علایق و استعدادهای فردی و نیازهای اجتماعی و انعکاس آنها در تلاش های علمی دانشمندان را میسر می کند.

---